Yaşlı Ayrımcılığı ve Mesleki Değerler Arasındaki İlişki: Hemşirelik Öğrencileri Örneği

Yıl 2022, , 426 - 440, 01.12.2022

İpek Köse Tosunöz

https://doi.org/10.25279/sak.732939

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma, hemşirelik öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumları ile mesleki değerleri arasındaki ilişkiyi ve etkileyebilecek faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı-ilişki arayıcı tipte yapılan araştırmanın evrenini bir üniversitenin hemşirelik bölümünde öğrenim gören 543 hemşirelik öğrencisi, örneklemini ise 231 öğrenci oluşturmuştur. Veri toplama formu olarak Öğrenci Bilgi Formu, Pozitif ve Negatif Yaşlı Ayrımcılığı Ölçeği (PNYAÖ) ve Hemşirelerin Mesleki Değerleri Ölçeği-Revize (HMDÖ-R) kullanılmıştır. Veriler sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Mann Whitney U Testi, Student’s t Testi, Kruskal Wallis Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve korelasyon analizi ile değerlendirildi. Hemşirelik öğrencilerinin PNYAÖ toplam puan ortalamasının 85.75±8.20, PYA ve NYA alt boyut puan ortalamalarının sırası ile 47.24±5.17 ve 21.48±5.43, HMDÖ-R toplam puan ortalamalarının 104.86+15.98 olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin PNYAÖ toplam puan ortalamaları ile cinsiyet ve mezuniyet sonrası yaşlılarla çalışmayı isteme durumları ile arasında; HMDÖ-R puan ortalamaları ile sınıfları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0.05). Öğrencilerin HMDÖ-R puan ortalamaları ile PNYAÖ ve PYA alt boyut puan ortalamaları arasında pozitif yönlü, NYA alt boyut puan ortalamaları arasında ise negatif yönlü istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0.05). Hemşirelik öğrencilerin yaşlı bireylere yönelik olumlu bir tutum sergilediği ve mesleki değerlerinin iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir. Mesleki değerler düzeyi arttıkça yaşlıya yönelik pozitif ayrımcılığın arttığı ve negatif ayrımcılığın azaldığı saptanmıştır. Dünya çapında hızla artan yaşlı nüfusu göz önünde bulundurularak, hemşirelerin yaşlılar hakkında olumlu algı ve tutum geliştirmelerini sağlamak önemlidir.

Anahtar Kelimeler

yaşlı ayrımcılığı, mesleki değerler, hemşirelik, öğrenci

Kaynakça

• Acaroğlu, R. (2014). Revize edilen hemşirelerin mesleki değerleri ölçeği Türkçe formunun güvenirlik ve geçerliği. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 22(2), 8-16.
• Altay, B., Aydın, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi. Journal of Education and Research in Nursing, 12(1), 11-18.
• Arkan, G., Ordin, Y.S., Haney M.Ö. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin mesleki değerleri ve tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişki. ACU Sağlık Bil Derg., 10(3), 443-450.
• Baltacı, A. Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. BEÜ SBE Derg., 7(1), 231-274.
• Bang, K.S., Kang, J.H., Jun, M.H., Kim, H.S., Son, H.M., Yu, S.J., et al.(2011). Professional values in Korean undergraduate nursing students. Nurse Educ Today, 31(1), 72–5.
• Bulut, H.K., Erdol, H., Çalık, K.Y., Aydın, M., Yılmaz, G. (2015). Evaluation of Occupational Professionalism of Final Year Nursing Students of a University. Procedia Soc Behav Sci, 186, 445–50. Caldwell, H.E., Miller, K.L. (2016). Professional Values in Baccalaureate Nursing Students. Honors Research Projects, 338, 1–46.
• Chi, M.J., Shyu, M.L., Wang, S.Y., Chuang, H.C., Chuang, Y.H. (2016). Nursing students’ willingness to care for older adults in Taiwan. Journal of Nursing Scholarship, 48(2), 172-178.
• Clark, D.K. (2009). Professional values: a study of education and experience in nursing students and nurses. Nursing Capella University, Phd Thesis. Çilingir, D., Bulut, E., Hindistan, S. (2017). Hemşirelik bölümü öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(3), 137-143.
• Demiray, T., Dal Yılmaz, Ü. (2017). Opinions of the nursing students on ageism. İstanbul Med J, 18, 7-12.
• Dündar, T., Özsoy, S., Toptaş, B., Aksu, H. (2019). Hemşirelikte mesleki değerler ve etkileyen faktörler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 35(1), 11-19.
• Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği (Malatya örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 209-230.
• Esen, D. (2011). Yaşlılarda ölüm kaygısı düzeyini etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 4(1-2), 67-79.
• Fisher, M. A. (2014). comparison of professional value development among prelicensure nursing students in associate degree, diploma, and bachelor of science in nursing programs. Nurs Educ Perspect, 35(1), 37–42.
• Güven, Ş., Muz, G.U., Ertürk, N.E. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve bu tutumların bazı değişkenlerle ilişkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(2), 99-105.
• Kalayci, I., Yazıcı, S.Ö., Özkul, M., Helvacı, G. (2018). Sağlık çalışanları ve öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumları: Sistematik derleme. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2, 21-30.
• Kaya, H., Işık, B., Şenyuva, E., Kaya, N. (2012). Hemşirelik öğrencilerinin bireysel ve profesyonel değerleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(1), 18-26.
• Kim, S.O., Oh, H.S., Wang, M.S. (2016). A study on the nursing students’ knowledge, attitudes and behavior to wards the elderly. J Korean Acad Soc Nurs Educ., 22(2), 163e70. Lacobucci, T.A., Daly, B.J., Lindell, D., Griffin, M.Q. (2012). Professional Values, Self Esteem, and Ethical Confidence of Baccalaureate Nursing Students. Nurs Ethics, 20, 479–90.
• Leners, D.W., Roehrs, C., Piccone, A.V. (2006). Tracking the development of professional values in undergraduate nursing students. J Nurs Educ. 45(12), 504-11.
• McLafferty, L., Morrison, F. (2004). Attitude towards hospitalized older adults. J AdvNurs, 47, 446-53.
• Moon, S., Kim, D.H., Kim, E.J., Kim, Y-J., Lee, S. (2014). Evaluation of the validity and reliability of the Korean version of the Nursing Professional Values Scale-Revised. Nurse Educ Today, 34(3), 325–30.
• Özer, Z. C., & Terkeş, N. (2014). Evaluation of nursing student's attitudes towards ageism in Turkey. Procedia-social and behavioral sciences, 116, 2512-2515.
• Pehlivan S, Vatansever N. Hemşirelerin yaşlıya tutumları ve etkileyen faktörler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2018;45(1):47-53.
• Poorchangizi, B., Borhani, F., Abbaszadeh, A., Mirzaee, M., & Farokhzadian, J. (2019). Professional Values of Nurses and Nursing Students: a comparative study. BMC medical education, 19(1), 438.
• Poorchangizi, B., Farokhzadian, J., Abbaszadeh, A., Mirzaee, M., Borhani, F. (2017). The importance of professional values from clinical nurses’ perspective in hospitals of a medical university in Iran. BMC Med ethics, 18(1), 20.
• Sabancıoğulları S, Doğan S. (2012). Profesyonel kimlik gelişimi ve hemşirelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(4), 275-282.
• Soyuer, F., Ünalan, D., Güleser, N., Elmalı, F. (2010). Sağlık Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve bu tutumların bazı demografik değişkenlerle ilişkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 20-5.
• Stevens, J.A. Student nurses’ career preferences for working with older people: A replicated longitudinal survey. International Journal of Nursing Studies. 2011;48(8):944–951.
• Tekin, Ç.S., Kara, F. (2018). Dünyada ve Türkiye’de yaşlılık. Uluslar arası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 219-229.
• Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim:http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_ id=1027. Erişim Tarihi: 18.02.2020
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları, (35), 29-56.
• Vefikuluçay D. (2008). Üniversitede öğrenim gören öğrencilerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği AD. Hacettepe Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Ankara.
• Weis, D., Schank, M.J., Eddy, D., Elfrink, V. (1993). Professional Values in Baccalaureate Nursing Education. Journal of Professional Nursing, 9(6), 336-342.
• World Population Ageing 2019: Highlights – The United Nations. Erişim: https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Highlights.pdf Erişim tarihi: 13.03.2020.
• Yardımcı Gürel, T. Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına yönelik tutumları ve etkileyen faktörler. Turkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri. 2019;11(4):381-389.
• Yazıcı, S.Ö., Kalaycı, I., Kaya, E., Tekin, A. (2016). Attitudes of students studying in health related departments towards the elderly. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(2), 601-614.
• Yeşilot, S.B., Demirci, P.Y., Öztunç, G. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına yönelik tutumları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1), 87-93.
• Yılmaz E. Özkan S. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3, 35-53.
• Yurttaş S, Sarıkoca E. (2018). Pozitif ve Negatif Yaşlı Ayrımcılığı Ölçeği (PNYAÖ) Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 1977-1991.
• Zhao, L.M., Xie, L.L., Wang, Y. (2019). Investigation and analysis of attitudes and knowledge of aging among students in different majors. Front Nurs., 3, 211-216.