Sağlık Çalışanlarında El Hijyeni İnancı ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 91 - 103, 01.08.2020

Elif Karahan , Şükran Doğan Sevim Çelik

https://doi.org/10.25279/sak.616961

Cited By: 5

Öz

Amaç: Bu çalışma sağlık çalışanlarının el hijyeni inancı ve el hijyeni uygulamalarının
belirlenmesi amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma tanımlayıcı tipte bir
araştırmadır. Eylül 2017-Ocak 2018 tarihleri arasında Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan bir
üniversitenin Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezinde yürütülen çalışmanın örneklemini, en
az 6 aylık bir çalışma deneyimi olan ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan 252 sağlık çalışanı
(hemşire, doktor, ebe, sağlık memuru) oluşturdu. Araştırmanın verileri sosyodemografik
bilgileri içeren anket formu, el hijyeni inanç ölçeği ve el hijyeni uygulama envanteri ile elde
edildi. Student t testi, tek yönlü ANOVA, Kruskal Wallis ve Pearson Korelasyon testi ile verilerin
analizi yapıldı. Bulgular: Çalışmaya katılan sağlık çalışanlarının yaş ortalaması 32.15±6.04,
% 72.6’ı kadın, %64.3’ü evli, %61.1’i lisans mezunu, % 75.6’sı hemşire, % 12.7’si doktor,
%8.7’si sağlık memuru, % 2.8’i ebe ve hizmet süresi ortalaması 8.89±5.48 yıl olduğu saptandı.
Sağlık çalışanlarının el hijyeni inanç ölçeği puan ortalaması 84.03±8.28 ve el hijyeni uygulama
envanteri puan ortalaması 63.97±6.37’dir. İki ölçek arasında zayıf pozitif yönde anlamlı
korelasyon olduğu belirlendi (r=0.312, p<0.001). Hizmet süresi ile el hijyeni inancı (r=0.20,
p=0.001) ve uygulaması (r=0.179, p=0.004) arasında zayıf anlamlı pozitif ilişkinin olduğu;
yaş ile birlikte el hijyenin inancının da arttığı tespit edildi (r=0.20, p=0.049). Lisans düzeyinde
(X2
K-W= 9.46, p=0.024) ve dahili servislerde (F=5.77, p=0.004) çalışan sağlık çalışanlarının el
hijyeni inanç ölçeği puanı anlamlı olarak yüksekken kadınlarda el hijyeni inanç ölçeği (t=-.85,
p<0.001) ve el hijyeni uygulama envanteri (t=-3.061, p=0.03) puan ortalamasının da yüksek
olduğu belirlendi. Sonuç ve Öneriler: Sağlık çalışanlarının bildirimlerine göre el hijyeni
inançlarının ve el hijyeni uygulamalarının yüksek olduğu, el hijyeni inancının el hijyeni
uygulamasını etkilediği, hizmet süresinin artması ile de el hijyeni uygulamasının da arttığı
sonucuna varıldı.

Anahtar Kelimeler

El hijyeni, El Yıkama, Hasta Bakımı İlişkili Enfeksiyon

Destekleyen Kurum

yoktur

Evaluation of Hand Hygiene Belief And Applications In Health Workers

Öz

Aim: The aim of this study was to determine the hand hygiene belief and hand hygiene
practices of medical staff. Materials and Methods: The study was descriptive. This research
was conducted at the Health Application and Research Center of a university in the Western
Black Sea Region. The sample of the study conducted between September 2017 and January
2018 was composed of 252 medical staff (nurses, doctors, midwives and health officers) who had at least 6 months of study experience and volunteered to participate in the study. The

data of the study was obtained with a questionnaire containing sociodemographic
information, hand hygiene belief scale and hand hygiene application inventory. Student t test,
one-way ANOVA, Kruskal Wallis and Pearson Correlation tests were used to analyse the data.
Results: The mean age of the medical staff participating in the study was 32.15 ± 6.04, 72.6%
were female, 64.3% were married, 61.1% were graduate, 75.6% were nurses, 12.7% of them
were doctors, 8.7% were health officers, 2.8% were midwives and mean duration of service
was 8.89 ± 5.48 years. The mean score of the hand hygiene belief scale of the medical staff
was 84.03 ± 8.28 and the mean score of the hand hygiene application inventory was 63.97
± 6.37. There was a weak positive correlation between the two scales (r=0.312, p<0.001).
There was a weak positive correlation between duration of service and hand hygiene belief
(r=0.20, p=0.001) and practice (r=0.179, p=0.004); The belief in hand hygiene increased
with age (r=0.20, p=0.049). It was determined that the mean scores of hand hygiene belief
scale (t=-3.85, p<0.001) and hygiene application inventory (t=-3.061, p=0.03) were higher
in females while the scores of health workers working at undergraduate level (X2
K-W= 9.46,
p=0.024) and internal services were hand hygiene belief scale significantly higher (F=5.77,
p=0.004). Conclusion and suggestions: According to the reports of medical staff, it is
concluded that hand hygiene beliefs and hand hygiene practices are high, hand hygiene
belief affects hand hygiene practice and hand hygiene application increases with increasing
service time.

Anahtar Kelimeler

Hand hygiene, Hand Washing, Health Care Associated Infection

Kaynakça

• 1. Allegranzi, B., Conway, L., Larson, E., Pittet, D. (2014). Status of the implementation of the World Health Organization multimodal hand hygiene strategy in United States of America health care facilities. Am J Infect Control, 42(3):224-30.
• 2. Atasoy, A., Aksoy, S., Arslan, H. (2011). Çok modelli el hijyeni geliştirme programı uygulanmasında ne düzeydeyiz? Bir öz değerlendirme örneği. III. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Ankara
• 3. Bulut, A., Bulut, A., Yigitbas, Ç., Tuncay, S. (2017). Hand hygiene attitudes of healthcare staff working in intensive care unit of a state hospital. Turk Hij Den Biyol Derg, 74(2): 139-146.
• 4. Erasmus, V., Daha, T.J., Brug, H., Richardus, J.H., Behrendt, M.D., Vos, M.C., et all. (2010). Systematic review of studies on compliance with hand hygiene guidelines in hospital care. Infect Control Hosp Epidemiol. 31(3):283-94.
• 5. Karadağ, M., İseri, O.P., Yıldırım, N., Etikan, I. (2016). Knowledge, beliefs and practices of nurses and nursing students for hand hygiene. Jundishapur Journal of Health Sciences, 8(4): e36469.
• 6. Karadağ, M., Yıldırım, N., İşeri, Ö.P. (2016). El hijyeni inanç ölçeği ve el hijyeni uygulamaları envanterinin geçerlilik ve güvenirliliği. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 41(2):271-284.
• 7. Koşucu, S.N., Baltacı G.S., Yıldız, T. (2015). Sağlık personelinin el hijyeni uyum oranı. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2): 105-108.
• 8. Köse, Ş., Ulu, Y., Senger, S.S., Ersan, G., Atalay, S., Tokgöz, H.Ş. (2012). Hastanemiz infeksiyon kontrol komitesinin anestezi ve yenidoğan yoğun bakim ünitelerinde el hijyeni kurallarına uyum gözlemlerinin değerlendirilmesi. Hastane İnfeksiyonları Dergisi,16(3):132-136.
• 9. Lee, S.S., Park, S.J., Chung, M.J., Lee, J.H., Kang, H.J., Lee, J.A., et all. (2014). Improved hand hygiene compliance is associated with the change of perception toward hand hygiene among medical personnel. Infect Chemother, 46(3):165-71.
• 10. Lydon, S., Power, M., McSharry, J., Byrne, M., Madden, C., Squires, J.E., et all. (2017). Interventions to improve hand hygiene compliance in the ICU: A Systematic Review. Crit Care Med, 45(11):1165-1172.
• 11. Maraş, G. (2007). Sağlık Çalışanlarının El Yıkama Alışkanlıklarını Geliştirmede PRECEDE Modelinin Kullanımı, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi İzmir
• 12. McLaws, M.L., Farahangiz, S., Palenik, C.J., Askarian, M. (2015). Iranian healthcare workers'perspective on hand hygiene: a qualitative study. J Infect Public Health, 8(1):72-9.
• 13. Mu, X., Xu, Y., Yang, T., Zhang, J., Wang, C., Liu, W., et all. (2016). Improving hand hygiene compliance among healthcare workers: an intervention study in a Hospital in Guizhou Province, China. Braz J Infect Dis, 20(5):413-8.
• 14. Pittet, D., Simon, A., Hugonnet, S., Pessoa S.C.L., Sauvan, V., Perneger, T.V. (2004). Hand hygiene among physicians: performance, beliefs, and perceptions. Ann Intern Med,141:1-8.
• 15. Price, L., MacDonald, J., Gozdzielewska, L., Howe, T., Flowers, P., Shepherd, L., et all. (2018). Interventions to improve healthcare workers' hand hygiene compliance: A systematic review of systematic reviews. Infect Control Hosp Epidemiol, 39(12):1449-1456.
• 16. Rn, O.D., Jones, D., Martello, M., Biron, A., Lavoie-Tremblay, M. (2017). A systematic review on the effectiveness of ınterventions to ımprove hand hygiene compliance of nurses in the hospital setting. J Nurs Scholarsh, 49(2):143-152.
• 17. Türk Hastane Enfeksiyonları ve Kontrolü Derneği. (2006). İzolasyon Önlemleri Kılavuzu, http://www.hider.org.tr/global/Dernek_Kilavuzlari/2006-10-Ek2-005-028.pdf. E.T. 26.06.2019.
• 18. World Health Organization-WHO (2009). Guidelines on hand hygiene in health care. First global patient safety challenge clean care is safer care. Geneva, Switzerland World Health Organization. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44102/9789241597906_eng.pdf?sequence=1 E.T. 26.06.2019.