Aile Hekimliği Sertifikasyon Eğitimine Katılan Aile Hekimliğine Yeni Başlamış Hekimlerin Tükenmişlik Durumlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 299 - 313, 01.08.2023

Özlem Aynaoğlu Hakverdi , Sinan Bulut

https://doi.org/10.25279/sak.972192

Öz

Giriş: Duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarıda azalma hissi ile karakterize edilen psikolojik bir sendrom olarak tanımlanan tükenmişlik kavramı, sadece hekimi etkileyen bir faktör olarak giderek daha fazla kabul görmektedir. Amaç: Bu çalışmada aile hekimliği uygulamasına yeni başlamış ve aile hekimliği uyum eğitimine katılmış hekimlerde tükenmişlik sendromunun yaygınlığını saptamak, tükenmişlik düzeyini etkileyen faktörleri belirlemek ve gerekli tedbirlerin alınması sağlanarak tükenmişliğin ortadan kaldırılması ya da asgari düzeye indirilmesi için farkındalık sağlanması amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma 2014-2015 yılları arasında Ankara'da aile hekimlerine yönelik yapılan eğitimlere katılan hekimler ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, yüz yüze görüşme yöntemi ile anket formu ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin 22 ifadeyi içeren kısa formu kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Kolmogorov Smirnov, Mann–Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi, bağımsız örneklemler için t-testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Bütün analizlerde ‘IBM SPSS Versiyon 23’ programı kullanılmış ve anlamlılık düzeyi olarak p< 0,05 değeri kabul edilmiştir. Bulgular: Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların %67,8’i bekar, %97,5’i aile sağlığı merkezi çalışanıdır. Hekimlerin %39,8’inin aile hekimliğinde çalışma süresi 2-6 ay arasında değişmektedir. Katılımcıların yaş ortalaması 28,43’tür. Bütün aile hekimlerinin tükenmişlik ölçeği kişisel başarı alt boyutu puan ortalaması 27,72 ± 3,77, duygusal tükenme alt boyutu puan ortalaması 26,61 ± 6,42 ve duyarsızlaşma alt boyutu puan ortalaması 11,71 ± 3,53 olarak bulunmuştur. Cinsiyetle, sorumlu olunan nüfus sayısıyla, sigara tüketimiyle tükenmişlik arasında bir ilişki tespit edilememiş, bekarlarda duyarsızlık alt boyut puanı daha yüksek tespit edilmiştir (p<0,001). Sonuç: Hobisi olan, mesleğini seven, olumsuz hasta davranışıyla karşılaşmayan, yeteri kadar uyuyan, mesleğin icrası esnasında yeteri kadar inisiyatif kullanabilen, mesleki sorunlarını idarecilerle paylaşabilen hekimlerde duygusal tükenmişlik ve duyarsızlık alt boyut puan ortalamalarının daha düşük, kişisel başarı alt boyut puan ortalamasının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile Hekimliği, Başarı, Duyarsızlaştırma, Mesleki Tükenmişlik, Psikolojik Tükenmişlik

Teşekkür

Çalışmanın anket formlarının uygulanması aşamasındaki yardımları için Uzm. Dr. Çağla Arslan’a teşekkür ederiz.

The Evaluation of The Burnout Status of The Physicians New to Family Medicine Attending Family Medicine Certification Training

Öz

Backgound: The concept of burnout, which is defined as a psychological syndrome characterized by emotional exhaustion, depersonalization and a feeling of decreased personal accomplishment is increasingly accepted as a factor affecting only the physician. Aim: In this study, it was aimed to determine the prevalence of burnout syndrome in the physicians who have just started family medicine practice and attended family medicine integration training, and to determine the factors affecting the level of burnout, and to eliminate burnout by taking the necessary precautions. It is aimed to raise awareness to reduce it to a minimum level. Methods: The research was carried out with the physicians who participated in the trainings for family physicians in Ankara between 2014-2015. A questionnaire form with face-to-face interviews and the short form of the Maslach Burnout Scale containing 22 statements were used. Kolmogorov Smirnov, Mann–Whitney U test, t-test for independent samples and ANOVA test were used to evaluate the data. The 'IBM SPSS Version 23' program was used in all analyzes and a p value of <0.05 was accepted as the level of significance. Results: Study findings indicate that 67.8% of the participants were single and 97.5% of them were working in family health centers. The 39.8% of physicians’ duration of work in family medicine varied between 2-6 months. The average age of the participants was 28.43 years. The burnout scale personal accomplishment subscale score was 27.72 ± 3.77, the emotional exhaustion subscale score was 26.61 ± 6.42, and the depersonalization subscale score was 11.71 ± 3.53. No relationship was found between bournout and gender, the number of patient population and cigarette consumption but the depersonalization subscale score was higher in singles (p<0.001). Conclusion: Physicians who have a hobby, like their profession, do not encounter negative patient behavior, sleep for enough time, use enough initiative during the practice of the profession, share their professional problems with the administrators have lower emotional exhaustion and depersonalization subscale scores and higher personal accomplishment subscale scores.

Anahtar Kelimeler

Family Practice, Achievement, Depersonalization, Professional Bournout, Phychological Burnout

Kaynakça

• Aile Hekimliği kanunu, madde 2, T.C. Resmî Gazete, 25665, 2004.https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5258&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5, 2004, (Erişim tarihi:10.07.2021).
• Amanullah, S.R. (2020). The Impact of COVID-19 on Physician Burnout Globally: A Review. Healthcare (Basel), 8(4),421. doi: 10.3390/healthcare804042.
• Bulut, S., Arslan, Ç., Aynaoğlu Hakverdi, Ö. (2019). Aile Hekimliğine Yeni başlamış hekimlerin sigara içme davranışları. Turkiye Klinikleri J Health Sci, 4(3),306-314. doi:10.5336/healthsci.2018-64189.
• Çankaya, M. (2017). Özel hastane çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri ve bir alan uygulaması. JAV Studies, 3(9),1-15.
• De Hert, S. (2020). Burnout in healthcare workers: prevalence, impact and preventative strategies, Local Reg Anesth, 13, 171-183.
• Dyrbye, L.N., Varkey, P., Boone, S.L., Satele, D.V., Sloan, J.A., Shanafelt, T.D. (2013). Physician satisfaction and burnout at different career stages, Mayo Clin Proc, 88(12), 1358-1367.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları: Ankara. Turk Psikiyatri Dern Yayını, s.143-154.
• Faul, F., Erdfelder, E., Buchner, A., Lang, A.G. (2009). Statistical power analyses using G*Power 3.1: Tests for correlation and regression analyses. Behavior Research Methods, 41, 1149-1160.
• Hagira A, Murata S. (2021). Bournout among physicians in Poland, Pol Arch Intern Med, 131,612-614. doi:10.20452/pamw.16068.
• Hoff T, Lee D.R., (2021). Burnout and Physician Gender: What Do We Know?, Med Care, 1;59(8), 711-720. doi: 10.1097/MLR.0000000000001584. PMID: 34081678.
• Jain, N. Rome, B.N., Foote, M.B., DeFilippis, E.M., Powe, C., Yialamas, M.A. (2020). Sex-Based Role Misidentification and Burnout of Resident Physicians, Annals of Surgery, doi: 10.1097/SLA.0000000000004599.
• Kane, L. Medscape National Physician Burnout and Suicide Report 2020: The Generational Divide. https://www.medscape.com/slideshow/2020-lifestyle-burnout-6012460, (Erişim tarihi:10.07.2021).
• Mete, B., Değer, M.S. ve Pehlivan, E. (2020). Doktorlarda Mesleki Tükenmişlik Sendromu ve Çalışma Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki. Anatolian Clinic, 25(2), 94-101.
• Niconchuk, J.A., Hyman, S.A.(2020). Physician Burnout: Achieving Wellness for Providers and Patients, Curr Anesthesiol Rep, 10(3),227-232. doi:10.1007/s40140-020-00401-w.
• Önen Sertöz, Ö., Kuman Tunçel, Ö., Sertöz, N., Hepdurgun, C., İşman Haznedaroğlu, D., Bor, C. (2021). Üçüncü Basamak Bir Üniversite Hastanesinde Covid-19 Pandemisinde Sağlık Çalışanlarında Tükenmişlik: Psikolojik Destek İhtiyacının Değerlendirilmesi. Turk Psikiyatri Derg, 32(2), 75-86.
• Schober, P., Boer, C., ve Schwarte, L. A. (2018). Correlation coefficients: appropriate use and interpretation. Anesthesia & Analgesia, 126(5), 1763-1768.
• Slabšinskienė E, Gorelik A, Kavaliauskienė A, Zaborskis A. (2021). Burnout, lifestyle and relaxation among dentists in Lithuania: a cross-sectional study, BMC Health Serv Res. Oct 15;21(1):1098. doi: 10.1186/s12913-021-07074-z. PMID: 34654421; PMCID: PMC8520307.
• Stanetić, K., Petrović, V., Marković, B., Stanetić, B. (2019). The Presence of Stress, Burnout Syndrome and the Most Important Causes of Working Stress Among Physicians in Primary Health Care - an Observational Study from Banja Luka, Bosnia and Herzegovina, Acta Med Acad, 48(2), 159-166. doi: 10.5644/ama2006-124.254. PMID: 31718216.
• Türkili, S., Aslan, E. ve Tot, Ş. (2022). Türkiye'de sağlık çalışanları arasında koronavirüs salgını nedeniyle yaşanılan zorluklar, kaygı, depresyon ve tükenmişlik sendromunun incelenmesi. Mersin Üniv Sağ. Bil. Derg, 15(1), 74-87. doi: 10.26559/mersinsbd.949616.
• Türkmenoğlu, B., Sümer, H. (2017). Sivas İl Merkezi Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyleri, Cumhuriyet Üniv. Sağ. Bil. Enst. Derg, 2(2), 24-34.
• West, C.P., Dyrbye, L.N., Erwin, P.J., Shanafelt, T.D. (2016), Interventions to prevent and reduce physician burnout: a systematic review and meta-analysis, The Lancet, 388(10057), 2272-2281.
• West, C.P., Dyrbye, L.N., Sinsky, C., Trockel, M., Tutty, M., Nedelec, L. et all. (2020). Resilience and Burnout Among Physicians and the General US Working Population, JAMA network open, 3(7), e209385.doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.9385.
• Yakut, H.İ., Kapısız, S.G., Durutuna, S., Evran, A.(2013). Sağlık alanında çalışma yaşamında tükenmişlik. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Derg, 10(38),1564-1571.