Hemşire Tarafından Yapılan Çalışmalar Engelli Bireylerin Sağlık Davranışlarını Geliştirebilir mi?

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 3, 558 - 564, 31.12.2024

Cansu Nirgiz , Bahar Doğan , Kamer Gür

https://doi.org/10.25279/sak.1288473

Öz

Bu derlemenin amacı, güncel literatür bilgisi ve pek çok girişimsel çalışmanın ışığında hemşirelerin, özelikle de halk sağlığı hemşirelerinin önderliğinde sürdürülen programların engelli bireylerin iyilik hallerine katkısı ve sağlık davranışlarına etkisi hakkında bilgi vermektir. Engelli birey sayısı her geçen gün artmaktadır. Engelli bireyler nüfusun geri kalanına göre sağlık hizmetlerine daha çok gereksinim duymaktadır ve bu bireylerin en sık başvurduğu kurumların başında sağlık kuruluşları yer almaktadır. Hemşireler, engelli bireylerle yakın temasta bulunan meslek grubudur ve engelli bireylerin iyilik halini sağlamak için hemşirelere büyük sorumluluklar düşmektedir. Hemşireler; engelli bireylerin topluma kazandırılması, sağlık ihtiyaçları konusunda desteklenmesi, olumlu sağlık davranışları kazanmaları için kritik öneme sahiptir. Hemşirelerin engelli bireylerin sağlığının korunmasında, geliştirilmesinde, yaşam kalitelerinin, toplumda farkındalığının arttırılmasında, bireylere yönelik eğitimci, danışman, savunucu, araştırmacı, vaka yöneticisi, vaka bulucu, koordinatör, bakım sağlayıcı, işbirlikçi rolü vardır. Hemşireler tarafından bu bireylere uygulanan girişimsel çalışmalar incelendiğinde hemşirelerin engelli bireylerin sağlık davranışları ve yaşamları üzerinde olumlu etki yarattığı, yeni sağlık davranışları kazandırdığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Hemşirelik, Sağlık davranışı

Can Nurse-Directed Activities Improve the Health Behaviors of Individuals with Disabilities?

Öz

The aim of this review is to provide information about the contribution of programs led by nurses, especially public health nurses, to the well-being of individuals with disabilities and their impact on health behaviors in the light of current literature and many interventional studies. The number of people with disabilities is increasing day by day. Individuals with disabilities need health services more than the rest of the population and health institutions are among the most frequently applied institutions by these individuals. Nurses are the professional group in close contact with disabled individuals and nurses have great responsibilities to ensure the well-being of disabled individuals. Nurses have a critical role in integrating individuals with disabilities into the society, supporting them in their health needs, helping them acquire positive health behaviors. Nurses have the role of educator, counselor, advocate, researcher, case manager, case finder, coordinator, care provider, collaborator in protecting and improving the health of individuals with disabilities, increasing their quality of life and awareness in society. When the interventional studies applied by nurses to these individuals are examined, it is seen that nurses have a positive effect on the health behaviors and lives of disabled individuals and provide new health behaviors.

Anahtar Kelimeler

Disability, Nursing, Health behaviours

Kaynakça

• Ak, Y.E. (2021). Ortopedik Engelli Kadınlarda Sağlık İnanç Modeline Temellenen Hemşirelik Destek Programının Üreme Sağlığı Davranışlarına Etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Allender, A.J., Rector, C., & Kristine, D.W. (2010). Community Health Nursing: Promoting and Protecting the Public’s Health, 7th Edition. California: the Point
• Barros, A.L.O., Barros, A.O., Barros, G.L.d.M., & Santos, M.T.B.R. (2017). Burden of caregivers of children and adolescents with Down Syndrome. Ciencia & saude coletiva, 22(11), 3625-3634.
• Cornell University. (2022). Disability Status Report United States. Employment and Disability Institute at the Cornell University ILR School. https://www.disabilitystatistics.org/StatusReports/2012-PDF/2012-StatusReport_US.pdf
• Çitil, M., & Üçüncü, M.K. (2018). Türkiye’de Engelli Hakları ve Engelliler Hukuku’nun Durumu. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 9(35), 233-278.
• Esmeray, N. (2020). İşitme Engelli Kadınlara Verilen Eğitimin Pap Smear Testi Yaptırma Davranışlarına Etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Celal Bayar Üniversitesi.
• Girgin, A.B., & Balcı, B. (2015). Fiziksel Engelli Çocuk ve Ailesinin Evde Bakım Gereksinimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 305-317.
• Gür, K., Sezer, A.B., Şentürk, K.M., Sağlam, E., & Top, K. (2019). Görme Engelli Öğrencilerde Öz Bakım Geliştirme Programının Etkinliği. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 282-287.
• İkican, ÇT. (2020). Zihinsel engelli çocuklar ve ebeveynlerine verilen kendini koruma becerileri eğitiminin etkinliğinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• İzmir İl Sağlık Müdürlüğü. (2022). Engelli Bireylere İlişkin Sağlık Hizmeti Sunumu. Bakırçay Üniversitesi Çiğli Eğitim ve Araştırma Hastanesi. https://cigliegitimh.saglik.gov.tr/TR,138230/engelli-bireylere-iliskin-saglik-hizmeti-sunumu.html
• Karatana, Ö., & Gür, K. (2019). Engelli bireylerin sağlık hizmetlerine erişimi ve engelleri. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1), 43-53.
• Detels, R., Gulliford, M., Karim, Q.A., & Tan, C.C. (Eds.). (2017). Oxford Textbook of Global Public Health. United Kingdom: Oxford University.
• Rodrigues, D.Z., Ferreira F.Y., & Okido, A.C.C. (2018). The burden of family caregiver of children with special health needs. Rev Eletr Enferm, 20:v20a48.
• Soner, G, & Avcı, İ.A. (2019). Savunmasız gruplar, risk yönetimi ve halk sağlığı hemşiresinin rolü. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 14-22.
• Stanhope, M., & Lancaster, J. (2016). Public Health Nursing Population-Centered Health Care in the Community 9th Edition. USA: Elsevier.
• Subay, N., Demircioğlu, A., Karakaya, Ş., Güler, A., Bayram, N., İntepe, S.S., Sadak, E., İlhan, M., Kiraz, E., Nirgiz, C., & Gür, K. (2022). Bir Devlet Üniversitesinde Okuyan Hemşirelik Öğrencilerinin Engelli Bireylere Karşı Tutum ve Davranışları. Journal of Health Sciences and Management, 2(3), 53-59.
• Şat, S.Ö., Erenel, A.Ş., & Sözbir, Ş.Y. (2019). Özellikli gruplarda kontrasepsiyon danışmanlığı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 190-197.
• Taner, A., & Bozkurt, D.Ö. (2021). Görme Engelli Kadınlara Verilen Planlı Üreme Sağlığı Eğitiminin Bilgi Düzeyi ve Memnuniyet Üzerine Etkisi. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences. 13(2), 239-250.
• Terzi, H., & Alkaya, A.S. (2017). Hassas Gruplarda Halk Sağlığı Hemşiresinin Rol ve Sorumlulukları (The Roles and Responsibilities of the Public Health Nurse in Vulnerable Groups) Turkiye Klinikleri JPublic Health Nurs-Special Topics, 3(3), 117-124
• Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://www.aile.gov.tr/media/111110/eyhgm_istatistik_bulteni_mayis2022.pdf
• Uçar, M. (2021). Engelli Bireylerin Ebeveynlerine Sağlığı Geliştirme Modeline Göre Uygulanan Danışmanlık Hizmetlerinin Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesine Etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
• World Health Organization (2023). Disability; 2023. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health
• World Health Organization (2022). World report on disability; 2011. https://www.who.int/teams/noncommunicable-diseases/sensory-functions-disability-and-rehabilitation/world-report-on-disability