Balkan Wars in Social Studies and History Course Books Instructed at Primary and Secondary Education between 1997 and 2012 Years

Yıl 2013, Sayı: 26, 132 - 160, 30.01.2014

Meliha Köse

Öz

1912-1913 Balkan Wars ended with important social, economical, cultural and political results for both Southeast Europe and Ottoman Empire. It is a significant turning point for the history of Turkey as well as World History. Balkan Wars had important effects on from dawn of Modern Turkey to starting of national struggle war and coming fore of national identity wars. That’s why It is a point to be emphasized how Balkan Wars are taught in both Turkish and Balkan history books. Primary education 7th Class Social Sciences, 8th Class T.R Revolution History and Kemalism 10th Class History and 11st Class T.R Revolution History and Kemalism Course Books include the subject of Balkan wars. In this research, it was examined how Balkan wars are taught in history books in terms of content, method and style. Literature survey and document analysis methods are used in the research. Primary Education Social Sciences and Secondary education history course books being instructed between academic year 2011-2012 and course books written before teaching program changed were examined. In the books examined, it was examined that the reasons and outcomes of Balkan Wars, the images used about the subject, roles of Great Powers in Balkan Wars, assessment and evaluation questions having regard to the subject. Also, it was questioned whether there is difference in terms of method and content between these course books. Balkan Wars are given place in one or two pages in Social Sciences and History course books. The reasons, outcomes, relationship with Great Powers of Balkan Wars are told in similar method and style. His situation is also valid for the course books prepared within the framework of new curriculum. Assessment and evaluation questions aim to examine students’ knowledge in Balkan Wars. Rather narration is on the nail in handling the subject. Again, the course books are visually poor. A map is generally used but there does not include different resources such as photographs, memoirs and letters.

Anahtar Kelimeler

social studies, Balkan states, Balkan Wars, history textbooks.

1997 ile 2012 Yılları Arasında İlköğretim ve Ortaöğretimde Okutulan Sosyal Bilgiler ve Tarih Ders Kitaplarında Balkan Savaşları

Öz

1912-1913 Balkan Savaşları hem Güneydoğu Avrupa’sı hem de Osmanlı Devleti için önemli sosyal, ekonomik, kültürel ve politik sonuçlar doğurmuştur. Dünya tarihi kadar Türkiye tarihi açısından da bir dönüm noktasıdır. Balkan savaşlarının, Modern Türkiye’nin doğuşundan, milli mücadele savaşının başlamasına, ulusal kimlik savaşlarının gündeme gelmesine kadar uzanan önemli etkileri olmuştur. Bundan dolayı hem Türkiye’nin hem de Balkan devletlerinin tarih ders kitaplarında Balkan Savaşlarının nasıl işlendiği önemle üzerinde durulması gereken bir konudur. Balkan Savaşları konusuna ilköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler, 8. sınıf T.C İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük 10. sınıf Tarih ve 11.sınıf T.C İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ders kitaplarında yer
verilmektedir. Bu çalışmada Balkan Savaşlarının Sosyal Bilgiler ve tarih ders kitaplarında içerik, yöntem ve üslup bakımından nasıl işlendiğine, bakılmıştır. Araştırmada literatür tarama ile birlikte doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. 2011-2012 eğitim öğretim yılında okutulmakta olan ilköğretim Sosyal Bilgiler ve ortaöğretim tarih ders kitapları ve öğretim programı değişmeden önce yazılmış olan ders kitapları incelenmiştir. İncelen kitaplarda Balkan Savaşlarının sebeplerine ve sonuçlarına, konu ile ilgili kullanılan görsellere, Büyük Güçlerin Balkan Savaşlarındaki rollerine, konu ile ilgili ölçmedeğerlendirme sorularına bakılmıştır. Ayrıca bu ders kitapları arasında yöntem ve içerik açısından fark olup olmadığı sorgulanmıştır. Balkan savaşlarına Sosyal Bilgiler ve Tarih ders kitaplarında bir iki sayfa içinde yer verilmektedir. Balkan Savaşlarının sebepleri, sonuçları, büyük güçlerle ilişkisi benzer yöntem ve üslup ile anlatılmaktadır. Bu durum
yeni öğretim programı çerçevesinde hazırlanan ders kitapları içinde geçerlidir. Ölçme değerlendirme soruları öğrencilerin Balkan Savaşları konusundaki bilgisini ölçmeyi hedeflemektedir. Konunun ele alınışında daha çok hikâyeci bir anlatım söz konusudur. Yine tarih ders kitapları görseller açısından oldukça yetersizdir. Genellikle bir harita kullanılmış, Balkan Savaşları ile ilgili fotoğraf, hatırat, mektup gibi farklı kaynaklara yer verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, Balkan devletleri, Balkan Savaşları, tarih ders kitapları

Kaynakça

• Aktaş, Ö. (2010). Tarih Ders Kitaplarında Savaş ve Antlaşma Konularının Öğretimi, Tarih Nasıl Öğretilir? 1. Basım, Editör: Mustafa Safran, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi
• Avcı, S. (2009), Türkiye ve Balkan Savaşlarına Katılan Balkan Ülkelerinin Tarih Ders Kitaplarında Balkan savaşları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara
• Cesur, H. (2008). Hatıratlar Işığında Türk Kamuoyunda Balkan savaşları (19121913), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu
• Glenny. M. (2001), The Balkans 1804-1999: Nationalism, War and The Great Powers, 1. Baskı., Penguen., USA
• Hacıfettahoğlu, İ. (2010), Dr. Besim Ömer, Hanımefendilere Hilal-i Ahmer’e Dair Konferans, 3. Bas., Türk Kızılayı, Ankara
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi, 11. Baskı. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kolev, V. Koulouri C. (2009). Taeching Modern Southeast European History Altenative Educational Materials, The Balkan Wars, Workbook 3, Bas.., CDRSEE., Thessaloniki, ( http://www.cdsee.org/jhp/pdf/workbook3_eng_ed2.pdf 02012 tarihinde alınmıştır).
• Kurnaz, Ş. (2011). Yenileşme Sürecinde Türk Kadını, 1. Baskı, İstanbul, Ötüken Yayınları
• Mccarthy, J. (1998). Ölüm ve Sürgün, 6. Baskı, İstanbul., İnkılap
• Oral E. (2004). Türk Tarihi ve Kültürü, Osmanlı İmparatorluğu, Edit: Cemil Öztürk, 2. Baskı, Pegem: Ankara
• Öztuna, Y. (2013). Avrupa Türkiye’sini Kaybımız, 15. Baskı, İstanbul: Ötüken Yayınları
• Rıza Nur (1992). Hayat ve Hatıratım Cilt: 1, 1. Baskı, İstanbul: İşaret Yayınları Şimşek, H. (2009). Eğitim Tarihi Araştırmalarında Yöntem Sorunu, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42 (1), 33-51
• Türkoğlu, İ. (1998). Balkan Savaşları Sırasında Bir Tatar Hemşirenin İstanbul Hatıraları, İstanbul Araştırmaları, Yaz, s. 181-188
• TTKB (2011). Ortaöğretim 10. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı ve 10. Sınıf Seçmeli Tarih Dersi Öğretim Programı, Http://Ttkb.Meb.Gov.Tr/Program
• Ulusoy, K. (2008). Sosyal Bilgilerde Ders Kitapları, Sosyal Bilgiler Öğretimi, 1. Baskı, Editörler: Bayram Tay, Adem Öcal, Ankara: Pegem Akademi
• Yelken, T. Y. (2010). Oluşturmacı Öğrenme Kuramları, Tarih Nasıl Öğretilir? 1. Basım, Editör: Mustafa Safran, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi
• Yıldırım. A. ve Şimşek, H. (1999), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara.
• İncelenen Ders Kitapları Güneş, A., Özbek, S. (2002). Lise Tarih 2, Tütibay
• Kara, K. (2002) . Lise Tarih 2, Önde Yayınları
• Kara, K. (1997) 11. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi Ve Atatürkçülük, Önde Yayıncılık
• Komisyon 1 (2011) 8. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi Ve Atatürkçülük, MEB Yayınları. Komisyon 2 (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler 7, MEB Yayınları.
• Komisyon 3 (2006). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi Ve Atatürkçülük, MEB Yayınları.
• Komisyon 4 (2011). Ortaöğretim T.C. İnkılâp Tarihi Ve Atatürkçülük, MEB Yayınları.
• Komisyon 5 (2006). 10. Sınıf Tarih Lise 2, MEB Yayınları.
• Komisyon 6 (2006). Liseler İçin Osmanlı Tarihi, MEB Yayınları.
• Komisyon 7 (2011). Ortaöğretim Tarih 10. Sınıf, MEB Yayınları.
• Komisyon 8 (2012). Ortaöğretim Tarih 10. Sınıf, MEB Yayınları.
• Kurt. Ö. (2006). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi Ve Atatürkçülük, Yeni Çizgi Yayınları
• Mumcu, A., Su M. K . (2002). 11. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi Ve Atatürkçülük, MEB Yayınları.
• Sarıalioğlu, F. (2004). İlköğretim Sosyal Bilgiler 7, Cemre Yayıncılık