Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Saldırganlık Yönelimleri İle Ebeveynlerinin Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 1, 60 - 88, 30.06.2020

Cansın Yıldızbaş , İkbal Tuba Şahin Sak

Öz

Bu araştırma, okul öncesi dönem çocuklarının saldırganlık yönelimleri ile ebeveynlerinin anne baba tutumları arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemi 506 ebeveyn ve 506 çocuktan oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu”, Karabulut Demir ve Şendil (2008) tarafından geliştirilen “Ebeveyn Tutumları Ölçeği” ve Kaynak, Kan ve Kurtulmuş (2016) tarafından hazırlanan “36-72 Aylık Çocuklara Yönelik Saldırganlık Yönelim Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi için, bağımsız örneklemler için t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Pearson korelasyon analizi yapılmıştır. Çalışmanın sonunda, anne-baba tutumları boyutlarından “demokratik tutum” boyutu ile saldırganlık yönelimleri boyutlarından “başkasına yönelik fiziksel saldırganlık” boyutu arasında negatif yönde anlamlı “orta” düzeyde bir ilişki, diğer tüm saldırganlık yönelimi boyutları arasında ise negatif yönde anlamlı “düşük” düzeyde ilişki bulunmuştur. “Otoriter tutum” boyutu ile saldırganlık yönelimleri boyutlarından “başkasına yönelik fiziksel saldırganlık” ve “nesneye yönelik saldırganlık” boyutları arasında pozitif yönde anlamlı “orta” düzeyde ilişki, “başkasına yönelik ilişkisel saldırganlık” ve “kendine yönelik saldırganlık” boyutu arasında pozitif yönde anlamlı “düşük” düzeyde ilişki bulunmuştur. Son olarak, “izin verici tutum” boyutu ile saldırganlık yönelimleri boyutları arasında pozitif yönde anlamlı “düşük” düzeyde bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anne-Baba Tutumları, Okul Öncesi Dönem Çocukları, Saldırganlık Yönelimi

Kaynakça

• Aktürk, F. M. (2015). Çocukları Okul Öncesi Eğitime Devam Eden (5 Yaş Grubu) Ebeveynlerin Ana-Baba Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alisinanoğlu, F. ve Kesicioğlu, O. S. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Giresun İli Örneği). Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 93-110.
• Amin, F. M., Behalik, S. G. ve El-Soreety, W. H. (2011). Prevalence and factors associated with aggression among preschool age children at Baraem Bader Nursery School in Al-Asher 10th of Ramadan city, Egypt. Life Science Journal, 8(4), 929-938.
• Anderson, L. S. (1992). Dealing with angry child. USA: Goverment Printing Office.
• Arnott, B. ve Brown, A. (2013). An exploration of parenting behaviours and attitudes during early infancy: Association with maternal and infant characteristics. Infant and Child Development, 22, 349–361.
• Aunola, K. ve Nurmi, J. E. (2005). The role of parenting styles in children’s problem behavior. Child Development, 76(6), 1144-1159.
• Ay, B. S. (2017). Korkusu Olan Ve Olmayan 3-6 Yaş Arası Çocukların, Anne Baba Tutumlarının Ve Anne Baba Kaygısının Çocukların Korkularına Olan Etkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydoğdu, F. ve Dilekmen M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 569-585.
• Bernstein, D. A., Clarke-Stewart, A., Roy, E. J., Srull, T. K. ve Wickens, C. D. (1994). Psychology. USA: Houghton Mifflin Company.
• Boxer, P. ve Tisak, M. S. (2005). Children's beliefs about the continuity of aggression. Aggressive Behavior, 31(2), 1-17.
• Bozdemir, F. ve Gündüz, B., (2016). Bağlanma stilleri, anne baba tutumları ve çocukluk çağı örselenme yaşantılarının duygusal zekâ ile ilişkileri. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1797-1814.
• Braza, P., Carreras, R., Munoz, J. M., Braza, F., Azurmendi, A., Pascual-Sagastizabal, E., Cardas, J. ve Sanchez-Martin, J. R. (2015). Negative maternal and paternal parenting styles as predictors of children’s behavioral problems: Moderating effects of the child’s sex. Journal of Child and Family Studies, 24, 847–856.
• Car, K. B., Pešic, M. H. ve Panescu, O. (2014). Differences in implicit conceptualization and attribution of the preschooler aggressiveness in relation to gender, education and subjectiveness of the parent. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 127, 164-168.
• Chen, X., Huang, X., Chang, L, Wang, L. ve Li, D. (2010). Aggression, social competence, and academic achievement in Chinese children: A 5-year longitudinal study. Development and Psychopathology, 22, 583–592.
• Criss, M. M., Pettit, G. S., Bates, J. E., Dodge, K. A. ve Lapp, A. L. (2002). Family adversity, positive peer relationships, and children's externalizing behavior: A longitudinal perspective on risk and resilience. Child Development, 73(4), 1220-1237.
• Cüceloğlu, D. (1996). İnsan ve davranışları: Psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çetinkaya, N. (2016). 4-5 Yaş Arası Okul Öncesi Çocukların Sosyal-Duygusal Uyumu İle Anne-Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumları Arasındaki İlişki (Kars İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dewi, K. S., Prihatsanti, U., Setyawan, I. ve Siswati. (2015). Children's aggressive behavior tendency in Central Java Coastal Region: The role of parent-child interaction, father's affection and media exposure. Procedia Environmental Sciences, 23, 192-198.
• Durmuşoğlu Saltalı, N. ve Arslan, E. (2012). Ebeveyn tutumlarının anasınıfına devam eden çocukların sosyal yetkinlik ve içe dönüklük davranışını yordaması. İlköğretim Online, 11(3), 729-737.
• Dursun, A. (2010). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Davranış Problemleriyle Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Efe Azkeskin, K., Güven, G., Güral, M. ve Sezer, T. (2013). Parenting styles: Parents with 5-6 year old children. Journal of Educational and Instructional Studies, 3(1), 74-82.
• Eroğlu, M. (2014). 0-6 Yaş Arası Çocuğa Sahip Anne Babaların Sosyo Ekonomik Durumlarının Ve Benlik Saygılarının Çocuk Yetiştirme Tutumlarına Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Toros Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gözübüyük, N. (2015). Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Davranış Sorunlarının Anne-Baba Tutumu Ve Öz-Kontrol İle İlişkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gülay, H. (2010). Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Günindi, Y. ve Giren, S. Y. (2011). Aile kavramının değişim süreci ve okul öncesi dönemde ailenin önemi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 349-361.
• Halpenny, A. M., Nixon, E. ve Watson, D. (2010). Parents’ perspectives on parenting styles and disciplining children. Dublin: Minister for Health and Children.
• İkiz, F. E., Mete Otlu, B. ve Ekinci Vural, D. (2016). Erken çocukluk döneminde görülen problem davranışlar: Öğretmenlerin değerlendirmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimsel Enstitüsü Dergisi, 8(17), 216-229.
• İkiz, S. ve Öztürk Samur, A. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarında fiziksel ve ilişkisel saldırganlığın ebeveyn tutumları açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 159-175.
• İnanç, L., Altıntaş, M. ve Barış, T. (2017). Ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumları ile kişilik yapıları arasındaki ilişki. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(5), 1731-1745.
• Kadan, G. (2010). Okul Öncesi Dönem Çocuklarında (4-6 Yaş) Saldırganlık Davranışını Etkileyen Faktörlerin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karabulut Demir, E. ve Şendil, G. (2008). Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ). Türk Psikoloji Yazıları, 11(21), 15-25.
• Karaca, N. H., Gündüz, A. ve Aral, N. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal davranışının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4(2), 65-76.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karataş, S. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. URL: aves.akdeniz.edu.tr/ imageOfbyte.aspx?Resim=8&SSNO=13&USER=3180 Erişim tarihi: 05/07/2019.
• Kashasu (Xhelilaj), L., Dibra, G., Osmanaga, F. ve Bushati, J. (2014). The relationship between parental demographics, parenting styles and student academic achievement. European Scientific Journal, 10(13), 237-251.
• Kaya, İ. (2003). Evlilik Uyumu İle Çocuklardaki Davranış Problemleri Arasındaki İlişkide Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaynak, K. B., Kan, A. ve Kurtulmuş, Z. (2016). 36-72 aylık çocuklara yönelik “Saldırganlık Yönelim Ölçeği̇” geliştirme çalışması. Turkish Studies, 11(3), 1457-1474.
• Köksal, B. (2016). Özel Bir Okulda Okuyan 2-6 Yaş Arası Çocukların Saldırganlık Düzeyleri İle Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Kulaksızoğlu A. (1999). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lin, Y.-C. ve Billingham, R. E. (2014). Relationship between parenting styles and gender role identity in college students. Psychological Reports: Relationships and Communications, 114(1), 250-271.
• Lopes, D. R., van Putten, K. ve Moormann, P.P. (2015). The impact of parental styles on the development of psychological complaints. Europe's Journal of Psychology, 11(1), 155–168.
• Maccoby, E.E. ve Martin, J.A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent-child interaction. P. H. Mussen (Ed.) Handbook of child psychology: Socialization, personality and social development içinde, (s. 1-10). Newyork: Wiley.
• Nazik, B. (2001). Çocuk ruh sağlığı. İstanbul: Ya-Pa Yayıncılık.
• Öngören Özdemir, S. ve Tepeli, K. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin saldırgan davranışlarla baş etme stratejilerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 51-70.
• Özdoğan, B. (1982). Dokuz yaş çocuklarında davranış bozukluklarının çevresel nedenleri. Psikoloji Dergisi, 14(15), 39-44.
• Özmen, A. (2004). Seçim Kuramı Ve Gerçeklik Terapisine Dayalı Öfkeyle Başa Çıkma Eğitim Programının Üniversite Öğrencilerinin Öfkeyle Başa Çıkma Becerileri Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• Philips, N., Sioen, I., Michels, N., Sleddens, E. ve De Henauw, S. (2014). The influence of parenting style on health related behavior of children: Findings from the ChiBS study. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 11, 1-14.
• Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. İstanbul: Derya Yayınları.
• Rickel, A. ve Allen, L. (1987). Preventing maladjustment from infancy through adolescence. Beverly Hills: Sage Publication.
• Rosen, L. D., Cheever, N. A. ve Carrier, L. M. (2008). The association of parenting style and child age with parental limit setting and adolescent MySpace behavior. Journal of Applied Development Psychology, 29, 459-471.
• Sak, R., Şahin-Sak, İ. T., Atli, S. ve Şahin, B. K. (2015). Okul öncesi dönem: Anne baba tutumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 972-991.
• Sayın, U. (2014). 48-72 aylık çocuklardaki saldırganlık davranışlarına müdahale yöntemi olarak ebeveyn eğitim programı geliştirilmesi ve etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Schick, A. VE Cierpka, M. (2016). Risk factors and prevention of aggressive behavior in children and adolescents. Journal for Educational Research Online, 8(1), 90-109.
• Schuerger, J. M. (1979). Understanding and controlling anger. S. Eisenberg ve L. E. Patterson (Ed.) Helping clients with special concerns içinde (s. 79-102). London: Houghton Mifflin Company.
• Starzyk, K. B. VE Marshall, W. L. (2003). Childhood family and personological risk factors for sexual offending. Aggression and Violent Behavior, 8, 93-105.
• Sümer, N., Gündoğdu Aktürk, E. VE Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 42-59.
• Şanlı, D. ve Öztürk, C. (2012). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 31-48.
• Taner Derman, M. ve Başal, H. A. (2013). Okul öncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144.
• Tanwar, K. C. ve Priyanka. (2016). Impact of media violence on children’s aggressive behavior. Indian Journal of Research, 5(6), 241-245.
• Tezel Şahin, F. ve Özbey, S. (2007). Aile eğitim programlarına baba katılımının önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 18(1), 39-48.
• Turner, P. H. ve Haris, M. B. (1984). Parental attitudes and preschool children’s social competence. The Journal of Genetic Psychology, 144, 105-113.
• Türkoğlu, B. (2019). Preschool teachers’ perspectives on aggressive behaviors in children: A qualitative study. Journal of Education and Training Studies, 7(2), 169-183.
• Uysal, H. ve Dinçer, Ç. (2013). Okul öncesi dönemde karşılaşılan fiziksel ve ilişkisel saldırganlığın bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(169), 328-345.
• Zeteroğlu, E. Ş. (2014). Altı yaşındaki çocukların anne baba tutumları ile çoklu zeka alanları ve grup içi etkinlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.