YAKIN İLİŞKİLERDE KISKANÇLIK: AKILCI OLMAYAN İNANÇLAR VE SOSYAL YETKİNLİK BEKLENTİSİ

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 2, 194 - 204, 30.12.2020

Seval Kızıldag Sahın İbrahim Yerlikaya

Öz

Kıskançlık duygusal, sosyal, bilişsel boyutları olan psikolojik bir yapıdır. Bu kavram önem verilen yakın bir ilişkiye özgü duygusal veya kişilerarası bir tehdit olarak ele alınabilir. Bu sebeple, bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin yakın ilişkilerdeki kıskançlığa ilişkin algılarının sosyal ilişkilerindeki yetkinlik beklentisi ve akılcı olmayan inançlar tarafından yordanıp yordanmadığını incelemektir. Araştırmanın örneklemi uygun örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Araştırmaya %30,5’i (n=102) erkek ve %69,5’i (n=232) kadın olmak üzere toplam 334 gönüllü üniversite öğrencisi katılmıştır. Araştırmanın verileri Duygusal Kıskançlık Ölçeği Üniversite Öğrencileri Formu, Karşı Cinsle İlişkide Sosyal Yetkinlik Beklentisi Ölçeği, Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Veriler çoklu regresyon analizi ile test edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, yakın ilişkide ilişkiyi sürdürebilme ve romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar değişkenleri duygusal kıskançlık algısını anlamlı olarak yordarken; ilişkiyi başlatabilme ve ilişkiyi sonlandırabilme değişkenleri duygusal kıskançlık algısını anlamlı olarak yordamamaktadır. Yakın ilişkiyi başlatma ve sonlandırma değişkenlerinin duygusal kıskançlığın yordayıcısı olmaması bu değişkenlerin daha çok karar niteliğinde bir durum olmaları ile; yakın ilişkiyi sürdürme değişkeninin ise duygusal kıskançlığı yordaması kıskançlığın dinamik süreç yapısı ile açıklanabilir. Aynı zamanda akılcı olmayan inançların duygusal kıskançlığı da yordaması beklenen ve ilgili alan yazınla tutarlı bir bulgudur.

Anahtar Kelimeler

Kıskançlık, duygusal kıskançlık, sosyal yetkinlik beklentisi, romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar, üniversite öğrencileri

Kaynakça

• Almeida, T., & Schlösser, A. (2014). Romantic Jealousy and Love Infidelity Correlations. Current Urban Studies, 2, 212-219.
• Aune, K.S., & Comstock, J. (1991). Experience and expression of jealousy: Comparison between friends and romantics. Psychological reports, 69(1), 315-319.
• Barelds, D.P.H., & Dijkstra, P. (2006). Reactive, anxious and possessive forms of jealousy and their relation to relationship quality among heterosexuals and homosexuals. Journal of Homosexuality, 51(3), 183–198.
• Bradbury, T. N., & Fincham, F. D. (1988). Individual difference variables in close relationships: a contextual model of marriage as an integrative framework. Journal of Personality and Social Psychology, 54, 713–721.
• Bradbury, T. N., Cohan, C. L., & Karney, B. R. (1998). Optimizing longitudinal research for understanding and preventing marital dysfunction. In T. N. Bradbury (Ed.), The developmental course of marital dysfunction .(pp. 279–311). New York, NY: Cambridge University Press.
• Buss, D. (2000). Dangerous Passion: Why Jealousy Is as Necessary as Love and Sex. Darby, PA: Diane Pub Co.
• Deutsch, C. (2006). Relative mate value, ırrational beliefs, and romantic jealousy. (Unpublished Master’s thesis). Lakehead University. Canada.
• Dryden, W. (2009). Kıskançlığın üstesinden gelin. Ankara: HYB Basım Yayın.
• Ellis, A., & Dryden, W. (2007). The practice of rational emotive behavior therapy. New York: Springer Publishing Company.
• Furjman, W. ve Schaffer, L. (2003). The role of romantic relationships in adolescent development. In P. Florsheim (Ed.), Adolescent romantic relations and sexual behavior: Theory, research, and practical implications. Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Groves, S. S. (2010). The role of adult attachment and relationship beliefs in emerging adults' romantic relationships (Unpublished doctoral dissertation). Fairleigh Dickinson University, Teaneck.
• Kızıldağ, S. (2017). Duygusal Kıskançlık Ölçeği Üniversite Öğrencileri Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 8(1), 146-157.
• Lester, D., Deluca, G., Hellinghausen, W., & Scribner, D. (1985). Jealousy and irrationality in love. Psychological Reports, 56(1), 210-210.
• Malkoç, A.,& Erginsoy, D. (2008). Rekabetçi tutum, bilişsel çarpıtmalar ve çok boyutlu kıskançlık. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 28, 1-14.
• McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2006). Research in education: Evidence-based inquiry (6th ed.). Boston, MA: Allyn and Bacon.
• Metts, S., & Cupach, W. R. (1990). The influence of relationship beliefs and problem-solving responses on satisfaction in romantic relationships. Human Communication Research, 17, 170–185.
• Moller, A. T., & van Zyl, P. D. (1991). Relationship beliefs, interpersonal perception, and marital adjustment. Journal of Clinical Psychology, 47, 28–33.
• Murray, S. L., Holmes, J. G., & Griffin, D. W. (2000). Self-esteem and the quest for felt security: how perceived regard regulates attachment processes. Journal of Personality and Social Psychology, 78, 478-498.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods: SAGE Publications, inc.
• Pines, A. M. (1992). Romantic jealousy: understanding and conquering the shadow of love. New York: St. Martin’s Press.
• Pines, A. M. (2003). Aşk ve kıskançlık. (C. Yüksel, Çev.). İstanbul: Okuyan Us.
• Puente, S., & Cohen, D. (2003). Jealousy and the meaning (or nonmeaning) of violence. Personality and Social Psychology Bulletin, 29(4), 449–460.
• Riggio, H. R., Weiser, D. A., Valenzuela, A. M., Lui, P. P., Montes, R., & Heuer, J. (2011). Initial validation of a measure of self-efficacy in romantic relationships. Personality and Individual Differences, 51(5), 601-606.
• Sarı, T., & Korkut Owen, F. (2015). Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği’nin geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 12(1), 255-273.
• Shackelford T. K., & Buss D. M. (1997). Cues to infidelity. Personality and Social Psychology Bulletin, 23, 1034–1045.
• Sumbas, E., Durmuş, E. (2018). Romantik yakınlığı başlatmanın yordayıcısı olarak cinsiyet ve romantik ilişki inançları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 714-720.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5. bs.). Boston: Pearson/Allyn &Bacon.
• Ünlü, V. (2004). Karşı Cinsle İlişkide Sosyal Yetkinlik Beklentisi Ölçeği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Weiser, D. A., & Weigel, D. J. (2016). Self-efficacy in romantic relationships: direct and indirect effects on relationship maintenance and satisfaction. Personality and Individual Differences, 89, 152-156.
• Whisman, M. and Uebelacker (2007). Maladaptive schemas and core beliefs in treatment and research with couples. In L. P. Riso, P. L. du Toit, D. Stein, & J. Young (Eds.). Cognitive schemas and core beliefs in psychological problems: A scientist practitioner guide (pp. 199-220). Washington, D.C.: American Psychological Association.
• White, G. L. (1976). The social psychology of romantic jealousy (Unpublished dissertation). University of California, Los Angeles, California.
• White, G. L., & Mullen, P. E. (1989). Jealousy: Theory, research, and clinical strategies. New York: Guilford Press.
• White, G.L. (1981). Jealousy and partner’s perceived motives for attraction to a rival. Social Psychology Quarterly, 44, 24–30.
• Wreen, M. J. (1989). Jealousy. Nous, 23(5), 635-652.