Prophetic Slips-ups (minor mistakes) in Theological Works

Yıl 2011, Cilt: 13 Sayı: 24, 1 - 33, 15.12.2011

Mustafa Akçay

Öz

References to Prophetic slips or minor errors in sources of theology, have been handled within
the topic of purity which express the Prophets quality as being sinless or immune from sin.
Some verses and narratives from the Qur’an have prompted impressions that Prophets have
sinned and these impressions have led to discussions of whether Prophets are proctected from
sin or not. This situation has also brought forward issues of how such dogmas should be
understood. Terms such as slip up-‘zalla’, minor sin-‘saghirah’ or stumble-‘atharat’ have been
used to describe minor mistakes or acts of the Prophets. The Hanafî-Mâturîdî scholars have
mostly preferred the use of the term slip up-‘zalla’, while the Mu’tazilite and Ash’ari schools
have preferred the use of the term minor sin-‘saghirah’. All these terms express the possibility
of Prophets committing minor sins without intent.

Anahtar Kelimeler

Prophet, Sin, İnnocence, Sinlesness, Slip-Up, Zalla, Stumble

KELÂM LİTERATÜRÜNDE PEYGAMBER ZELLELERİ

Öz

Kelam kaynaklarında peygamber zelleleri, onların günahsızlığını ifade eden ismet konusu çerçevesinde ele alınmıştır. Peygamberlerin bazı günahlar işlediği izlenimini uyandıran ayet ve rivayetler peygamberlerin günahlardan korunmuş olup olmadığı meselesini gündeme getirmiş; bu durum aynı zamanda bu tür nasların nasıl anlaşılması gerektiği sorununu da ortaya çıkarmıştır. Peygamberlerin kusurlu fiil işlemelerini ifade etmek için ayak kayması-zelle, küçük günah-sağire, sürçme-aserat gibi kavramlar kullanılmıştır. Ayak kayması-zelle kavramını en çok Hanefî-Matürîdî çevreler tercih etmiştir. Mutezile ve Eşarî ekolleri ise daha çok küçük günah-sağire kavramını kullanmayı yeğlemişlerdir. Bu ifadelerin hepsi peygamberlerin, kastî olmayan küçük günah işleyebileceklerini ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler

-Peygamber, Günah, Masumiyet-İsmet, Ayak Kayması-Zelle, Sürçme

Kaynakça

• Akgül, Muhittin, “Hz. Peygamber’in İsmetiyle İlgili Bazı Ayetlerin Yorumu” , Diya- net İlmî Dergi (Hz. Muhammed Özel Sayısı), s. 245-270, Ankara, 2003.
• Ali el-Kârî, Şerhu’l-Fıkhı’l-ekber, İstanbul: Dâru’l-kütübi’l-İslâmî, , 1375/1955.
• ―――, Şerhu’l-Emâlî, İstanbul: Dersaatdet, 1985.
• Bağdâdî, Abdülkâhir, Usûlu’d-dîn, İstanbul: Matbaatü’l-Devliyye, 1326/1928.
• ―――, el-Fark beyne’l-firak, nşr. M. Muhyiddin Abdülhamid, Beyrut 1411/1990.
• ―――, Usûlu’d-dîn, İstanbul: Matbaatü’l-Devliyye, 1326/1928.
• Bakıllanî, el-İnsâf, nşr. M. Zahid el-Kevserî, Kahire 1382/1963.
• Beyâdî, İşârâtü’l-merâm, İstanbul: Dâru’l-kitabi’l-İslâmî, , 1368/1949.
• Beydavî, Envâru’t-tenzîl, Mecmûatün mine’t-tefâsîr, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1319 h.
• Buharî, Sahih, İstanbul: Çağrı Yay., 1413/1992.
• Bulut, Halil İbrahim, Şeyh Müfîd ve Şia’da Usûlî Farklılaşma Süreci, İzmir 2005.
• Cüveynî, el-İrşad, nşr. M. Yusuf Musa-Ali Abdulmün‘im Abdülhamid, Mısır, 1369/1950.
• ―――, el-Akîdetü’n-Nizâmiyye, İstanbul: İFAV Yay., ts.
• ―――, Luma’u’l-edille, nşr. Fevkiye Hüseyin Mahmud, Kahire: Daru’l-Mısriyye, 1385/1965.
• Dârimî, Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1413/1992.
• Develioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Doğuş Matbaası, 1980.
• Devvânî, Şerhu’l-Akâidi’l-Adudiyye, yy, ts.
• Ebu Davud, Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1413/1992.
• Ebû Hanîfe, el-Fıkhu’l-ekber, Ebu’l-Münteha Şerhi, nşr. Osman Yeşilhisarî, İstanbul: Dâru’n-Nil, 2007.
• Ebu’l-Müntehâ, Şerhu Fıkhi’l-ekber, nşr. Osman Yeşilhisarî, İstanbul: Dâru’n-Nil, 2007.
• Eşarî, el-İbane, nşr. Hammad b. Muhammed el-Ensarî, Medine 1409 h.
• ―――, Makâlâtu’l-İslâmiyyîn, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Beyrut: Mektebetü’l-asriyye, , 1416/1995.
• ―――, Risâletü ehli’s-sağr, nşr. M. Seyyid el-Cüleyned, Kahire,1407/1987.
• Gazzalî, el-İktisad fi’l-i’tikad, Beyrut: Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, 1403/1983.
• ―――, Kavâidu’l-‘akâid, nşr. Musa Muhammed Ali, Beyrut 1405/1985.
• Habbâzî, el-Hâdî, nşr. Adil Bebek, İstanbul: İFAV Yay., 2006.
• Hadidî, Muhammed Ebu’n-nur, İsmetü’l-enbiya, Mısır: Matbaatu’l-emâne, 1399/1979.
• Hazin, Lübâbu’t-te’vil, Mecmûatün mine’t-tefâsîr, Beyrut: Dâru ihyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1319 h.
• Hızır Bey, Kasîde-i Nûniyye, el-Uryanî şerhi, İstanbul: Şirketi Sahâfiye-i Osmaniye, ts.
• İbn Fûrek, Mücerredü makalât, nşr. Daniel Gimaret, Beyrut 1987.
• İbn Hanbel, Ahmed, Müsned, Çağrı Yay., İstanbul 1413/1992 .
• İbn Mace, Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1413/1992.
• İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, “Zelle”, VII, 51, Beyrut: Dâru Sâdır, 2000.
• İbnü’l-Esîr, en-Nihâye, nşr. M. Muhammed et-Tacâhî-Ahmed ez-Zâvi, el-Mektebetü’l- İslâmiyye, yy., 1383/1963.
• İbnü’l-Hümam, el-Müsayere, İstanbul: Çağrı Yay., 1400/1979.
• Kadı Abdülcebbar, Şerhu Usûli’l-hamse, nşr. Abdülkerim Osman, Beyrut: Mektebetü Vehbe, 1416/1996.
• ―――, el-Muğnî, en-Nübüvvât ve’l-mu’cizât, nşr. M. Muhammed Kasım, Kahire 1385/1965.
• Kadı İyad, eş-Şifâ, Ali el-Kârî Şerhi, İstanbul: Dâru’t-tibâati’l-Âmire, ts.
• Kurtubî, el-Câmi’u li ahkâmi’l-Kur’an, Beyrut: İhyâu türâsi’l-Arabî, ts.
• Mâtürîdî, Kitabu’t-Tevhid, nşr. B.Topaloğlu, Ankara: İSAM Yay., 1423/2003.
• ―――, Te’vilâtu’l-Kur’an, thk. Fatıma Yusuf el-Haymî, Beyrut: Müessesetü’r-risale, 1425/2004.
• Muhammed b. Bahauddin, el-Kavlu’l-fasl, İstanbul: Hakikat Kitabevi, 1990.
• Müslim, Sahih, İstanbul: Çağrı Yay., 1413/1992 .
• Nesâî, Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1413/1992.
• Nesefî, Bahru’l-kelam, Konya: Matbaa-yı Maşrıki’l-İrfân, 1327/29.
• ―――, Ebû Mu’în, Tebsiretü’l-edille, thk. H. Atay-Ş. Ali Düzgün, Ankara: DİB. Yay., 2003.
• Nesefî, Ebu’l-Berakât, Medârik, Mecmûatün mine’t-tefâsîr, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l- Arabî, 1319 h.
• Osman el-Ûşî, Bedu’l-emâlî, Ali el-Kârî Şerhi, İstanbul: Dersaadet, 1985.
• Pezdevî, Usûlu’d-din, nşr. A. Hicazî es-Sakâ, Kahire 1424/2003.
• Ragıb el-Isfehanî, el-Müfredât, Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, ts.
• Râzî, Fahreddin, el-Erbâ‘în fî usûli’d-dîn, nşr. Ahmed Hicazî es-Sakâ, Kahire: Mektebetü’l-külliyyâti’l-Ezheriyye, 1406 h.
• ―――, el-Muhassal, trc. H. Atay, Kelama Giriş, Ankara 1978.
• ―――, Me‘âlimu usûli’d-din, nşr. Taha Abdurrauf Sa’d, Kahire: Mektebetü’l- külliyeti’l-Ezheriyye, , ts.
• ―――, Mefâtîhu’l-gayb, Tahran: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• ―――, İsmetü’l-enbiya, nşr. Muhammed Hicazî, Kahire: Mektebetü’s-sakafeti’d- diniyye, 1406/1986.
• Sâbûnî, el-Bidaye, nşr. B. Topaloğlu, Ankara 2005.
• Sabûnî, Muhammed Ali, en-Nübüvve ve’l-enbiyâ, s. 78, Dımaşk: Dâru’l-kalem, 1409/1989.
• Semerkandî, Abdülaziz el-Akîdetü’r-Rükniyye, nşr. Mustafa Sinanoğlu, İstanbul: İsam Yay., 2008.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys, Şerhu’l-Fıkhı’l-ekber, Haydarâbât 1321 h.
• Semerkandî, Hakîm, Sevâdu’l-a’zam, İstanbul: İbrahim Efendi Matbaası, ts.
• Semerkandî, Şemseddin, es-Sahâifu’l-ilâhiyye, nşr. Ahmed Abdurrahman Şerif, Ku- veyt: Mektebetü’l-felah, 1405/1985.
• Seyfeddin el-Amidî, Gayetü’l-meram, nşr. Hasan Mahmud Abdullatif, Kahire 1391/1971.
• Şehristanî, Nihâyetü’l-ikdâm, nşr. Ailfred Guillaume, London 1934.
• Şeyh Müfid, Tashîhu’l-i‘tikâdât, Silsiletü müellafâti’ş-Şeyh el-Müfîd, nşr. Hüseyin Dergahî, Beyrut 1414/1993.
• ―――, Evâilu’l-makâlât, nşr. İbrahim el-Ensarî, Beyrut 1414/1993.
• Şeyh Sadûk, el-İ’tikâdât, Silsiletü müellafâti’ş-Şeyh el-Müfîd, nşr. İsam Abdusseyyid, V, Beyrut 1414/1993.
• Taberî, Tefsîr, nşr. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Kahire 1422/2001.
• Taftazânî, Şerhu’l-Makasıd, nşr. Abdurrahman Umeyre, Beyrut: Âlemü’l-kütüb, 1409/1989.
• ―――, Şerhu’l-akaid, Kestelli Haşiyesi, İstanbul: Dersaadet, 1320 h.
• Tehanevî, Keşşâfu ıstılâhi’l-fünûn, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1418/1998.
• Tirmizi, Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1413/1992.
• Üsmendî, Alâeddin, Lübâbü’l-kelâm, nşr. M. Said Özervarlı, İstanbul: İsam Yay., 2005.
• Yazır, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul: Matbaa-i Ebüzziya, 1935.
• Zemahşerî, Keşşaf, Dâru’l-ma‘rife, Beyrut ts.