TEFSİR ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2012, Cilt: 14 Sayı: 26, 149 - 177, 15.12.2012

Faruk Tuncer

Öz

Bu çalışma, İlahiyat fakültelerinde Tefsir Ana bilim Dallarında yapılan Kur'an, Tefsir, Kıraat konularında yüksek lisans ve doktora çalışmaları başta olmak üzere, çalışılan alanları genel bir değerlendirmeye tabi tutmaktadır. Bunu yaparken İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu (1953-2010) temel alınmak suretiyle Türkiye'de yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri üzerinde bir incelemeyi esas almıştır. Ancak zaman zaman tefsir ilmi sahasındaki bazı konulara (tespitler ve problemlere) temas edilecektir.Sözü edilen bu tezlerin hangi üniversitelerde yapıldığı, hangi danışmanlar gözetiminde yürütüldüğüne dair bilgilerinden sonra, bu tezlerin çalışıldığı alanlar ve yıllara göre dağılımı da tablolar halinde gösterilmiştir. Ayrıca Uluslararası bir üniversitede yapılan Tefsir sahasındaki çalışmalarla mukayese yoluna gidilmiştir. Tefsir Ana Bilim (Ana bilim) Dalları bünyesinde yapılan yüksek lisans ve doktora çalışmaları bu sahanın sorun ve problemleriyle yakından ilgilidir. Tezlerin içerikleri ve yöntemleri hakkında genel bir değerlendirme de bulunuldu.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kıraat, Tefsir Usûlü, Tefsir Tarihi, Ulûmu‟l-Kur‟ân

A Reflection on The Studies in The Field of The Exegesis

Öz

This article makes a general evaluation of the domains field of the Department of the Qur'anic
Exegesis at the faculties of Divinity, especially the master theses and PhD dissertations of the
Qur'an, Exegesis, and Recitation. In this research, we have made use of the Theses Catalog of
the Divinity Faculties (1953-2010), published by ISAM, as a basis to study on the master theses
and dissertations.
The theses were shown in tables, as universities, supervisers, domains, years. In addition, a
comparison was made with the Qur'anic Exegesis studies conducted at a university chosen from
the Arabic countries. For, the master theses and PhD dissertations written at the Departments
of the Qur'anic Exegesis at the faculties of Divinity are closely related to the problems of this
domain. In the Conclusion part, we have made a general evaluation of the content and methods
of the theses, and the main subjects, problems and issues of Exegesis units lessons. 

Anahtar Kelimeler

Exegesis, history of exegesis, recitation, Qur‟anic sciences

Kaynakça

• Akyol, İsmail, Türkiye İlahiyat Fakülteleri tefsir Anabilim Dalı tez bibliyografyası (1953- 1991), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Tefsir Anabilim Dalı Bitirme Te- zi, Ankara 1992.
• Akgül, Muhittin, Kuran Nasıl Korundu?, İstanbul: Işık Yayınları, 2012.
• Albayrak, Halis, Tefsir Usülü (Yöntem, Ana Konular, İlkeler, Teklifler), İstanbul: Şule Yayınları, thsz.
• Albayrak, İsmail, Klasik Modernizmde Kurana Yaklaşımlar, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2004.
• Arslan, Efendi, Fil Suresi Tefsiri, 1999. Cumhuriyet Üniversitesi SBE., Sivas 1999.
• Atmaca, Gökhan, Hz.Ömer'in Kur'an Anlayışı ve Tefsir İlmine Katkıları, İstanbul: Rağ- bet Yayınları, 2011.
• Ateş, Süleyman, İşari Tefsir Okulu, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1998.
• Atik, M. Kemal, Câmiu'l-beyân fi'l-Kırâati's-Seb'i'l Meşhûra ve Kırâat İlmi Yönünden Tahlili, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 1982.
• Aydın, Şükrü, Kur'an'da Kibir Kavramı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi SBE., Van 1999
• Aydüz, Davut, Tefsir Çeşitleri ve Konulu Tefsir, İstanbul: Işık Akademi Yayınları, 2003.
• Baltacı, Burhan, Müdâyene Ayeti Tefsiri (Bakara Sûresi 2-282), Marmara Üniversitesi SBE., İstanbul 1998.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi, Ravza Yayınları, 2008.
• Birışık, Abdülhamit, Hint Altkıtası Düşünce ve Tefsir Ekolleri, İstanbul: İnsan Yayınları, thsz.
• Cansever, Şahin, Kur'an'a Göre Kadın, Erciyes Üniversitesi SBE., Kayseri 1992.
• Cemalettin Kasımî, Kur’an’ı Anlamak (Tefsir İlminin Temel Meseleleri), İstanbul: İz Ya- yıncılık, 1990.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usulü, Ankara: TDV Yayınları, 1979.
• Çalışkan, İsmail, Siyasal Tefsirin Oluşum Süreci, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003.
• Çelik, Ali, Ahzab Suresine Göre Aile Hukuku, İstanbul Üniversitesi SBE., İstanbul 1999.
• Çiçek, Halil, 20. Asırda Kur'an İlimleri Çalışmaları, İstanbul: Timaş Yay., 2006;
• Çiçek, Yakup, Bünyamin Açıkalın, Türkiye İlahiyat Fakültesi Tefsir Anabilim Dalı Öğre- tim Elemanları (Özgeçmişleri ve Bilimsel Çalışmaları), İstanbul, 2000.
• Demirci, Muhsin, Tefsir Usulü, İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2012;
• Ebû Zeyd, Nasr Hâmid, İlâhî Hitabın Tabiatı, çev. M. Emin Maşalı, Ankara: Kitâbiyât Yayınevi, 2001.
• El-Useymin, Muhammed b. Salih, Tefsir Usulüne Giriş, (Terc. Muhammed Şahin), İstanbul: Guraba Yayınları, 2004.
• Ekinci, Kutbettin, Maun Suresi Tefsiri, Marmara Üniversitesi SBE., İstanbul 1997
• Eren, Cüneyt, Kur’an İlimleri ve Tefsir Istılahları, Erzurum: Ekev Yayınları, 2001.
• Eroğlu, Ali, Kur’an Tarihi ve Kur’an İlimleri Üzerine, Erzurum: Ekev Yayınları, Erzu- rum.
• Erünsal, İsmail E., v.dgr., İlâhiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu (1953-2010), İstanbul: İSAM Yayınları, 2012.
• Ergül, Adem, Kur'an-ı Kerim'de Kalp Kavramı, Marmara Üniversitesi SBE., İstanbul 1997.
• Ergül, Adem, Mansur Sıbt-u Nasıruddin et-Tablavi’nin Hayatı ve Ayetü’l-Kürsi Tefsirinin Tahkiki, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1991.
• Ergün, Hatice, Alevî-Bektaşî Kültüründe Kur’ân-ı Kerim Anlayışı, Fırat Üniversitesi SBE., Elazığ 2010.
• Goldziher, Ignaz, İslam Tefsir Ekolleri, (Terc. Mustafa İslamoğlu) İstanbul: Denge Yayınları, 1995;
• Güngör, Mevlüt, Kur’an Tefsirinde Fıkhî Tefsir Hareketi ve İlk Fıkhî Tefsir, Ankara: Kur’an Kitaplığı, thsz.
• Güneş, Abdulbaki, Aklî Tefsir Hareketi Mutezile ve Menar Ekolü, Van : Ahenk Yayınları, 2003.
• Gürbüz, Faruk, Tercüme Problemleri ve Meâller, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2003.
• Hamidullah, Muhammed, Kur’an Tarihi, İstanbul: Beyan Yayınları, 2010.
• İbn Teymiyye, Tefsir Usulü, (çev. Cemal Güzel) İstanbul: Takva Yayınları, 2011.
• Kahraman, Ferruh, Ulumu'l- Kur'an Özelinde Tefsirde İhtilaflar, İstanbul: Rağbet Yayın- ları, 2011.
• Kara, Ömer, Tefsir Akademisyenleri Biyografisi (Şahıslar, Tezler, Kitaplar, Makaleler, Teb- liğler), Bursa: Kurav Yayınları, 2007.
• Kaya, Sabğatullah, Tebbet Suresi Tefsiri, Marmara Üniversitesi SBE., İstanbul 1994.
• Kesler, Fatih, Medine Tefsir Ekolü, İstanbul: Akçağ Yayınları, 2005.
• Müslim, Mustafa, Kur’an Çalışmalarında Yöntem, Fecr (Konulu Tefsir), İstanbul: Fecr Yayınevi, 1998.
• Okiç, M. Tayyip, Tefsir ve Hadis Usulünün Bazı Meseleleri, İstanbul: Nun Yayıncılık, 1995.
• Öziş, Musa, Mutaffifin Suresi Tefsiri, Marmara Üniversitesi SBE., İstanbul 1997.
• Özer, Süleyman, Cemaleddîn Aksarâyî ve Tefsir Risâlesi (Edisyon Kritik), Marmara Üni- versitesi SBE., İstanbul 2008
• Öztürk, Mustafa, Tefsir Tarihi Araştırmaları, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003.
• Paçacı, Mehmet, Kurana Giriş, İstanbul: İsam Yayınları, 2010.
• Pazarbaşı, Erdoğan, Vâni Mehmet Efendi ve "Arâisü'l-Kur'an" Adlı Eserinin Tahlili, Erciyes Üniversitesi SBE., Kayseri 1987.
• Sabuni, Muhammed Ali, Kur’an İlimleri, İstanbul: İnsan Yayınları, thsz.
• Salih, Subhi, Kuran İlimleri, (çev. M. Sait Şimşek) Kitap Dünyası, 2008.
• Sofuoğlu, Mehmet, Tefsire Giriş, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1981.
• Soysaldı, Mehmet, Kuranı Anlama Metodolojisi, İstanbul: Fecr Yayınevi, thsz.
• Soysaldı, Mehmet, Nüzûlünden Günümüze Kur'an ve Tefsir, Ankara: Fecr Yayınları, 2001.
• Suyuti, Celalettin, Kur'an İlimleri Ansiklopedisi, (çev. Sakıp Yıldız/ Hüseyin Avni Çe- lik) Madve Yayınları, thsz.
• Şehrur, Muhammed, Lügavî Kur'an Okumaları, (Terc., Mustafa Ünver), Samsun: Sidre Yayınları, 2001.
• Şerbasi, Ahmet, Hz. Peygamberden Günümüze Tefsir Ekolleri, (çev. Mustafa Özcan).
• Şimşek, Mehmed Said, Günümüz Tefsir Problemleri, Konya: Kitap Dünyası, 1995.
• Toktaş, Cennetan, Gâşiye Suresi Tefsiri, Marmara Üniversitesi SBE., İstanbul 1998.
• Turgut, Ali, Tefsir Usülü ve Kaynakları, İstanbul, MÜ. İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1990.
• Uzun, Nihat, Hicri II. Asırda Siyaset Tefsir İlişkisi, İstanbul: Pınar Yayınları, 2011;
• Yetim, Hulusi, Başlangıçtan Günümüze Kur'an Tefsiri (Bakara Suresi, ayet: 60-74), Sa- karya Üniversitesi SBE., Sakarya 1998.
• Yıldırım, Suat, Kuran-ı Kerim ve Kuran İlimlerine Giriş, İstanbul: Ensar Neşriyat, 1989.
• Zahravi, Ahmet Muhammed, Örneklerle Konulu Tefsir, (çev. Fatih Kesler), Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.