KLASİK MANTIKTA ÖNERMELER VE HALİDİ'NİN ÖNERME ANLAYIŞI

Yıl 2013, Cilt: 15 Sayı: 27, 75 - 93, 15.06.2013

Muharrem Özkaya

Öz

Ahmed b. Süleyman el-Halidi, XIX. yüzyılda yaşamış bir mutasavvıftır. Halidiyye tarikatınamensubiyetinden dolayı Halidi lakabıyla tanınır. Kendisi bir hadis alimi, dil bilimcisi, edip ve şairolan çok yönlü bir şahsiyettir. Biz bu çalışmamızda onun Kifayetü'l-Mübtedî et-Tahkîk fi Fenn-iİlmi'l-Mantık adlı eseri içinde yer alan ve mantığın en önemli konularından biri olan önermelerkonusunu incelemeye çalıştık. Halidi konuya önce tarifle başlamaktadır. Daha sonra önermeleriyüklemli ve şartlı olarak iki kısma ayırmaktadır. Eserde önermeler arası ilişkiler içinde yer alançelişik ve düz döndürme konuları da izah edilmektedir. Detaylı bir şekilde incelenen bu bölümleribiz de makalemizde ayrıntılı olarak göstermeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Ahmed b. Süleyman el-Halidi, Tasavvuf , Mantık, Önermeler Mantığı

Aussagen in Der Klassıschen Logık und Halıdıs Auffassung Von Aussagenlogık

Öz

Der vielseitige Gelehrte Ahmed b. Süleyman el-Ervadi war ein Mystiker aus dem XIX. Jahrhundert,
der aufgrund seiner Zugehörigkeit zum Halidiyye-Orden mit dem Beinamen Halidi bekannt
war und neben seinem Wirken als Hadith- und Sprachwissenschaftler auch als begabter Dichter
und Literat galt. In der vorliegenden Arbeit haben wir, ausgehend von seinem Werk Kifâyetü'lmübtedi'l-mütehakkık
fî fenn-ilmi'l-mantık, eines der wichtigsten Themen der Logik, also die
Aussagen, behandelt. Halidi tritt in das Thema mit einer Definition ein und unterteilt im Anschluss
die Aussagen in zwei Arten: prädikative und konditionale. Wir gehen im vorliegenden
Artikel detailliert auf diese Abschnitte ein, welche in dem erwähnten Werk ebenfalls umfassend
dargestellt sind. Auch die Themen ,,Kontradiktion'' und ,,einfache Umwandlung'', die sich im
Werk in dem Kapitel ,,Beziehungen zwischen Aussagen'' befinden, werden mit Beispielen dargelegt.
Schlü

Anahtar Kelimeler

Ahmed b. Süleyman el-Halidi, Sufismus, Logik, Aussagenlogik

Kaynakça

• Aristoteles, Organon II, Önerme (çev. H.R. Atademir), İstanbul: MEB Yay., 1996. 19
• Bingöl, Abdülkuddüs, Gelenbevi’nin Mantık Anlayışı, İstanbul: MEB Yay., 1993.
• Cevdet Paşa, Ahmet, Miyar-ı Sedat (Klasik Mantık) (sad. Hasan Tahsin Feyizli), Ankara: Fecr Yayınevi, 1998.
• Çapak, İbrahim, Gazali’nin Mantık Anlayışı, Ankara: Elis Yay., 2005.
• Çüçen, Abdülkadir, Klasik Mantık, Bursa: Asa Kitabevi, 2004.
• Ebheri, İsagoci (çev. Hüseyin Sarıoğlu), İstanbul: İz Yayıncılık, 1998.
• Ebheri, İsagoci, (Mantık, İsagoci Tercümesi), (Terc. Talha Alp), İstanbul: Yasin Yayınevi, 200 Emiroğlu, İbrahim, Klasik Mantığa Giriş, Ankara: Elis Yay., IV. Basım, 2007.
• Gazali, Miyaru’-İlm (neşr. Süleyman Dünya), Kahire, 1961. 200
• Gelenbevi, Mizanu’l-Burhan (Abdünnafi Tercümesi), c. II, İstanbul, 1297.
• Gündüz, İrfan, Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi, İstanbul: Seha Neşriyat, 1984. Halidi, Kifayetü’l-Mübtedi et-Tahkık fi Fenn-i İlmi’l-Mantık, Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi, nr. 860/1.
• İbn Sina, İşaretler ve Tembihler (çev. Ali Durusoy, M. Macit, Ekrem Demirli), İstanbul: Litera Yay., 2005.
• Kevseri, Mehmed Zahid, Altun Silsile, (Terc. M.Vehbi Şahinalp, M.Zahid Kalfagil), İzmir, Baskı: Silm Matbaası, 1982.
• Memiş, Abdurrahman, Halid el-Bağdadi ve Anadolu’da Halidilik, İstanbul: Kitabevi, 2000.
• Muhammed Nasih Ece, er-Risaletü’l-Kübra fi’l-Mantık (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniv. SBE, Sakarya 2011.
• Muslu, Ramazan, Anadolu’da Tasavvuf Yolları, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007. Öner, Necati, Klasik Mantık, Ankara: Vadi Yay., 2009.
• Pehlivan, Necmettin, ‚İbn Sina’nın Düz Döndürme Tarifi Hakkında Bazı Tartışmalar‛, Felsefe Dünyası, Ankara, 2010, sayı: 51.
• Taylan, Necip, Anahatlarıyla Mantık, İstanbul: Ensar Neş, II. Bas., 2008.
• Ural, Şafak, Temel Mantık, İstanbul: Çantay Kitabevi, II. Baskı, 1995.
• Ülken, Hilmi Ziya, Mantık Tarihi, İstanbul: İst. Ünv. Ed. Fak. Yay.,1942.