İNSAN BENLİĞİNİN ARINMASI

Tuncay Aksöz

doi:10.17335/sakaifd.219896

Araştırma Makalesi

İNSAN BENLİĞİNİN ARINMASI

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 31, 81 - 101, 15.06.2015

Tuncay Aksöz

https://doi.org/10.17335/sakaifd.219896

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmada İslam’ın mistik boyutu olan tasavvufun psikolojik unsurlarını nefsin arınması ile ortaya koymaya çalışacağım. Her ne kadar benlik ifadesi nefs kavramını tam olarak karşılamasa da nefsin benliğe bakan bir tarafı da vardır. Burada benliğin dönüşümünün arınma ile nasıl gerçekleştiğini sebep, süreç ve hedeflerini belirterek arınmanın psikolojik boyutlarını ortaya koymaya çalışacağım. Çünkü Arınma sadece tasavvufi bir süreç değil aynı zamanda psikolojik bir süreçtir. Burada tövbe, tefekkür, riyazet ve zühd, rabıta, zikir, halvet, muhasebe ve murakabenin psikolojik boyutunu ortaya koyarak arınma sürecini değerlendirmeye çalışacağım.

Anahtar Kelimeler

Arınma, Nefs, Benlik, Dönüşüm, Tasavvufi Uygulamalar

Kaynakça

Akıncı, A. (2005). Kabala. İstanbul: Dharma.
Afifi, E. (2000). İslam Düşüncesi Üzerine Makaleler. Ekrem Demirli (Çev.). İstanbul: İz.
Alkaya, A. (2000). Kuranı Kerimde Arınma Kavramı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Amini, F. (1999). Sufi psychology and Jungian analytic psychology: Treatment of narcissistic personality disorder. (Unpublished Doctorate Thesis). Wright Institute Graduate School of Psychology, America.
Anissian, M. (2005). Eros in Sufism: Journey to Mystical Love. (Unpublished Doctorate Thesis). Pacifica Graduate Institute, USA.
Arasteh, A.R. (1974). Psychology of the sufi way to individuation. L. F. R.Williams (Ed.). in Sufi Studies: East and West. New York:E.P. Dutton & Co.,Inc, 89‐113.
Badri, M. (2000). Contemplation‐An Islamic Psychospiritual Study. USA: The International Institute of Islamic Thought.
Bagasra, A. (2005). Ritual and Its Meaning in An American Sufi Community. (Unpublished Master Thesis). Saybrook Graduate School and Research Center, California.
Baxter‐Tabriztchi, G. (2003). Farid Ud‐Din Attar’s The Conference of The Birds(Mantıq
Al‐Tayr): A Study in Sufi Psychology and Spirituality. (Unpublished Doctorate Thesis). Argosy University, California.
Blachere, R. (1982). Nefs Kelimesinin Kuran’da Kullanılışı Hakkında Bazı Notlar. S.Kılıç (Çev.). Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5,189‐196.
Blumenthal, D. R. (?). Understanding jewish mysticism‐ The Philosophical‐Mystical Tradi‐ tion and Hasidic Tradition. New York: Ktav Publishing.
Boni, L. J. (2010). The Sufi Journey Towards Nondual Self‐realization. (Unpublished master thesis). University of Lethbridge, Canada.
Certel, H. (1993). Ebu Talip El‐Mekki’de Tasavvufi Yaşayış. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Ceyhan, S. (2013). Zühd. İslam Ansiklopedisi. C.44, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s.530‐532.
Clarke , J.J. (1997). Oriental Enlightenment – The Encounter Between Asian and Western Thought. London: Routledge.
Cohn‐sherbook, D. (1995). Jewish Mysticism‐An Antology. Oxford: Oneworld.
Deikman, A. J. (1982). The Observing Self. Boston: Beacon Press.
Deikman, A. J. (2004). Sufizm ve Psikiyatri. K. Sayar (Haz.). Sufi Psikolojisi içinde. İstanbul: İnsan. 121‐143.
Demirci, M. (2007). İçe Dönük Cihad: Mücâhede. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 19, 9‐21.
Frager, R. (2005). Kalp, Nefs ve Ruh. İbrahim Kapaklıkaya (Çev.). İstanbul: Gelenek.
Gündüz, İ. (2007). Tasavvufi Bir Terim Olarak Rabıta. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 19, 23‐53.
Günay, N. (2007). Yoganın Mahiyeti ve Çeşitleri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversite‐ si İlahiyat Fakültesi Dergisi.2.(19), 51‐79
Hammerle, E. E. (2002). An Heuristic Analysis of Descriptive Interpretations of Experien‐ ces Considered to Be Mystical and Profound by Western Practitioners on A Sufi Spiritual Path. (Unpublished Doctorate Thesis). California Institute of Integral Studies, California.
Happold, F. C. (1970). Mysticism: A Study and Antology. London: Penguin Books.
Helminski, K. (2006). Bilen Kalp ‐ Ruhsal Dönüşümün Sufi Yolu. Refik Algan (Çev.), İstanbul: Dharma.
Helminski, K. (2010). Spiritual Perception and the Root of Religion. International Mev‐ lana Symposium Papers Volume 3. İstanbul: Motto Project, 1251‐1256.
Ismail, G. A. (2008). Islam, Sufism & Psychotherapy: In Search of Unifying Values and Epistemologies. (Unpublished Doctorate Thesis). James Madison University, America.
Hökelekli, H. (2006). İslam Geleneğinde Psikoloji Kültürü. İslami Araştırmalar Dergisi. 19.(3), 409‐421.
Khalil, A. (2009). Early Sufi Appoaches to Tawba: From the Qur’an to Abu Talib al‐Makki. (Unpublished Doctorate Dissertation). University of Toronto, Canada.
Kılıç, M. E. (2012). Tasavvufa Giriş. İstanbul: Sufi Kitap
King, U. (2004). Christian mystic: The Spritual Heart of Christian Tradition. London: Routledge.
Knabb, J. J. and R. K. Welsh. (2009). Reconsidering A. Reza Arasteh: Sufism and Psychotherapy. The Journal of Transpersonal Psychology. 41. (1), 44‐60.
Köse, A. (2003). Avrupalıların Mistik İslam’la Tanışmaları, III. Uluslar Arası Mevlana Kongresi. Konya: Selçuk Üniversitesi, 61‐66.
Köse, A. (2008). Neden İslam’ı Seçiyorlar. İstanbul: İz.
Kuşeyri, A. (2009). Kuşeyri Risalesi. Süleyman Uludağ (Haz.). İstanbul: Dergâh.
Kutluer, İ. (1994). Düşünme. İslam Ansiklopedisi. C.10, İstanbul: Türkiye Diyanet Vak‐ fı, 53‐57.
Levenson, M. R. and A. H. Khilwati. (1999). Mystical Self‐Annihilation: Method and Meaning. The International Journal for The Psychology of Religion. 9.(4), 251‐257.
Merter, M. (2011). Dokuz Yüz Katlı İnsan. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Mohapatra, A. R. (2003). Budizm. Hidayet Işık (Çev.). Selçuk İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16, 167‐179.
Muslu, R. (2007). Halvetiyye’de “Atvâr‐ı Seb‘a” Yazma Geleneği ve Sofyalı Bâlî’nin Atvâr‐ı Seb‘a Risalesi. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 18, 43‐63.
Naranjo, C. and R. E. Ornstein. (1971). On The Psychology of Meditation. New York: The Viking.
Novak, M. (1967). Belief and Unbelief –A philosophy of Self‐knowledge. America: The Macmillan Company.
Oliver, P. (2009). Mysticism‐ A Guide for The Perplexed. London: Continuum.
Ögke, A. (1997). Kurʹanʹda Nefs Kavramı. İstanbul: İnsan Yayınları.
Özelsel, M. M. (2003).Halvette 40 Gün. Petek Budanur Ateş (Çev.). İstanbul: Kaknüs.
Özelsel, M. M. (2007). Kalbe Yolculuk. Seda Çiftçi (Çev.). İstanbul: Kaknüs.
Özelsel, M. M. (2010). Sufi Techniques – The Psycho‐Physiological Dimension of Spiritual Practice. International Mevlana Symposium Papers Volume 3 içinde. İs‐ tanbul: Motto Project, 1389‐1402.
Peck, M. S. (1992). Az Seçilen Yol. Rengin Özer (Çev.) İstanbul: Akaşa.
Pryor, A. (2002). The Practice and Experience of Inner Jihad (Effort or Striving) in Contemporary Islamic Sufism. (Unpublished Doctorate Thesis). California Institute of Integral Studies, California.
Rizvi, S. A. A. (1994). Muslim Tradition in Psychotherapy and Modern Trends. Pakistan: Institute of Islamic Culture.
Safken, A. M. (1998). Sufi Stories as Vehicles for Self‐development: Exploration, Using In‐depth Interviews, of The Self‐perceived Effects of The Study of Sufi Stories. (Unpub‐ lished Doctorate Thesis). Institute of Transpersonal Psychology, California.
Shaalan, M. (2004). Sufi Uygulamaları ve Bireyleşme Yolu arasındaki Bazı Paralellik‐ ler. (Hazırlayan.K. Sayar ). Sufi Psikolojisi içinde. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004, 145‐172.
Sayar, K. (2004). Geçmişin Bilgeliği Bugünün psikoterapileriyle Buluşabilir mi?. Ke‐mal Sayar (Haz.). Sufi Psikolojisi içinde. İstanbul: İnsan, 11‐40.
Sayar, K. (2012). Her Şeyin Bir Anlamı Var. İstanbul: Timaş.
Shafii, M. (1988). Freedom From The Self. America: Human Sciences Press, Inc.
Smith, H. (1976). Forgotten Truth ‐ The Primordial Tradition. USA: Harper Colophon Books.
Tarhan, N. (2012a). İnanç Psikolojisi. İstanbul: Timaş.
Tarhan, N. (2012b).Güzel İnsan Modeli. İstanbul: Timaş.
Tosun, N. (2010). Zikir ve Tefekkür. İstanbul: Semerkand.
Türk, İ. (2002). Tarikatler Öncesi Dönemde Mürşit‐Mürid İlişkisi. (Yayınlanmamış Yük‐ sek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal BilimlerEnstitüsü, İzmir.
Uludağ, S. (2006). Nefis. İslam Ansiklopedisi. C. 32, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 526‐529.
Uludağ, S. (2008). Riyazet. İslam Ansiklopedisi. C.35, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 143‐144.
Uludağ, S.(2011). Tasfiye. İslam Ansiklopedisi. C. 40, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 127‐128.
Yalom, I. D. (2006). Din ve Psikiyatri. Özden Arıkan (Çev.). İstanbul: Merkez.
Yılmaz, H. K. (1994). Nefs terbiyesinde Açlık ve Az yemek. İstanbul: Erkam.
Yılmaz, H. K. (2004). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar.

The Purification of Human Self

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 31, 81 - 101, 15.06.2015

Tuncay Aksöz

https://doi.org/10.17335/sakaifd.219896

Cited By: 5

Öz

In this study I am trying to explain the mistic dimension of Islam – sufism- and its psychological features with purification of self. Although the concept of self doesn’t exactly match with the sufi concept: nefs. Nefs has got a side related with the self. By giving the reasons, processes and targets of purification, I am trying to explain self transformation with prufication. Because Purification is not only a mystic process but also a psychological process. Here I am trying to evaluate the process of purification by explaining the psychological dimension of repentation, contemplation, ascetism and renunciation, invocation, retreat, selfcriticism, selfobservation.

Anahtar Kelimeler

Purification, Nefs, Self, Transformation

Kaynakça

Akıncı, A. (2005). Kabala. İstanbul: Dharma.
Afifi, E. (2000). İslam Düşüncesi Üzerine Makaleler. Ekrem Demirli (Çev.). İstanbul: İz.
Alkaya, A. (2000). Kuranı Kerimde Arınma Kavramı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Amini, F. (1999). Sufi psychology and Jungian analytic psychology: Treatment of narcissistic personality disorder. (Unpublished Doctorate Thesis). Wright Institute Graduate School of Psychology, America.
Anissian, M. (2005). Eros in Sufism: Journey to Mystical Love. (Unpublished Doctorate Thesis). Pacifica Graduate Institute, USA.
Arasteh, A.R. (1974). Psychology of the sufi way to individuation. L. F. R.Williams (Ed.). in Sufi Studies: East and West. New York:E.P. Dutton & Co.,Inc, 89‐113.
Badri, M. (2000). Contemplation‐An Islamic Psychospiritual Study. USA: The International Institute of Islamic Thought.
Bagasra, A. (2005). Ritual and Its Meaning in An American Sufi Community. (Unpublished Master Thesis). Saybrook Graduate School and Research Center, California.
Baxter‐Tabriztchi, G. (2003). Farid Ud‐Din Attar’s The Conference of The Birds(Mantıq
Al‐Tayr): A Study in Sufi Psychology and Spirituality. (Unpublished Doctorate Thesis). Argosy University, California.
Blachere, R. (1982). Nefs Kelimesinin Kuran’da Kullanılışı Hakkında Bazı Notlar. S.Kılıç (Çev.). Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5,189‐196.
Blumenthal, D. R. (?). Understanding jewish mysticism‐ The Philosophical‐Mystical Tradi‐ tion and Hasidic Tradition. New York: Ktav Publishing.
Boni, L. J. (2010). The Sufi Journey Towards Nondual Self‐realization. (Unpublished master thesis). University of Lethbridge, Canada.
Certel, H. (1993). Ebu Talip El‐Mekki’de Tasavvufi Yaşayış. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Ceyhan, S. (2013). Zühd. İslam Ansiklopedisi. C.44, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s.530‐532.
Clarke , J.J. (1997). Oriental Enlightenment – The Encounter Between Asian and Western Thought. London: Routledge.
Cohn‐sherbook, D. (1995). Jewish Mysticism‐An Antology. Oxford: Oneworld.
Deikman, A. J. (1982). The Observing Self. Boston: Beacon Press.
Deikman, A. J. (2004). Sufizm ve Psikiyatri. K. Sayar (Haz.). Sufi Psikolojisi içinde. İstanbul: İnsan. 121‐143.
Demirci, M. (2007). İçe Dönük Cihad: Mücâhede. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 19, 9‐21.
Frager, R. (2005). Kalp, Nefs ve Ruh. İbrahim Kapaklıkaya (Çev.). İstanbul: Gelenek.
Gündüz, İ. (2007). Tasavvufi Bir Terim Olarak Rabıta. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 19, 23‐53.
Günay, N. (2007). Yoganın Mahiyeti ve Çeşitleri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversite‐ si İlahiyat Fakültesi Dergisi.2.(19), 51‐79
Hammerle, E. E. (2002). An Heuristic Analysis of Descriptive Interpretations of Experien‐ ces Considered to Be Mystical and Profound by Western Practitioners on A Sufi Spiritual Path. (Unpublished Doctorate Thesis). California Institute of Integral Studies, California.
Happold, F. C. (1970). Mysticism: A Study and Antology. London: Penguin Books.
Helminski, K. (2006). Bilen Kalp ‐ Ruhsal Dönüşümün Sufi Yolu. Refik Algan (Çev.), İstanbul: Dharma.
Helminski, K. (2010). Spiritual Perception and the Root of Religion. International Mev‐ lana Symposium Papers Volume 3. İstanbul: Motto Project, 1251‐1256.
Ismail, G. A. (2008). Islam, Sufism & Psychotherapy: In Search of Unifying Values and Epistemologies. (Unpublished Doctorate Thesis). James Madison University, America.
Hökelekli, H. (2006). İslam Geleneğinde Psikoloji Kültürü. İslami Araştırmalar Dergisi. 19.(3), 409‐421.
Khalil, A. (2009). Early Sufi Appoaches to Tawba: From the Qur’an to Abu Talib al‐Makki. (Unpublished Doctorate Dissertation). University of Toronto, Canada.
Kılıç, M. E. (2012). Tasavvufa Giriş. İstanbul: Sufi Kitap
King, U. (2004). Christian mystic: The Spritual Heart of Christian Tradition. London: Routledge.
Knabb, J. J. and R. K. Welsh. (2009). Reconsidering A. Reza Arasteh: Sufism and Psychotherapy. The Journal of Transpersonal Psychology. 41. (1), 44‐60.
Köse, A. (2003). Avrupalıların Mistik İslam’la Tanışmaları, III. Uluslar Arası Mevlana Kongresi. Konya: Selçuk Üniversitesi, 61‐66.
Köse, A. (2008). Neden İslam’ı Seçiyorlar. İstanbul: İz.
Kuşeyri, A. (2009). Kuşeyri Risalesi. Süleyman Uludağ (Haz.). İstanbul: Dergâh.
Kutluer, İ. (1994). Düşünme. İslam Ansiklopedisi. C.10, İstanbul: Türkiye Diyanet Vak‐ fı, 53‐57.
Levenson, M. R. and A. H. Khilwati. (1999). Mystical Self‐Annihilation: Method and Meaning. The International Journal for The Psychology of Religion. 9.(4), 251‐257.
Merter, M. (2011). Dokuz Yüz Katlı İnsan. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Mohapatra, A. R. (2003). Budizm. Hidayet Işık (Çev.). Selçuk İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16, 167‐179.
Muslu, R. (2007). Halvetiyye’de “Atvâr‐ı Seb‘a” Yazma Geleneği ve Sofyalı Bâlî’nin Atvâr‐ı Seb‘a Risalesi. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 18, 43‐63.
Naranjo, C. and R. E. Ornstein. (1971). On The Psychology of Meditation. New York: The Viking.
Novak, M. (1967). Belief and Unbelief –A philosophy of Self‐knowledge. America: The Macmillan Company.
Oliver, P. (2009). Mysticism‐ A Guide for The Perplexed. London: Continuum.
Ögke, A. (1997). Kurʹanʹda Nefs Kavramı. İstanbul: İnsan Yayınları.
Özelsel, M. M. (2003).Halvette 40 Gün. Petek Budanur Ateş (Çev.). İstanbul: Kaknüs.
Özelsel, M. M. (2007). Kalbe Yolculuk. Seda Çiftçi (Çev.). İstanbul: Kaknüs.
Özelsel, M. M. (2010). Sufi Techniques – The Psycho‐Physiological Dimension of Spiritual Practice. International Mevlana Symposium Papers Volume 3 içinde. İs‐ tanbul: Motto Project, 1389‐1402.
Peck, M. S. (1992). Az Seçilen Yol. Rengin Özer (Çev.) İstanbul: Akaşa.
Pryor, A. (2002). The Practice and Experience of Inner Jihad (Effort or Striving) in Contemporary Islamic Sufism. (Unpublished Doctorate Thesis). California Institute of Integral Studies, California.
Rizvi, S. A. A. (1994). Muslim Tradition in Psychotherapy and Modern Trends. Pakistan: Institute of Islamic Culture.
Safken, A. M. (1998). Sufi Stories as Vehicles for Self‐development: Exploration, Using In‐depth Interviews, of The Self‐perceived Effects of The Study of Sufi Stories. (Unpub‐ lished Doctorate Thesis). Institute of Transpersonal Psychology, California.
Shaalan, M. (2004). Sufi Uygulamaları ve Bireyleşme Yolu arasındaki Bazı Paralellik‐ ler. (Hazırlayan.K. Sayar ). Sufi Psikolojisi içinde. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004, 145‐172.
Sayar, K. (2004). Geçmişin Bilgeliği Bugünün psikoterapileriyle Buluşabilir mi?. Ke‐mal Sayar (Haz.). Sufi Psikolojisi içinde. İstanbul: İnsan, 11‐40.
Sayar, K. (2012). Her Şeyin Bir Anlamı Var. İstanbul: Timaş.
Shafii, M. (1988). Freedom From The Self. America: Human Sciences Press, Inc.
Smith, H. (1976). Forgotten Truth ‐ The Primordial Tradition. USA: Harper Colophon Books.
Tarhan, N. (2012a). İnanç Psikolojisi. İstanbul: Timaş.
Tarhan, N. (2012b).Güzel İnsan Modeli. İstanbul: Timaş.
Tosun, N. (2010). Zikir ve Tefekkür. İstanbul: Semerkand.
Türk, İ. (2002). Tarikatler Öncesi Dönemde Mürşit‐Mürid İlişkisi. (Yayınlanmamış Yük‐ sek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal BilimlerEnstitüsü, İzmir.
Uludağ, S. (2006). Nefis. İslam Ansiklopedisi. C. 32, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 526‐529.
Uludağ, S. (2008). Riyazet. İslam Ansiklopedisi. C.35, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 143‐144.
Uludağ, S.(2011). Tasfiye. İslam Ansiklopedisi. C. 40, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 127‐128.
Yalom, I. D. (2006). Din ve Psikiyatri. Özden Arıkan (Çev.). İstanbul: Merkez.
Yılmaz, H. K. (1994). Nefs terbiyesinde Açlık ve Az yemek. İstanbul: Erkam.
Yılmaz, H. K. (2004). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar.

Toplam 67 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Tuncay Aksöz Bu kişi benim
Yayımlanma Tarihi	15 Haziran 2015
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2015 Cilt: 17 Sayı: 31

Kaynak Göster

ISNAD	Aksöz, Tuncay. “İNSAN BENLİĞİNİN ARINMASI”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/31 (Haziran 2015), 81-101. https://doi.org/10.17335/sakaifd.219896.