The Social Value Judgments of the Elderly in Turkey Between "Value" and "Problem" (A Review from the Perspective of Religious Studies)

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 36, 83 - 112, 20.12.2017

Abdullah İnce

https://doi.org/10.17335/sakaifd.339104

Cited By: 3

Öz

Aging
is a phenomenon which is associated with social, psychological and economic
aspects. The Value judgments about senescence and oldster are related to how
they are looked at. Perceptions about aging influence the social position of
the elders. Statistical distribution of the elders, sociocultural environment,
socioeconomic conditions are the factors affecting the formation of value
judgments related to the elders. The value judgments related to the old age can
sometimes stem from prejudices. In the studies related to the aging period, it
is seen that the value judgments related to the elderly are handled with three
dimensions; positive, negative and mixed. In Turkey, value judgments about
elderly people are shaped in a religious-traditional frame, but it changes
depending on sociocultural change. In this study, positive and negative value
judgments about the elderly in Turkey are handled by sociological and
socioeconomical dimension. These values are analyzed in the context of aging
theories, social change and related literature.

Anahtar Kelimeler

Old age, Aging, Social Change, Value Judgments

“DEĞER” İLE “SORUN” ARASINDA TÜRKİYE’DE YAŞLILARLA İLGİLİ TOPLUMSAL DEĞER YARGILARI (DİN BİLİMLERİ PERSPEKTİFİNDEN BİR İNCELEME)

Öz

Yaşlılık
sosyal, psikolojik, ekonomik yönleri bulunan bir olgudur. Yaşlılık ve
yaşlılarla ilgili değer yargıları, bu olgulara nasıl bakıldığı ile ilişkilidir.
Yaşlılıkla ilgili algılar, yaşlıların toplumsal konumuna etki etmektedir.
Yaşlıların istatistiksel dağılımı, sosyokültürel çevre, sosyoekonomik şartlar
yaşlılarla ilgili değer yargılarının oluşumuna etki eden unsurlardır. Yaşlılık
dönemi ile ilgili değer yargıları, bazen önyargılara bağlı olarak da ortaya
çıkabilmektedir. Yaşlılık dönemi ile ilgili çalışmalarda, yaşlılarla ilgili
değer yargılarının olumlu, olumsuz ve karma olmak üzere üç boyutu ile ele
alındığı görülmektedir. Türkiye’de yaşlılarla ilgili değer yargılarının dini-geleneksel
bir çerçevede şekillendiği ancak sosyokültürel ve sosyoekonomik değişime bağlı
olarak değiştiği görülmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de yaşlılarla ilgili
olumlu ve olumsuz değer yargıları sosyolojik boyutuyla ele alınmaktadır. Bu
değer yargıları yaşlanma kuramları, sosyal değişme ve konuyla ilgili literatür
bağlamında analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Değer Yargıları, Sosyal Değişme, Yaşlanma

Kaynakça

• Avcı, Nazmi. Toplumsal Değerler ve Gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2007
• Akdemir, Nuran. Çınar, Fatma İlknur ve Görgülü, Ülkü. “Yaşlı Algılanması ve Yaşlı Ayrımcılığı.” Turkish Journal of Geriatrics 10, sy. 4 (2007): 215-222.
• Aközer, Mehmet. Nuhrat, Cenap. Ve Say, Şebnem. “Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler Araştırması.” Aile ve Toplum 7, sy. 27 (2011): 103-127. Arslan, Mustafa. “Yaşlılık ve Din: Dinbilimsel Bir Yaklaşım”. Yaşlılık Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler 2 içinde, Editör: Velittin Kalınkara, 141-164, Ankara: Nobel Yayınları, 2016.
• Bolay, Süleyman Hayri. “Değerlerimiz ve Günlük Hayat.” Dem Dergi 1, sy. 1, (2007): 12-19.
• Bulut, Meryem. “Kültürel Bağlamda Yaşlılık”. Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi içinde, Editörler: Hasan Bacanlı-Şerife (Işık) Terzi, 391-416, İstanbul: Açılım Kitap, 2012.
• Buhari, Ebu Abdillah Muhammed Bin İsmail. Sahihi Buhari ve Tercemesi. Mütercim: Mehmed Sofuoğlu, İstanbul: Ötüken Yayınları, 1989.
• Canatan, Ayşe. “Toplumsal Değerler ve Yaşlılar.” Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 1, (2008): 62-71.
• Canatan, Ayşe. “Yaşlılar ve Toplum”. Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi içinde, Editörler: Hasan Bacanlı-Şerife (Işık) Terzi, 355-390, İstanbul: Açılım Kitap, 2012.
• Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. Ankara: Paradigma, 2000.
• Ceylan, Harun. “Sosyal Değerden Sosyal Soruna Yaşlılık: Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Değişen Yaşlılık Algısı”. Modern Hayat ve Yaşlılık içinde, Ed. Harun Ceylan, 25-54, Ankara: Nobel Yayıncılık, 2015.
• Coleman, James S. “Beşeri Sermayenin Yaratımında Sosyal Sermaye”. Sosyal Sermaye Kuram Uygulama Eleştir içinde, Derleyenler: Mehmet Murat Şahin, Ahmet Zeki Ünal, Çeviren: Figen Uzar, 77-117, İstanbul: Değişim Yayınları, 2010.
• Çabuklu, Yaşar (2012) “Yaşlılık? Modern Edilgin Emeklilikten Postmodern Aktif Tüketiciliğe Yaşlılık”, http://isyananarsi.blogspot.com.tr/2012/02/yasllk.html, (28.07.2017).
• Çağırıcı, Mustafa. “Ahlak” Diyanet İslam Ansiklopedisi. 2: 1-. Ankara, TDV yayınları, 1989.
• Çayır, Kenan. “Yaşçılık / Yaşa Dayalı Ayrımcılık”. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde, Derleyenler: Kenan Çayır, Müge Ayan Ceyhan, 163-174, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Çetin Dağdelen, Merve. “Tüketim Kültürüne Alternatif Bir Yaklaşım: Yaşlılık Değerinin Tüketimi.” Journal of International Social Research, Vol. 10 Issue 49, (2017): 283-294.
• Çilingiroğlu, Nesrin ve Demirel, Simge. “Yaşlılık ve Yaşlı Ayrımcılığı.” Türk Geriatri Dergisi, 7, sy. 4 (2004): 225-230.
• Dam, Hasan. “Yetişkinlerin Din Eğitimi, Yayınlanmamış Doktora Tezi”, Doktora Tezi, 2002.
• Demir, Ömer. Sosyal Bilimler Sözlüğü, http://omer-demir.net/sosyal-bilimler-sozlugu/, (05.08.2017).
• Dönümcü, Şadiye. “Yaşlılıkta Üretmek: Kendini Sürekli Yeniden Yaratmak” (2007) http://www.sosyalhizmetuzmani.org/yasliureten.htm, (02.08.2017).
• Durak, Mithat. “Yaşlılık Döneminde Psikososyal ve Bilişsel Gelişim”. Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi içinde, Editörler: Hasan Bacanlı-Şerife (Işık) Terzi, 273-308, İstanbul: Açılım Kitap, 2012.
• Erkal, Mustafa E. Sosyoloji (Toplumbilimi). İstanbul: Der Yayınları, 2012.
• Ersoy, Yılmaz. Değer Farklılaşmalarının Sosyolojik Boyutu. İstanbul: Kum Saati Yayınları, 2012.
• Fichter, Joseph. Sosyoloji Nedir, Çeviren: Nilgün Çelebi, Ankara: Anı Yayıncılık, 2002.
• Giddens, Anthony. Sosyoloji. Yayıma Hazırlayan: Cemal Güzel, İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2012.
• Gönüllü Taşkesen, Canan. “Kırsal ve Kentsel Alanlarda Yaşlanma, Yaşlılık ve Yaşlılar: Denizli İli Örneği.” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4, sy. 1 (2017): 92-124.
• Görgün Baran, Aylin. “Aile ve Yaşlanma”. Aile Sosyolojisi içinde, Editörler: Aytül Kasapoğlu-Nadide Karkıner, 134-166, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Görgün Baran, Aylin. “Yaşlılıkta Sosyal Dışlanmanın Toplumsal Boyutu”. Yaşlılık Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler 2 içinde, Editör: Velittin Kalınkara, 105-125, Ankara: Nobel Yayınları, 2016.
• Güngör, Erol. Değerler Psikolojisi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1998.
• Gündüz, Mustafa. “Erken Cumhuriyet Dönemi Eğitiminde Yeni Değerler ve İdeal Tipler” Değerler ve Eğitimi-II, Editörler: Recep Kaymakcan, Nuri Tınaz, Z. Şeyma Altın, Mahmut Zengin, Ahmet Yasin Okudan, Hulusi Yiğit, 805-829, Ankara: Dem, 2015.
• Gündüz, Şinasi. “İslam ve Diğer Dinlerin Yaşlılığa Bakışı”. Yaşlılık Dönemi ve Problemleri içinde, Editör: M. Faruk Bayraktar, 69-82, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007. Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
• İnce, Abdullah. “Yaşlanma Döneminde Dini Hayat (Sakarya İli-Merkez İlçeler Örneği).” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.
• Kalaycı, Ahmet Rasim. Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2011. Kalınkara, Velittin. Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2011.
• Karababa, Ali. “Kuramsal Temelde Değer”. Değerler ve Değerler Psikolojisi içinde, Editör: Bülent Dilmaç, Hasan Hüseyin Bircan, 1-20, Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2014.
• Karakurt, Deniz. Türk Söylence Sözlüğü Açıklamalı Ansiklopedik Mitoloji Sözlüğü. E Kitap (2011), http://frpnet.net/TurkSoylenceSozlugu.pdf, (04.08.2017).
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da İhtiyarlık Çağının Değerlendirilişi.” Tabula Rasa, 3, sy. 7, (2003): 213-232.
• Korkmaz, Arif. “Değerler Sosyolojisi.” Toplum Bilimleri Dergisi, sy. 7 (14) (2013): 51-78.
• Lehr, Ursula. Yaşlanmanın Psikolojisi. Çeviri Editörü; Birol Çotuk, Çev. Neylan Eryar, İstanbul: Bilimsel ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı, 1994.
• Müslim, Ebu’l Huseyn Müslim Bin El-Haccac. Sahihi Müslim Tercüme ve Şerhi. Çev., Ahmed Davudoğlu, İstanbul: Sönmez Yayınları, 1973.
• Newman, David M. Sosyoloji Günlük Yaşamın Mimarisini Keşfetmek (Özet Basım). Çeviren: Ali Arslan, Ankara: Nobel Yayınları, 2013. Öz, Fatma. “Yaşamın Son Evresi: Yaşlılık Psikososyal Açıdan Gözden Geçirme.” Kriz Dergisi, sy. 10(2) (2002): 17-28.
• Özbolat, Abdullah. “Beşikten Mezara: Yaşlılığın Sosyolojisi ve Din -Adana Örneği-.” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 sy. 2 (2016): 53-76.
• Özensel, Ertan. “Sosyoloji ve Değer”. Değerler ve Değerler Psikolojisi içinde, Editör: Bülent Dilmaç, Hasan Hüseyin Bircan, 63-80, Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2014.
• Özmen, Şule Yüksel. “Türk Kültüründe Yaşlının Yeri ve Medyayla Yaşlılığın Değişen Konumu.” Millî Folklor 25, sy. 100 (2013): 110-119.
• Şentürk, Murat ve Altan, Reyyan Beyza. “Giriş: İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durumu Araştırması”. İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durumu Araştırması içinde, Editör: Murat Şentürk, Harun Ceylan, 19-34, İstanbul: Açılım Kitap, 2015.
• Şentürk, Murat ve Altan, Reyyan Beyza. “Nitel Araştırma: Yaşlılar Neler Anlattı?”. İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durumu Araştırması içinde, Editör: Murat Şentürk, Harun Ceylan, 229-282, İstanbul: Açılım Kitap, 2015.
• Taplamacıoğlu, Mehmet. “Yaşlara Göre Dini Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerinde Bir Anket Denemesi.”, A.Ü.İ.F.D., Cilt 10 (1962): 141-151.
• Tirmizi, Ebu İsa Muhammed Bin İsa. Sünen-i Tirmizi ve Tercemesi. Tercüme: Osman Zeki Mollamehmetoğlu, İstanbul: Yunus Emre Yayınları, Tarih Yok. Tufan, İsmail. Birinci Türkiye Yaşlılık Raporu. Antalya: Geroyay, 2007.
• İstatistiklerle Yaşlılar, Türkiye İstatistik Kurumu, Haber Bülteni, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24644, (12. 06. 2017).
• Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı Uygulama Programı, (Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, 2013).
• Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı, Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, 2007)
• World Health Organization, http://www.who.int/features/factfiles/ageing/en/, (29.07.2017).