ÖMER NASUHİ BİLMEN’İN AHİRET İNANCINI TEMELLENDİRMESİ

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 39, 93 - 116, 15.06.2019

Murat Akın

https://doi.org/10.17335/sakaifd.461875

Cited By: 2

Öz

Kur’ân-ı Kerîm’de açıkça beyan edilen ve İslâm inanç esasları arasında önemli bir yer teşkil eden âhirete iman prensibi, İslâm mezhepleri ve şahısları tarafından ittifakla kabul edilmekle beraber farklı argümanlarla temellendirilmiştir. Bu bağlamda Ömer Nasuhi Bilmen, âhiret inancını aklî ve naklî delillerle temellendirmeye çalışmıştır. Nakilden hareketle bakıldığında ölüm ve âhiret kaçınılmaz bir son olarak kabul edilmiştir. Aklî açıdan ise âhiret hayatının varlığı imkân dâhilinde olup imkânsız bir durum olarak değerlendirilmemiştir. İmkân dâhilinde olan bir durum hakkında sahih bir nass var ise ona inanılması ise bir prensip olarak kabul edilmiştir. Diğer taraftan sırf naklî yolla öğrenilebilecek bir meselede sırf aklî delil istenmesi doğru bir yaklaşım olarak kabul edilmemiştir. Dolayısıyla âhirete iman, sırf naklî delil ile öğrenilebilecek bir husus olduğundan bu konuda hem aklî hem de naklî delil beraber istenmelidir. Ayrıca hikmet-i ilâhiyye, adl-i ilâhî ve kudret-i ilâhiyye açısından bakıldığında ölümden sonra bir hayatın varlığı mümkün ve caiz olarak kabul edilmiştir. Zira âhiretin olmasıyla bu dünya, bu dünyanın olmasıyla da âhiret bir anlam kazanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İman, Bilmen, Akıl, Nakil, Kelâm, Âhiret

Omar Nasūhi Bilmen’s Foundation Faith of the Hereafter

Öz

Explicitly declared in the Qur’ān and important place among the principles of Islamic faith hereafter, with accepted by the Islamic sect on individuals based on different arguments. In this context, Bilmen tried to base his belief in the Hereafter with reason and revelation. From revelation viwed, the existence of death and the hereafter is recognized as an inevitable end. From the reason point of view, the existence of the hereafter is not considered as an impossible situation. About a situation possibly if have a right revelation, believe in that accepted as a principle. On the other hand in a matter that can only be learned through revelation, solitary reason evidence is be requested not considered o correct approach. Therefore, faith in the hereafter is a matter that can only be learned by revelation, so both reason and revelation evidence should be asked together. Also in terms of the wisdom of God, justice of God and force of God considering, the existence of life after death has been recognized as possible and permissible. Because this world gains a sense with the presence of the hereafter and so hereafter gains a sense with the presence of this world.

Anahtar Kelimeler

Kalām, Faith, Hereafter, Bilmen, Reason, Revelation

Kaynakça

• Akkuş, Süleyman. “Ömer Nasuhi Bilmen’in Ruh Hakkındaki Değerlendirmeleri ve Bu Değerlendirmelerin Oluşturduğu Tartışmalar”, Türk-İslâm Düşünce Tarihinde Erzurum Sempozyumu Bildirileri (Erzurum, 26-28 Haziran 2006). ed. Muhammed Hanefi Palabıyık. 451-472. Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2007.
• Altıntaş, Ramazan. “Ömer Nasuhi Bilmen’in “Yeni İlm-i Kelâm” Anlayışı”. Türk-İslâm Düşünce Tarihinde Erzurum Sempozyumu Bildirileri (Erzurum, 26-28 Haziran 2006). Ed. Muhammed Hanefi Palabıyık. 407-418. Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2007.
• Aydın, Ömer. Kurân-ı Kerîm’de Îman-Ahlak İlişkisi. İstanbul: İşaret Yayınları, 2007.
• Beyzâvî, Kâdî Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Tavâli‘ul-envar/Kelâm Metafiziği. Trc. İlyas Çelebi - Mahmut Çınar. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.
• Bilmen, Ahmet Selim. Ömer Nasuhi Bilmen’in Hayatı, Eserleri, Anılar. İstanbul: Bilmen Basımevi, 1975.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Muvazzah İlmi Kelâm. İstanbul: Ergin Kitabevi, 1959.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâl-i Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Dinî Bilgiler Sualli-Cevaplı. İstanbul: Bilmen Yayınevi,1992.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük İslâm İlmihali. Sad. Ali Fikri Yavuz. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayın, 1997.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. İslâm Akâidi. Sad. Salih Sabri Yavuz. İstanbul: Semerkand Yayınları, 2015.
• Buhâri, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil. Sahîhü’l-Buhârî. İstanbul: ts.
• Bulğen, Mehmet. “Son Dönem Osmanlı Kelamcılarının Kevnî Ayetleri Yorumlama Yöntemleri Üzerine: Ömer Nasuhi Bilmen Örneği”. Kelam Araştırmaları 13/1 (2015): 61-89.
• Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed. Mu’cemu’t-ta’rîfât. Thk. Muhammed Sıddık el-Minşâvî. Kahire: Dârü’l-fazile, ts.
• Düzgün, Şaban Ali. Varlık ve Bilgi. Ankara: Beyaz Kule Yayınları, 2008.
• Ehwany, Ahmed Fouad. “Kindî”. Trc. Emrullah Yüksel. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (1990): 22-39.
• Güler, İlhami. İman Ahlâk İlişkisi. Ankara: Ankara Okulu, 2016.
• Hârizmî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Yûsuf el-Kâtib. nşr. G. Van Vloten, Mefâtihü’l-ulûm. Lugdunı Batavorum: 1895.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Yeni İlm-i Kelâm. İstanbul: Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası, 1339-1341.
• Karadaş, Cağfer. İslâm Düşüncesinde Âhiret. Bursa: Emin Yayınları, 2008.
• Kefevî, Ebü’l-Bekâ Eyyûb b. Mûsa. el-Külliyât: Mu’cem fi’l-mustalahat ve’l-furuk’l-luğaviyye. nşr. Adnân Derviş - Muhammed el-Mısrî 2. Bs. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 1413/1993.
• Kılavuz, A. Saim. Anahatlarıyla İslâm Akâidi ve Kelâm’a Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1993.
• Malkoç, Mehmet. “Mâtürîdî’de Âhiret Âlemi İnancının Temellendirilmesi”. Diyanet İlmî Dergi 48/4 (Aralık 2012): 7-22.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitabü’t-Tevhid. Thk. Bekir Topaloğlu - Muhammed Aruçi. Ankara: İSAM Yayınları, 2003.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. İstanbul: b.y., ts.
• Özarslan, Selim. İslâm’da Ölüm ve Diriliş Öğretisi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2013.
• Özcan, Hanifi. Mâtürîdî’de Bilgi Problemi. İstanbul: İFAV Yayınları, 1998.
• Râzî, Muhammed b. Ömer b. Hüseyin Fahreddîn. Kelâm’a Giriş/el-Muhassal. Trc. Hüseyin Atay. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• Râzî, Muhammed b. Ömer b. Hüseyin Fahreddîn. Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1421/2000.
• Taylan, Osman. Ömer Nasuhi Bilmen ve Kelâmi Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, 2005.
• Tehânevî, Eşref Ali. el-İntibâhâtü'l-müfîde fî halli’l-iştibâti’l-cedîde. Trc. Nûrü’l-Beşer Muhammed Nûrü’l-Hak. Karaçi: Dârü’l-Ulûm,1418.
• Terzioğlu, Hülya. “Kur’ân’da İnanç Esaslarının Aklî Yöntemle Temellendirilmesi”. Kelam Araştırmaları 10/2 (2012): 203-220.
• Topaloğlu, Bekir - Çelebi, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İSAM Yayınları, 2010.
• Topaloğlu, Bekir. “Âhiret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 543-547. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Türcan, Galip. Kur’ân’da Âhiret İnancı. Ankara: Aziz Andaç Yayınları, 2006.
• Yaran, Rahmi. “Bilmen”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6: 162-163. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.