MÜCMELİN BEYANI BAĞLAMINDA KUR’ÂN’IN KUR’ÂN’LA TEFSİRİNİN BİLGİ DEĞERİ

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 39, 173 - 198, 15.06.2019

Muhammed İsa Yüksek

https://doi.org/10.17335/sakaifd.501282

Cited By: 2

Öz

Bir sözdeki kapalı hususlar, sözün sahibi tarafından belirlendiğinde kesin bilgi ifade eden açık ifadelere dönüşmektedir. Bu bağlamda bazı müellifler, Kur’ân’ın Kur’ân’la tefsirini rivayet tefsirine ait verilerin ilki kabul etmişler ve bu metodun beyan-ı mütekellim kabilinden olduğunu belirtilmişlerdir. Hâlbuki aynı metot, yorumcunun bir ayetten çıkardığı manayı başka bir ayetten çıkardığı mana ile eşleştirmesi yoluyla da uygulamaya konulduğu için özneldir. Hz. Peygamberin tefsirinin bağlayıcılığı ile ashabın akıl yürütmenin mümkün olmadığı hususlarda yaptıkları tefsirlerin bağlayıcılığı, metottan değil müfessirin konumundan kaynaklanmaktadır. Müfessirlerin Kur’an’ın Kur’an’la tefsiri yöntemiyle ortaya koydukları yorumların sıhhati ise bu hususta dayandıkları veri ve delillerin nesnelliğiyle doğru orantılıdır. Bu çalışma, Kur’ân’ın Kur’ân’la tefsirinin imkânı ve bağlayıcılığı noktasında öncelikle Kur’ân dilinin özelliklerini konu edecek, metnin bir parçası olan mücmel ifadeleri ve mücmelin beyanını usûl ilminin verilerinden hareketle işleyecektir. Kur’ân’ın Kur’ân’la tefsirinin aslında öznel bir metot olduğunun temellendirildiği çalışma, terminolojik ve teorik bazı önerilerle sonuçlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Metot, Nesnellik, Usûl

Epistemological Value of the Qur’ānic Exegesis (Tafsīr) Made with the Qur’ān itself in the Context of the Closed and Cryptic Expressions (Mujmal)

Öz

The ambiguous aspects of a word or a phrase become clear and definite when elucidated by a speaker. In this context, some authors classified the method of interpretation of the Qur’ān by the Qur’ān under the interpretation based on the tradition by considering it as the first source of this type of Tafsīr. They also defined this method as the explanation of ambiguous words by the speaker (Allah) himself whereas, this method could be used through matching the meaning of a verse with another. Therefore, the conclusions arrived by using this method are subjective. The binding nature of the exegetical narratives from the Prophet and the narratives from the companions on the knowledge of unseen and imperceptible subjects depends on the religious authority of both not the method itself. But the issue of interpretation of the Qur’ān by the Qur’ān is completely related to whether those who practice this method use objective data and arguments. This study will primarily focus on the characteristics of the Qur’ānic language in terms of possibility and the bindingness of the interpretation of the Qur’ān by the Qur’ān and will handle the ambiguous phrases which they are part of the text from the methodological perspective. We seek in this study to substantiate that the interpretation of the Qur’ān by the Qur’ān is of subjective characteristics. We also provide with some terminological and theoretical suggestions for this issue.

Anahtar Kelimeler

Qur’ān, Commentary, Method, Objectivity, Methodology

Kaynakça

• Abdülazîz el-Buhârî, Alâuddîn Abdülazîz b. Ahmed el-Buhârî. Keşfü’l-esrâr an Usûli’l-Pezdevî. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Albayrak, Halis. Kur’an’ın Bütünlüğü Üzerine: Kur’an’ın Kur’an’la Tefsiri. İ̇stanbul: Şûle Yayınları, 2015.
• Âlûsî, Ebü’l-Fadl Şihâbüddin Mahmud. Rûhu’l-meânî. 30 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Âmidî, Ali b. Muhammed. el-İhkâm fi usûli’l-ahkâm. Thk. Abdürrazzak Afîfî. 4 Cilt. Riyad: Dâru’s-Sami’î, 2003.
• Aydın, Muhammed. “Rivayet Tefsiri Kavramı ve Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri: Eleşti-rel Bir Yaklaşım”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/2 (2009): 1-32.
• Begavî, Muhyissünne Ebû Muhammed El-Huseyn b. Mes’ûd. Meâlimü’t-tenzîl. Thk. Muhammed Abdullah en-Nemr v.dğr. 8 Cilt. Riyad: Dârü’t-Tayyibe, 1989.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebü’l-Hayr Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Ebüssuûd, Muhammed el-İmâdî el-Hanefî. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm. Thk. Abdülkadir Ahmed Atâ. 5 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Riyad el-Hadîse, ts.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad. Meâni’l-Kur’ân. 3 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-Müstesfâ min ilmi’l-usûl. Thk. Hamza b. Züheyr Hafız. 4 Cilt. Cidde: eş-Şeriketü’l-Medineti’l-Münevvere li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, ts.
• İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Ali. el-Lübâb fî ulûmi’l-Kitâb, Thk. Âdil Ahmed Abdül-mevcûd, Ali Muhammed Muavviz. 20 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• İbn Akîle, İbn Akîle el-Mekkî. ez-Ziyâde ve’l-ihsân fî ulûmi’l-Kur’ân. 10 Cilt. İmârât: Câmiatü’ş-Şârika, 2006.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunis: ed-Dâru’t-Tunisiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn Atiyye, Kâdî Muhammed Abdülhak. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. Thk. Abdüsselam Abdüşşâfî Muhammed. 6. Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer ed-Dımeşkî, Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm. Thk. Sâmî b. Muhammmed es-Selâme. 8 Cilt. Riyad: Dârü Tayyibe li’n-Neşr, 1999.
• İbn Teymiyye, Takiyyüddîn Ahmed b. Abdülhalim, Mukaddime fi usûli’t-tefsîr. Thk. Fevvaz Ahmed Zümerlî. Beyrut: Dârü İbn Hazm, 1994.
• İsnevî, Cemaleddin Abdürrahim b. el-Hasen. Nihayetü’s-sûl fi şerhi Minhâcü’l-vüsûl. 4 Cilt. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, ts.
• Karataş, Ali. “Kur’ân’ı Kur’ân’la Anlamak”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi 31 (2011): 177-197.
• Karataş, Ali. Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kur’ân’ında Kur’ân’ı Kur’ân’la Tefsir. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2010.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed Ebî Bekr. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 24. Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd Mâtürîdî Semer-kandî. Te’vilatu ehli’s-sünne = Te’vilatü’l-Kur’an = Te’vilatu ehli’s-sünne. thk. Fatma Yusuf Heymi, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
• Muhammed Yaʽkub, Tahir Mahmud. Esbâbü’l-hata’ fi’t-tefsîr. Beyrut: Dârü İbni’l-Cevzî, 1425.
• Mutayrî, Muhsin b. Hâmid. Tefsîru’l-Kur’ân bi’l-Kur’ân. Riyad: Darü’t-Tedmûriyye, 2011.
• Müsaid b. et-Tayyar, Müsâid b. Süleyman b. Nasır. et-Tahrîr fî usûli’t-tefsîr. Cidde: Merkezü’d-Dirâsât ve’l-Ma’lûmât el-Kur’âniyye, 2014.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. Thk. Yusuf Ali Bedevî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri: Bir Mahiyet Soruşturması”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2008): 1-20
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Râgıb. Mukaddimetü Câmii’t-Tefâsîr maa tefsîri’l-Fâtiha ve metâlii’l-Bakara. Thk. Ahmed Hasan Ferhat. Kuveyt: Dârü’d-Da‘ve, 1998.
• Râzî, Fahreddîn Muhammed b. Ömer b. el-Hüseyn, el-Mahsûl fi usûli’l-fıkh. Thk. Taha Câbir Feyyaz el-Alvânî, 6 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, ts.
• Râzî, Fahreddîn Muhammed b. Ömer b. el-Hüseyn, Mefâtihü’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981.
• Semîn el-Halebî, Ahmed b. Yûsuf, ed-Dürrü’l-masûn fî ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. Thk. Ahmed Muhammed el-Harrât. 11 Cilt. Dımaşk, Dârü’l-Kalem, ts.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed b. Sehl, Usûlü’s-Serahsî. Thk. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Sıcak, Ahmet Sait. Kur’ân Tefsirinde Öznellik. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
• Süyûtî, Celaleddin Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-İtkān fi ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Şuayb Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2008.
• Süyûtî, Celaleddin Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Mu‘terakü’l-akrân fî i‘câzi’l-Kur’ân. Bey-rut: Dârü’l-Fikr, ts.
• Şinkîtî, Muhammed el-Emîn b. Muhammed el-Muhtâr el-Cekenî. Edvâ’ü’l-beyân fî îzâhi’l-Kur’ân bi’l-Kur’ân. 9 Cilt. Mekke: Dârü Âlemi’l-Fevâid, 1426.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen b. Alî. et-Tibyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, ts.
• Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. es-Serî, Meâni’l-Kur’ân. Thk. Abdülcelil Abduh Şelebî. 5 Cilt Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Zehebî, Muhammed Huseyn, et-Tefsir ve’l-müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü Vehbe, ts.
• Zemahşerî, Carullah Ebü’l-Kasım Muhammed b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl. Thk. Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Mu-avvid. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Abîkân, 1998.
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah. el-Bahrü’l-muhît fi usûli’l-fıkh. Göz. Geç. Ömer Süleyman el-Eşkar. 6 Cilt. Kuveyt: Vizâratü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1992.
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fi ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Mu-hammed Ebü’l-Fazl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Darü’t-Türâs, 1984.
• Zürkânî, Muhammed Abdülhalim. Menâhilü’l-irfân fi ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Fevvaz Ahmed Zümerlî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, 1995.