Hattat Hâfız Sâim Özel’in Hayatı, Mesleği ve Eserleri

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 42, 401 - 432, 15.12.2020

Mehmet Memiş

https://doi.org/10.17335/sakaifd.769776

Cited By: 1

Öz

Sakarya’nın Taraklı İlçesi’nde 1919 yılında doğan Sâim Özel, kurrâ-hâfızlığı yanında hattatlığı ile de bilinen mümtaz bir şahsiyettir. Çocukluğunda babasından kıraat ve dini ilimleri öğrenmiş, 1937’de İstanbul’a giderek eğitimine orada devam etmiştir. Nuruosmaniye Camii Kur’ân Kursu’nda hıfzını tamamlamış, İstanbul’daki çeşitli camilerde müezzin vekilliği, müezzinlik ve imamlık görevlerinde bulunmuştur. Aynı zamanda hat sanatına ilgi duyan Sâim Özel, Güzel Sanatlar Akademisi’nde misafir öğrenci olarak hat derslerine başlamış, dönemin ünlü hattatlarından rik’a, sülüs ve nesih yazılarını öğrenmiştir. Birçok levha, cami yazıları ve bir de Kur’ân-ı Kerîm yazmıştır. 1981 yılında Süleymaniye Camii imamlığından emekliye ayrılarak memleketi Taraklı’ya dönmüş ve doğduğu evde 29 Ekim 2005 tarihinde vefat etmiştir. Bu çalışmanın amacı, bu değerli şahsiyetin meslek ve sanat hayatı hakkındaki bilgileri, bilhassa hat sanatı alanındaki çalışmalarını derlemek, değerlendirmek ve kayıt altına almaktır. Bu amaçla merhum Sâim Özel’in vefatından sonra hakkında yazılan ve yayınlanan bazı hatıralardan istifade edilmiş, yakınları ve talebeleri ile görüşülmüş, çoğu İstanbul’da bulunan cami yazıları ve muhtelif koleksiyonlarda bulunan eserleri incelenerek değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Sanatı, Hat Sanatı, Hattat, Sâim Özel, Taraklı

Life, Profession and Works of Calligrapher Hāfiz Sāim Özel

Öz

Sāim Özel, who was born in Taraklı District of Sakarya in 1919, is a distinguished personality known for his calligraphy as well as being kurrā hāfiz. In his childhood, he learned about recitation and religious sciences from his father and went to Istanbul in 1937 and continued his education there. He became hāfiz in the Nuruosmaniye Mosque Quran Course and served as deputy muezzin, muezzin and imām at various mosques in Istanbul. At the same time, Sāim Özel, who was interested in calligraphy, started calligraphy lessons as a guest student at the Academy of Fine Arts, and learned riq’a, thuluth and naskh writings from the famous calligraphers of the period. He wrote many tabula, mosque writings and one the Quran. He retired from the Süleymaniye Mosque in 1981 and returned to his hometown of Taraklı and passed away in October 29, 2005 in the house where he was born. The aim of this study is to compile, evaluate and record the information of this valuable personality about his professional and artistic life, especially his works in the field of calligraphy. For this purpose, utilized some memories written and published about the deceased Sāim Özel after his death, interviewed with his relatives and students (apprentices), his mosque writings which are mostly in Istanbul and works in various collections were reviewed and evaluated.
[You may find an extended abstract of this article after the bibliography.]

Anahtar Kelimeler

Islamic Art, Islamic Calligraphy, Calligrapher, Sāim Özel, Taraklı

Kaynakça

• Acun, Hakkı. Sakarya İli Taraklı İlçesi ve Yunus Paşa Camii. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını, 1996.
• Alçep, Hakkı - Karaman, Erdal. Fatih Camileri ve Mescidleri. İstanbul: Fatih Müftülüğü Yayını, 2017.
• Apak, Fundagül. Evreni Kalbinde Bulan Adam Burhan Toprak ve Sanatının Türk Edebiya-tındaki Yeri. Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Arı, Ahmet. “Mevcudiyetiyle Desteğini, Teşvikini Tantanasız ve Şaşaasız Bir Şekilde Sağlıyordu”. Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 30.
• Ayvansarayi, Hüseyin. Hadîkatu’l-Cevâmi . 2 Cilt. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1281.
• Bayram, Nihat. Hattat Sâim Özel’in Hayatı, Eserleri ve Düşünceleri. Sakarya: Sakarya Üni-versitesi, İlahiyat Fakültesi, Mezuniyet Çalışması, 2007.
• Bektaşoğlu, Mustafa. “Sâim Özel Biyografisi”, Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 7.
• Berk, Süleyman. “Hattat Mustafa Halim Özyazıcı ve Tuttuğu Talebe Kayıt Defterleri”. Yalova Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 1 (2015), 27-29.
• Çetin, Yusuf. “Sakarya ve Çevresinden Ev Örnekleri”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 19 (2007), 67-103.
• Derman, M. Uğur. İslam Kültür Mirasında Hat Sanatı. İstanbul: IRCICA, 1992.
• Derman, M. Uğur. Medresetü’l-Hattâtîn Yüz Yaşında. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2015.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Din İşleri Yüksel Kurulu Başkanlığı”. Erişim 26 Mart 2020. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/40/abdest-alirken-belli-dualari-okumak-sart-midir-
• Doğan, Sema. “Kasımpaşa Camii ve Külliyesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklope-disi. 24/548-550. İstanbul: TDV Yayınları 2001.
• Erkal, Mehmet. “Taraklı’lı Bir Ulu Çınar Hakkında”, Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 3.
• Eyice, Semavi. “Ayazma Camii”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/230-231. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Geylânî, Abdülkâdir. Gunyetü’t-Tâlibîn. çev. Abdülkadir Akçiçek. İstanbul: Sağlam Ya-yınevi, 2016.
• Gülnihal, İsmet. “Halim Özyazıcı Ekolünün Devamıydı”. Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 24-27.
• İSTED, İstanbul Çevre Kültür ve Tarihi Eserleri Koruma Derneği. “Aksaray Camcılar Mescidi”. Erişim 20 Ekim 2017. http://isted.org.tr/kayip-tarihi-eserler/camcilar-mescidi-aksaray-1494/detay.
• İşsever, Ahi Naci. “Saat Durdu, Edebin Ritmi Zembereğini Çözdü”. Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 4-5.
• Koç, Şeyda. Sen Tara Saçlarımı. İstanbul: Meserret Yayınları, 2014.
• Köksal, Mustafa Asım. İslam İlmihali. İstanbul: Bahar Yayıncılık, 2014.
• Kömürcü, İzzettin. “Saime Özel Vefat Etti”. Taraklı Ajansı (8 Ocak 2017). http://m.ta rakliajans.com/haber/15959-saime-ozel-vefat-etti
• Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, haz. Ali Özek vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Memiş, Mehmet. “Devri Kapandı Denilen Yıllarda Hat Sanatına Sahip Çıkanlar-dandı”. Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 31.
• Milliyet Gazetesi, “Acı Kayıp” (21.03.1967), 9. http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Ar-siv/1967/03/21
• Öz, Tahsin. İstanbul Camileri. İstanbul: Turizm ve Tanıtma Bakanlığı, 1964.
• Özel, Sâim (haz.). Hat Örnekleri. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1976.
• Özel, Sâim. “Tarihe 1000 Canlı Tanık - İçimizden Biri” (Görüşmeci: Gülay Kayacan). Milliyet-Pazar. 20. İstanbul: 13 Haziran 2004.
• Özel, Sâim. “Hat Türkiye’de Büyük İlgi Görüyor” (Görüşmeci: Fahri Tuna). Irmak Kül-tür Sanat Dergisi 60 (2005), 8-14.
• Özel, Sâime. “Bir Evlilikte Yaşanabilecek En Güzel Uyuma Örnek Bir Aile – Sâim ve Sâime Özel” (Görüşmeci: Müjgan Zaman). Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 16-17.
• Özyüksel, Adil. “Bu Dünyadan Üstadım ve Velinimetim Göçtü”. Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 42.
• Sağman, Ali Rıza. Mevlid Nasıl Okunur ve Mevlidhanlar. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1951.
• Saraç, Ali. “Herkesi Severdi, Hiç Kızmazdı, Hoşgörülüydü, Hoşsohbetti”. Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 40-41.
• Sav, Yusuf İzzettin. “Muhterem Üstadım Ḥâfız, Hattat Hacı Sâim Özel”. Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 22-23.
• Serin, Muhittin. Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 3. Basım, 2010.
• STFA Yatırım Holding, “Dönüm Noktaları”. Erişim 23 Mart 2020. https://www.stfa.com/tr/stfa-suudi-arabistandaki-ilk-turk-muteahhit-oldu/
• Tuna, Fahri. “Taraklının İki Çınarından Birisi Çöktü”, Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 34-37.
• Uysal, Abdullah. “Hem Okudu Hem Yazdı”. Irmak Kültür Sanat Dergisi 60 (2005), 6.
• Üsküdar Belediyesi, “Ayazma Camii”. Erişim 10 Kasım 2017. https://www.usku-dar.bel.tr/tr/main/erehber/camiiler/8/ayazma-camii/26
• Üsküdar Selmanağa Camii. “istanbuldakiCamiler.com” Erişim: 10 Kasım 2017. https://www.istanbuldakicamiler.com/selman-aga-camii-uskudar