Aile İçi Şiddetin Önleyicisi Olarak İslam’ın Merhamet Temelli Aile Modeli

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 42, 457 - 482, 15.12.2020

Sevde Düzgüner , Huriye Martı

https://doi.org/10.17335/sakaifd.794868

Cited By: 1

Öz

Tüm dünyada hakkında çözüm arayışlarının devam ettiği şiddet, kitlesel çapta büyük bir problem olarak karşımızda durmaktadır. Aile içi şiddet ise sadece bireylerin değil toplumların da bugününü ve geleceğini tehdit eden sarmal bir yapıya sahiptir. Geleceği inşa edecek olan bireylerin bugünün ailelerinde yetiştiği göz önünde bulunduğunda aile içi şiddetle mücadelenin önemi daha da artmaktadır. Çok değişkenli bir olgu olan aile içi şiddetle mücadelenin de çok boyutlu olması gerekmektedir. Bu noktada dini referanslar önem kazanmaktadır. Çünkü din, insanın hayata karşı tüm tutumlarında belirleyici ve yönlendirici bir etkiye sahiptir. Bu nedenle aile içi şiddetle mücadelede Kur’an ve sünnete dayalı doğru bilgilerin aktarımı önem taşımaktadır. Makalede, aile içi şiddetin kaynak, neden ve türlerine değinilmiştir. Şiddetin ortaya çıktığı risk faktörlerinden ziyade şiddetin bir birey tarafından uygulandığının altı çizilerek onun eğitilmesi gerektiği ileri sürülmüştür. Ayet ve hadislerin şiddete asla onay vermediği ortaya konarak İslam’ın aile modelinin merhamet üze-rine kurulu olduğu açıklanmıştır. Merhametin salt bir duygu olmadığı, insanın kişiliğinin bir parçası haline gelerek tüm canlılara yönelik olumlu bir tutum geliştirmesini kapsadığı belirtilmiştir. İslam’ın merhamet temelli aile modelinin şiddetin önlenmesindeki rolü, dini kaynakların yanı sıra bilimsel araştırmalarla da ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Din Psikolojisi, İslam, Aile, Şiddet, Merhamet

Compassion-Based Family Model of Islam as a Preventative of Domestic Violence

Öz

The violence, which is in search of solutions all over the world, stands before us as a major problem on a mass scale. Domestic violence, on the other hand, has a spiral structure that threatens not only individuals but also the present and future of societies. Considering that the individuals who will build the future grow up in today's families, the importance of combating domestic violence can be seen more clearly. Combating domestic violence, which is a multivariate phenomenon, should also be multidimensional. At this point, religious references gain importance. Because religion has a determining and directing effect on all attitudes of people towards life. For this reason, it is important to transfer correct information based on the Qur’ān and circumcision in combating domestic violence. In the article, the sources, causes and types of domestic violence are mentioned. It has been suggested that rather than the risk factors in which violence occurs, it is underlined that the violence is perpetrated by an individual and that it should be educated. It was revealed that verses and ḥadīths never approve of violence, and it was explained that the family model of Islam was based on mercy. It has been stated that compassion is not just an emotion, it involves developing a positive attitude towards all living things by becoming a part of the person's personality. The role of the compassion-based family model of Islam in the prevention of violence has been revealed by scientific research as well as religious sources.

[You may find an extended abstract of this article after the bibliography.]

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Psychology of Religion, Islam, Family, Violence, Compassion

Kaynakça

• Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî. el-Musannef. thk. Habîbürrahmân el-A’zamî. I-XI cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslamî, 1403.
• Ağargün, Yücel. “Şiddet ve Psikiyatrik Hastalıklar”. Din ve Hayat 15 (2012), 100.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. I-VI cilt. b.y.: y.y., trs..
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2009.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2015.
• Akdemir, Nuran v. dğr. “Yaşlı İstismarı ve İhmali”. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bi-limleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi (2008), 68-75.
• Arıkan, Ayşe. Ergenlerde Aile İçi Şiddet ile Benlik İmgesi ve Umutsuzluk Düzeyi Arasındaki İlişki. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Artan, Taner. “Huzurevinde Kalmakta Olan Yaşlılarda Aile İçi İstismar”. Toplum ve Sosyal Hizmet 24/2 (2013), 109-122.
• Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Aile İçi Şiddetin Sebep ve Sonuçları Raporu. An-kara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, 1995.
• Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Ankara: Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, 2009.
• Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu – Unicef. Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Rapor. SHÇEK ve Unicef, 2010.
• Batar, Yusuf. “Empatik Düşündürme Yoluyla Merhamet Eğitimi-Kur’an ve Hz. Pey-gamber’in Uygulamaları Işığında”. Diyanet İlmi Dergi 48/1 (2012), 43-66.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî (el-Câmiu’l-Müsnedü’s-Sahîhu’l-Muhtasar min Umûri Resulillah Sallallahü Aleyhi Vesellem ve Sünenih ve Eyyâmih). haz. Muhammed Nizâr Temîm-Heysem Nizâr Temîm. Beyrut: Dâru’l-Erkam, 1995.
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2004.
• Çağrıcı, Mustafa. “Merhamet”. TDV İslam Ansiklopedisi, 29/184-185. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Çayır, Celal - Çetin, Özer. “Din ve Şiddet Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/1 (2011), 1-34.
• ed-Dârimî, Abdullah b. Abdurrahmân. es-Sünen. thk. ve thr. Fevvâz Ahmed Zümerlî-Hâlid es-Seb’ el-Alîmî. I-II cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1987.
• Dikeçligil, F. Beylü. “Aileye Dair Kabullerin Ezber Bozumu”. Muhafazakâr Düşünce 8/31 (2012), 21-52.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’as es-Sicistânî. es-Sünen. haz. Muhammed Muhyiddîn Ab-dülhamîd. I-IV cilt. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslamî, trs..
• Genç, Muhammed Fatih. “Merhamet Eğitiminin Saldırganlık Davranışını Azaltma-daki Rolü”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45 (2018), 61-82.
• Görgülü, Faruk. “Aile İçi Şiddetin Önlenmesinde Dinin Rolü”. Diyanet İlmî Dergi 52/2 (2016), 97-113.
• Güler, Nuran v.d. “Anneleri Tarafından Çocuklara Uygulanan Duygusal ve Fiziksel İstismar/İhmal Davranışı ve Bunu Etkileyen Faktörler”. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 24/3 (2002), 128-134.
• Gülmez, Çiğdem. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Ahlaki Çözülme ve Dindarlık. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Hacıkeleşoğlu, Hızır – Kartopu, Saffet. “Merhamet ve Dindarlık: Üniversite Öğrenci-leri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. The Journal of Academic Social Science Studies 59 (2017), 203-227.
• İbiloğlu, Aslıhan. “Aile İçi Şiddet”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 4/2 (2012), 204-222.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. thk. Muhammed Fuâd Ab-dülbâkî. I-II cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1994.
• Karabacak, Mustafa. “Şiddet Söylemlerine Karşı Hz. Peygamber’de Merhamet ve Hoş-görü Eğitimi”. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (2016), 141-158.
• Karslı, Necmi. “Psiko-Sosyal Açıdan Şiddet ve Çözüm Yolları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/3 (2016), 63-89.
• Kaymak Özmen, Suna. “Aile İçinde Öfke ve Saldırganlığın Yansımaları”. Ankara Üni-versitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 37/2 (2004), 27-39.
• Koç, Mustafa. “Gelişim Psikolojisi Açısından Yaşlılık Döneminde Bireysel ve Ruhsal Gelişim”. EKEV Akademi Dergisi 8/19 (2014), 77-90.
• Mavili Aktaş, Aliye. Aile İçi Şiddet. İstanbul: Elma Yayınları, 2014.
• Müslim, İbnü’l-Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-Sahîh, (Nevevî Şerhi ile birlikte). haz. Mu-hammed Fuâd Abdülbâkî. I-XIX cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• Nas, Eşref – Sak, Ramazan. “Merhamet ve Merhamet Odaklı Terapi”. Celal Bayar Üni-versitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18/1 (2020), 64-84.
• Okuyan, Mehmet. “Kur'an'da Rahmet Kavramı ve Hz. Peygamber'in Âlemlere Rah-met Oluş Keyfiyeti”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 14 (2004), 29-63.
• Özdelikara, Afitap - Babur, Serpil. “Hemşirelik Öğrencilerinin Merhamet Düzeyi ve Empatik Eğilim İlişkisi”. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bililimleri Dergisi 11/2 (2020), 342-349.
• Özdeş, Talip. “İslam Açısından Kadının Konumu ve Kadına Yönelik Şiddetin Değer-lendirilmesi”. EskiYeni 12 (2009), 68-76.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. I-V cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1987.
• Tuğlu, Nuri. Bireysel ve Aile İçi İlişkilerde İslam’ın Şiddet Karşıtlığı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2009.
• Tuna, Ezgi. “Haset ve Kıskançlığın Tanımlanması ve Klinik Görünümü”. Ankara Üni-versitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 58/2 (2018), 1751-1767.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 1 Eylül 2020. https://sozluk.gov.tr/
• Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle Kadın. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu, 2012.
• Uysal, Aynur. “Dünyada Yaygın Bir Sorun: Yaşlı İstismarı ve İhmali”. Aile ve Toplum 2/5 (2002).
• Ünal, İsmail Hakkı. “Yen İçinde Kalmayan Kol”. Kadın ve Aile Yazıları. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
• World Health Organization. Global and Regional Estimates of Violence Against Woman: Prevalence and Health Effects of Intimate Violence and Non-partner Sexual Violence. Italy: World Health Organization, 2013.
• World Health Organization. Multi-Country Study on Women’s Health and Domestic Violence Against Women. Geneva: World Health Organization, 2005.
• World Health Organization. World Report on Violence and Health: Summary. Genova: World Health Organization, 2002.
• Yavuzer, Haluk. Çocuk ve Ergen Psikolojisi. İstanbul: Remzi Yayınları, 2012.