TÜRK TÖRESİ VE HÜSEYİN NİHAL ATSIZ’IN BOZKURTLARIN ÖLÜMÜ ADLI ROMANINDA TÖREYE DAiR UNSURLAR

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 5 - 19, 30.04.2019

Seyfettin Arslan

Öz

Töre; toplumsal hayatı önemli
ölçüde etkileyen ve toplumsal hayatın düzenlenmesinde önemli yeri olan sözlü ve
yazılı kurallar bütünüdür. Bir toplulukta, herhangi bir konuda uzun yıllar
süregelen ve tüm toplumlum tarafından benimsenen kuralların tamamı, görenekler,
âdetlerdir. Toplumun ve bireyin hayatını bazen önemli ölçüde etkileyen töre,
toplumdaki düzen, birliktelik ve sağlıklı ilişkilerin kurulmasını sağlayan
önemli bir faktördür. Göçebe eski Türk devletlerinde toplumsal hayat, töreler
tarafından düzenlenirdi. Geleneksel ve göçebe bir hayatın egemen olması sözlü
kurallar bütünü olan törelerin, toplum işleyişinde büyük söz sahibi olmasını
sağlamıştır. Yerleşik hayat, devasa yerleşim yerlerinin inşası ve gelişen
teknoloji ile beraber, töreler giderek toplumsal hayat ve bireyler üzerindeki
etkisini (egemenliğini) kaybetmiş, yok olmaya yüz tutmuştur. Törelerin, yazıya
geçirilmemiş olması da unutulmasına neden olan başka bir faktördür.

Eski Türk devlet geleneğinin
dayandığı anayasa, töredir. Töre, Türk kağanlarının milletine ve devletine
egemen kıldıkları kanunların toplamıdır. İslamiyet’ten önceki dönemde Orta Asya
Türk devlet ve topluluklarında, töre hukuku ile töre hukuku kökenli kanunlara
dayalı siyasi-sosyal bir düzen yürürlükte bulunmuş, devletin düzeni ve toplumun
maddi-manevi kültür değerleri bu düzen çerçevesinde şekillenmiştir. Eski Türk
hukukunun geleneksel kültür kökenli olması neticesinde ise Türk milletine has
bir hukuk kodu ortaya çıkmıştır ki bu hukuk kodu ‘’töre’’dir ve töre, eski Türk
devlet yönetme geleneğinin iskeleti konumundadır. Bilinen en eski Türkçe
metinlerde ‘’törü’’ olarak geçen ve sonraları töre-türe biçimlerine girdiği
görülen ‘töre’’, eski Türk toplumlarında bugünkü manasıyla ‘’hukuk’’ demekti.

Tarihçi kişiliğiyle tanınan Atsız,
eserlerinde toplumsal birtakım törelere yer verdiği gibi, Türk devlet
yönetimiyle ilgili törelere de yer vermiştir. Çalışmamızda Hüseyin Nihal
Atsız’ın “Bozkurtların Ölümü” adlı romanında töreye dair unsurlar açıklanarak
Türk Töresinin esasları ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk Devlet Geleneği, Töre, Hüseyin Nihal Atsız

Kaynakça

• Atsız, H. N. (2017). Bozkurtların Ölümü, İrfan Yayıncılık, 115. Baskı, Haziran, İstanbul.Başer, S. (2011). Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre, İrfan Yayıncılık, 5. Baskı, İstanbul.Caferoğlu, A. (2015). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK Yayınları, 3. Baskı, Ankara. Eberhard, W. (2008). Orta Asya Göçebe Kavimlerinde Devlet Kurma Süreci, Çev: Osman G. Özgüdenli, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Bahar, Sayı: 18, İstanbul.Erdoğan, H. G. (2018). Türk Töresi, Eski Türklerde Töre Uygulamaları, Karakum Yayınevi, 1. Baskı, Ankara.Ergin, M. (2013). Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, 47. Baskı, Ankara.Frye, R. (2009). Orta Asya Türk Mirası, çev. Füsun Tayanç-Tunç Tayanç, Arkadaş Yayınları, 2. Baskı, Ankara.Gökalp, Z. (2016). Türk Töresi, Toker Yayınları, İstanbul.Hassan, Ü. (2000) Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler, Alan Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.İnan, A. (1935). Ongon ve Tös Kelimeleri Hakkında, Devlet Matbaası, İstanbul.Kafesoğlu İ. (2014) Türk Milli Kültürü, Ötüken Neşriyat, 36. Baskı, İstanbul.Karatay, O. (2013). Hazarlar-Doğu Avrupa Türk Tarihi, Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.Kaşgarlı M. (2012). Divan-ü Lügat-it Türk, Hazırlayan, Besim Atalay, I-II-III-IV. Cilt, Birleştirilmiş 1. Baskı, TDK Yayınları, Ankara. Köroğlu, K. (2014). Töre Kavramının Hukuki ve Sosyolojik Bir Analizi, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl 5, Sayı:16.Khazanov, A. (2012). Göçebe ve Dış Dünya, Çev. Ömer Suveren, Doğu Kütüphanesi, 1. Baskı, İstanbul.Ögel, B. (2016). Türklerde Devlet Anlayışı, Ötüken Neşriyat, İstanbul.Toparlı, R., Vural, H. ve Karaatlı, R. (2014). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, TDK Yayınları, 3. Baskı, Ankara.Ülken, H. Z. (1969). Sosyoloji Sözlüğü, MEB Basımevi, İstanbul.