Hz. Peygamber Döneminde Kadınların Biatı

Yıl 2022, , 29 - 43, 01.01.2022

Emine Peköz

https://doi.org/10.47169/samer.976159

Öz

Cahiliye döneminde tarafların belirli bir konu veya alışveriş için ahitleşmesi anlamında yapılan biat, nübüvvetten sonra İslâm dininin temel inanç ve ahlak kaidelerine yönelik bazı şartlar üzere söz vermek, Hz. Peygamber’e hem siyasî hem de dinî itaatini sunmak şeklinde bir tanım kazanmıştır. İslâm dininin tevhid ve ahlak esaslarına göre yeni bir toplum inşa eden Hz. Peygamber, kadın erkek ayırt etmeksizin Müslümanlardan biat almıştır. Gerçekleştiği dönemin şartları göz önüne alındığında biat uygulamasında kadınların da yer alması, İslâm dini nezdinde cinsiyet ayrımı yapılmaksızın biat yoluyla tüm bireylere mükellefiyet ve haklarının arz edildiğini göstermektedir. Ayrıca kadınların biatı; yapıldığı dönem, içerdiği şartların farklılığı, ilgili ayetlerin varlığı, yapılış şekilleri ve kadınların bazı talep ve soruları nedeniyle önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

siyer, biat, Hz. Peygamber, sahabe, kadın

Bay’ah (Allegiance) of Women at the Time of the Prophet Muhammed

Öz

While the term bay’ah /allegiance was used in the period of Jahiliyya/ignorance to mean that the parties made a covenant for a certain issue or trade, after the prophet Muhammed, it gained a definition as to promise some conditions regarding the basic belief and moral principles of the religion of Islam and to offer both political and religious obedience to Muhammad. The Prophet, who built a new society according to the principles of tawhid and morality of the religion of Islam, received bay’ah from Muslims regardless of male or female. Considering the conditions of the time in which it took place, the fact that women also took part in the practice of bay’ah shows that all individuals are offered their commitments and rights through bay’ah, regardless of their genders. In addition, the bay’ah of women is important because of the period it was made, the difference in the conditions it has, the existence of the relevant verses, the way they were made, and some of the demands and questions of women.

Anahtar Kelimeler

Sirah, bay’ah/Allegiance, the Prophet Muhammed, Companions of Muhammed, Woman

Kaynakça

• Abdurrezzâk, Ebû Bekr Abdurrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî. el-Musannef. thk. Habîburrahman el-A’zamî. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1972.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. Müsned. thk. Ahmed Abdulkerim. 12 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 2008.
• Başoğlu, Tuncay. “Hilafetin Sübut Şartı Olarak Bey’at”. İLAM Araştırma Dergisi 1/2 (1996), 81-112.
• Belâzurî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahya. Ensâbu’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Belâzurî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahya. Futûhu`l-buldân. thk. Abdullah Üneyse d-Debbâğ. Beyrut: Müessesetü’l-Maârif, 1987.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. Sahîh. thk. Abdulazîz b. Abdillâh. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
• Cevâd Alî. el-Mufassal fî Târîhi`l-Arab Kable`l-İslâm. 10 Cilt. b.y.: y.y., 1993.
• Çağatay, Neşet. İslâm’dan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1957.
• Demir, Safa. Kur’an Öncesinde ve Kur’an’da Kadının Annelik Konumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Dindi, Emrah. Kur’ân’da İslâm Öncesi Kültür. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eşas b. İshâk es-Sicistânî. Sünen. thk. Şuayb el-Arnavut. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Müessesetü’l-Âlemiyye, 2009.
• Ezrakî, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdillâh. Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine’l-âsâr. thk. Abdulmelik b. Abdullah b. Dehîş. b.y.: Mektebetü’l-Esedî, 2003.
• Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. Alî. el-Misbâhu’l-münîr fî ğarîbi’ş-şerhi’l-kebîr li’r-râfi’î. thk. Abdulazîm eş-Şennâvî. Kahire: Dâru’l-Meârif, ts.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilber el-Kurtubî. el-İstîâb fî ma’rifeti ashâb. thk. Ali Muhammed Muavviz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010. İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Sadık Cemil Attar. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2001.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdulmelik b. Eyyûb el-Himyerî. es-Sîretu`n-nebeviyye. thk. İbrahim el-Ebyarî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî. Lisânu’l-Arab. thk. Emin Muhammed Abdulvahhab vd. 18 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1999.
• İbn Sa‘d, Muhammed b. Sa’d b. Menî el-Haşimî el-Basrî. Kitâbü’t-Tabakâti’l-kebîr. thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2012.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Ali. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. thk. Züheyr eş-Şâvîş. 9 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmiyye, 1984.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti sahâbe. 6 Cilt. Dâru’l-Fikr, Beyrut 2010.
• Kallek, Cengiz. “Biat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/120-124. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Kapar, Mehmet Ali. İslâm’ın İlk Döneminde Bey’at ve Seçim Sistemi. İstanbul: Beyan Yayınları, 1998.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmî’ li ahkâmi’l-Kur’an-tefsiru’l-Kurtubî, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Mâlik b. Enes. el-Muvattâ. thk. Beşşâr Avvâd Maruf vd. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1998.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc. Sahîh. thk. M. Fuâd Abdulbâkî. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. Sünen. şrh. Suyûtî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1994.
• Rûdânî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Süleyman. Cem’ul-fevâid min câmi’i’l-usûl ve mecmau’z-zevâid. çev. Hüseyin Yıldız. 9 Cilt. İstanbul: Ocak Yayınları, 2008.
• Savaş, Rıza. “Hz. Peygamber’in Bir Kadın Konuğu: Kayle bint. Mahrama”. Dokuz Eylül İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (1999), 39-46.
• Savaş, Rıza. İslâm’ın İlk Asrında Kadın. İstanbul: Siyer Yayınları, 2017.
• Savaş, Rıza. Râşid Halifeler Devrinde Kadın. İstanbul: Ravza Yayınları, 1996.
• Sülün Murat-Köksal Süheyla. “60/Mümtehine Sûresinin 12. Âyeti Bağlamında Kadınların Biatı Meselesi”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/2 (2015), 103-126.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk (Târîhu’t Taberî). thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt. Mısır: Dâru’l-Maârif, 1996.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre. Sünen. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1996.
• Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. Kitâbu'l-meğâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Âlemu'l-Kütüb, 1983.