Fadak in the time of the Prophet Muhammad

Yıl 2024, Sayı: 9, 1 - 24, 01.01.2024

Fatih Oğuzay

https://doi.org/10.47169/samer.1383550

Öz

The history of Fadak which has been one of the rare agricultural villages in the Hejaz and its surroundings since its establishment, during the Prophet’s period, constitutes the main subject of this research. Firstly, the geographical features, historical and cultural structure of Fadak are discussed. Information about the Muslims’ siege of Fadak was given and the peace conditions made after the siege were determined and evaluated. The legal status of the acquired lands and how these properties are disposed of are among the topics discussed. Issues such as the political events that took place with the Arab tribes that continued their existence around Fadak and how the land of Fadak was utilized after the death of the Prophet were included in the research to better understand the subject. The data in the sources regarding the mentioned subjects were examined and evaluated. In addition, different dimensions of the issues were pointed out by making use of relevant research. The research is important in terms of examining Fadak independently, from its pre-Islamic history to its conquest by Muslims, its situation during the Prophet’s period and inheritance discussions. This study, which aims to introduce Fadak with its historical and geographical features and especially its place in the Prophet’s period, also aims to contribute to the understanding of issues such as relations with the Jews and the legacy of the Prophet.

Anahtar Kelimeler

Sirah, Fadak, Fey, Legacy of the Prophet

Hz. Peygamber Döneminde Fedek

Öz

Kuruluşundan itibaren Hicaz ve çevresindeki nadir tarım köylerinden biri olan Fedek’in Hz. Peygamber dönemindeki yeri, bu araştırmanın temel konusunu oluşturmaktadır. İlk olarak Fedek’in coğrafi özellikleri, tarihi ve kültürel yapısı ele alınmıştır. Müslümanların Fedek kuşatması hakkında bilgiler verilmiş ve kuşatma sonrası gerçekleştirilen sulh şartları tespit edilerek değerlendirilmiştir. Ayrıca elde edilen arazilerin hukuki statüsü ile Hz. Peygamber’in bu malları hangi amaçlarla ve ne şekilde tasarruf ettiği ele alınan konulardandır. Fedek’in çevresinde varlıklarını sürdüren Arap kabileleriyle yaşanan siyasi olayların yanı sıra Hz. Peygamber’in vefatından sonra Fedek arazisinin ne şekilde değerlendirildiği gibi meseleler konunun daha iyi anlaşılması için araştırmaya dahil edilmiştir. Bahsi geçen konularla ilgili kaynaklarda yer alan veriler tetkik edilerek değerlendirilmiştir. Ayrıca ilgili araştırmalardan istifade edilerek meselelerin farklı boyutlarına işaret edilmiştir. Araştırma, İslâm öncesi tarihinden Müslümanlar tarafından fethine, Hz. Peygamber dönemindeki durumuna ve miras tartışmalarına kadar Fedek’in müstakil olarak ele alınması açısından önem arz etmektedir. Tarihi, coğrafî özellikleri ve bilhassa Hz. Peygamber dönemindeki yeri bağlamında Fedek’i tanıtmayı amaçlayan bu çalışmanın ayrıca Yahudilerle ilişkiler ve Hz. Peygamber’in mirası gibi konuların anlaşılmasına katkı sağlaması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyer, Fedek, Fey, Hz. Peygamber’in Mirası, Fatıma

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. 50 Cilt. thk. Şuayb Arnavut vd. Riyad: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Algül, Hüseyin. “Fedek”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/294-295. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Altun, İsmail. “Hz. Ebû Bekir ile Hz. Fâtıma Arasında Yaşanan Fedek Meselesine Sünnî ve Şiî Yaklaşımların Analizi”. İslâm Araştırmaları Dergisi 27 (2012), 1-27.
• Arslantaş, Nuh. İslam Dünyasında Yahudiler. İstanbul: İFAV, 2009.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Fütûḥu’l-büldân. Beyrut: Dârun ve Mektebetü’l-Hilâl, 1408/1988.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Sahîhü’l-Buhârî. 9 Cilt. Bulak: el-Matbaatü’l-Kübrâ el-Emiriyye, 1314.
• Cevad Ali. El-Mufassal fî târîḫi’l-Arab kable’l-İslâm. 10 Cilt. y.y.: Cami’atü Bağdâd, 1413/1993.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as b. İshâk. Sünen-i Ebî Dâvûd. thk. Şuayb Arnavud, Muhammed Kâmil Karabelli. 7 Cilt. b.y.: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Ebû Ubeyd el-Bekrî, Abdullah b. Abdilazîz. el-Mesâlik ve’l-memâlik. 2 Cilt. Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1996.
• Ebû Ubeyd el-Bekrî, Abdullah b. Abdilazîz. Mu’cemu me’sta’cem min esmai’l-bilad ve’l-mevazi. thk. Mustafa es-Sekkâ. 4 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1403.
• Fayda, Mustafa. “Fey”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/511-513. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Google Maps “el-Nekra”. Erişim 15 Aralık 2023. https://www.google.com/maps/search/Nekra/@25.5800988,41.3662425,13z?
• Google Maps “Fadak”. (Erişim 15 Aralık 2023). https://www.google.com/maps/@25.9887472,40.4245791,13z?entry=ttu
• Google Maps “Al Shaq”. (Erişim 15 Aralık 2023). https://www.google.com/maps/place/Al+Shaq+Suudi+Arabistan
• Halebî, Nûreddîn. İnsânü’l-uyûn fî sîreti’l-emîni’l-me’mûn. 3 Cilt. Beyrut: Daru’l Kütübi’l-İlmiyye, 1427.
• Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr eş-Şeybanî. et-Târîh. thk. Ekrem Ziyâ el-Ömerî. 2. Baskı. Riyad: Dâru Taybe, 1985.
• Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. 2 Cilt. trc. Salih Tuğ. Ankara: İmaj, 2003.
• İbn Battâl, Ebü’l-Hasen Alî b. Halef b. Abdilmelik. Şerḥu Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrahim. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ’. thk. Seyyid Aziz. 2 Cilt. Beyrut: el-Kütübü’s-Sakâfiyye, 1997.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ vd. 2 Cilt. Mısır: Şeriketü Mektebe ve Matbaatü Mustafa, 1375/1955.
• İbn Hurdazbih, Ebî Kâsım Ubeydullah b. Abdullah. el-Masâlik ve’l-memâlik. ed. Michael Jan De Goeje, E. J. Brill, Leiden 1889.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr. Kitâbü’s-Siyer ve’l-meġāzî. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1398/1978.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İmadüddîn İsmâîl b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1969.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî. 21 Cilt. Mısır: Dâru Hicr, 1418/1997.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed. Ṭabaḳâtü’l-kübrâ. thk. İhsan Abbas. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968.
• İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed el-Ya’merî. Uyûnü’l-eser fî fünûni’l-meġāzî ve’ş-şemâ’il ve’s-siyer. thk. İbrahim Muhammed Ramazan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1414/1993.
• İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer b. Şebbe en-Nümeyrî. Târîḫü’l-Medîneti’l-münevvere. thk. Fehim Muhammed Şeltût. 4 Cilt. Mekke: y.y, 1979.
• İbn Zebâle, Muhammaed b. el-Hasen. Aḫbâru’l-Medîne. haz. Salah Abdulaziz Zeyn Sellâme. Medine: Buhûs ve’d-Dırâsâti’l-Medîne, 2003.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Ali b. Muhammed el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîḫ. thk. Ömer Abdüsselâm Tedmurî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabiyyi, 1417/1997.
• Kılıç, Ünal. “Hz. Peygamber’in Mirası (Terekesi) Bağlamında Hz. Fâtıma-Hz. Ebû Bekir İlişkileri”. Cennet Kadınlarının Seyyidesi Hz. Fâtıma. ed. Ali Aksu. 76-104. Sivas: Sivas Belediyesi, 2017.
• Mes’ûdî, Ebü’l-Hasen Alî b. el-Hüseyn b. Alî el-Mes’ûdî el-Hüzelî. et-Tenbîh ve’l-işrâf. tsh. Abdullah İsmail es-Sâvî. Kahire: Dâru’s-Sâvî, ts.
• Mukātil, Ebü’l-Hasen Mukātil b. Süleymân. Tefsîru Muḳātil b. Süleymân. thk. Abdullah Mahmud. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 1423.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc. Sahîh-i Müslim. 5 Cilt. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1374-1954.
• Oğuzay, Fatih. “Hz. Peygamber’in Tarıma Bakışı ve Medine Merkezli Tarımsal Düzenlemeleri”. İslâmî İlimler Dergisi. (Kasım 2020) 15/2, 215-242.
• Önkal, Ahmet. “Batn-ı İdam”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/202. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Öz, Şaban. “Hz. Peygamber’in Bölüşülemeyen Mirası: Fedek –Sorunun Kökenleri Üzerine–”, Akademik Siyer Dergisi 5 (Ocak 2022). 2-12.
• Poyraz, Mevlüt. “Hz. Fâtıma’nın Miras (Fedek) Talebini Konu Edinen Sünnî Rivayetlere Eleştirel Yaklaşım”. Turkish Studies Comparative Religious Studies 14/3 (2019), 553-576.
• Râzî, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer, Mefâtîḥu’l-ġayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyyi, 1420/2000.
• Şâmî, Muhammed b. Yûsuf. Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ibâd. nşr. Âdil Ahmed, Ali Muhammed Muavvid. Beyrut: Daru’l Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Bağdâdî. Câmi’u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Y.y: Dâru Hicr, 1422/2001.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’r-rusül ve’l-mülûk. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1387/1967.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Şemâilü’l-Muhammediyye. thk. Seyyid b. Abbas el-Celimî. Mekke: Mektebetü’t-Ticâriyye, 1413/1993.
• Toprak, Bilal - Zengin, Fatih. “Cahiliye Dönemi Medine’sinde Arap-Yahudi İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme”. Akademik Siyer Dergisi 8 (Haziran 2023), 1-26.
• Uyar, Gülgün. Ehl-i Beyt İslâm Tarihinde Ali-Fatıma Evlâdı. İstanbul: İFAV, 2018.
• Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. el-Meġāzî. thk. Marsden Cons, 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-A’lemî, 1409/1989.
• Yahyâ b. Âdem, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Âdem b. Süleymân el-Kureşî. Kitâbü’l-Ḫarâc. thk. Hüseyin Munis. Kahire: Daru’ş-Şurûk, 1987.
• Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdullah Şihâbüddîn. Mu’cemü’l-büldân. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1975.
• Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîri ve’l-a’lâm. thk. Ömer Abdüsselâm et-Tedmürî. 52 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-’Arabiyyi, 1413/1993.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer. Kitâbü’l-Cibâl ve’l-emkine ve’l-miyâh. thk. Ahmed Abdüttevvâd. Kahirre: Dâru’l-Fâzileti Li’n-Neşr, 1999.