LACAN BAĞLAMINDA RESİM VE PSİKANALİZ (Salvador Dali’nin Narcissus’un Metamorfozu, Michelangelo Merisi Da Caravaggio’nun İshak’ın Kurban Edilişi, Jackson Pollock’un - Bir (Numara 31) isimli yapıtları üzerinden bir analiz)

Yıl 2023, , 134 - 150, 15.06.2023

Zülküf Kaçmaz

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1313928

Öz

Araştırmamızda, psikanaliz ile sanatın birleştiği yer olan insanın ruhsal yapısında saklı kalmış deneyimlerin
sanat yapıtındaki gösterenleri ele alınmıştır. Konunun incelenmesinde Salvador Dali’nin Narcissus’un
Metamorfozu, Michelangelo Merisi Da Caravaggio’nun İshak’ın Kurban Edilişi ve Jackson Pollock’un Bir
(Numara 31) isimli eserleri yer almıştır. Bu eserleri meydana getiren ruhsal dünyadaki etkenler çözümlenmiştir.
Eser, sanatçı tarafından icra edilirken uygulanan kompozisyon, hareket, renk, biçim, üslup, konu gibi ögeler
incelenmiş; bu ögelerin tercih edilmesine sebep olan ruhsal dünyada saklı kalmış deneyimlerin eserdeki
gösterenleri yorumlanmıştır. Konuyla ilişkisi bakımından insanın ruhsal dünyasını etkileyen faktörler;
Lacan’ın kuramına göre “imgesel”, “simgesel” ve “gerçek” düzende ele alınmıştır. Buradan hareketle çocukluk
yaşantılarının ruhsal dünyaya etkisi incelenerek sanat eserlerindeki iz düşümleri açıklanmıştır. Ayrıca Jacques
Lacan’ın ifade ettiği öteki’nin bakışı, objet petit a, arzu nesnesi, bakış, Baba’nın yasası, kastrasyon, kaygı, korku,
skoptik dürtü, tukhe ve automaton gibi kavramların ruhsal dünyadaki yansımaları yukarıda adı geçen sanat
eserlerinde bulunan gösterenler üzerinden analiz edilmiştir. Sonuç olarak psikanalizin çözümlemek istediği
konuyu sanatın eser aracılığıyla anlattığı ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İmgesel, Simgesel, Gerçek, Öteki

PAINTING AND PSYCHOANALYSIS IN THE CONTEXT OF LACAN (An analysis on Salvador Dali’s Metamorphosis of Narcissus, Michelangelo Merisi Da Caravaggio’s Sacrifice of Isaac, Jackson Pollock’s - One (Number 31))

Öz

In our article, we discuss the signifiers of the experiences hidden in the spiritual structure of the human being,
where psychoanalysis and art meet, through works of art. The study focuses on Salvador Dali’s Metamorphosis
of Narcissus, Michelangelo Merisi Da Caravaggio’s Sacrifice of Isaac and Jackson Pollock’s One (Number 31).
The spiritual factors that influenced the creation of these works are analyzed. Elements such as composition,
movement, color, form, style, and subject applied by the artist duing the creation of the work are examined,
and the signifiers of the experiences hidden in the spiritual world that lead to the preference of these elements
are interpreted. The study also analyzes the factors that affect the spiritual world of individuals in relation to
the subject, in the context of Lacan’s theory of “imaginary”, “symbolic” and “real”. The effects of childhood
experiences on the spiritual world are examined and their projections in the works of art were explained. The
study also explores the spiritual world reflections of concepts such as the view of the other, objet petit a, object
of desire, view, Father’s law, castration, anxiety, fear, scoptic impulse, tukhe and automaton, as expressed by
Jacques Lacan, which are the signifiers found in the aforementioned works of art. In conclusion, the article
asserts that art explains the subject that psychoanalysis aims to analyze through the work.

Anahtar Kelimeler

Imaginary, Symbolic, Real, Other

Kaynakça

• Barrett, T. (2019). Neden Bu Sanat. Esma Ermert (Çev.). İstanbul: Hayalperest.
• Castanet, H. (2017). Lacan’ı Anlamak. Baturalp Aslan (Çev.). İstanbul: Encore.
• Eliade, M. (2009). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi. Ali Berktay (Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Foster, H, (2017). Gerçeğin Geri Dönüşü. Esin Hoşsucu (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Freud, S. (2016). Psikopatoloji Üzerine. Selçuk Budak (Çev.). İstanbul: Öteki.
• Freud, S. (1999). Sanat ve Edebiyat. Emre Kapkın (Çev.). İstanbul: Payel.
• Freud, S. (2006). Cinsellik Üzerine. Emre Kapkın-Ayşen T. Kapkın (Çev.). İstanbul: Payel.
• Freud, S. (2011). Haz İlkesinin Ötesinde. Ali Babaoğlu (Çev.). İstanbul: Metis.
• Girard, R. (2003). Şiddet ve Kutsal. Necmiye Alpay (Çev.) İstanbul: Kanat.
• Gombrich, E.H. (2011). Sanatın Öyküsü. Ömer-Erol Erduran (Çev.). İstanbul: Remzi.
• Homer, S. (2016). Lacan. Abdurrahman Aydın (Çev.). Ankara: Phoenix.
• Kaçmaz, Z. (2021). Lacan ve Resimde Arzunun Kayıp Nesnesi, Yüksek Lisans: Işık Üniversitesi.
• Kant, I. (2011). Yargı Yetisinin Eleştirisi, Aziz Yardımlı (Çev.). İstanbul: İdea.
• Kara, Z. (2013). Toplumsal Yüzleşme. İstanbul: Ayrıntı.
• Kierkegaard, S. (2013). Korku ve Titreme. Ebru Çalışkan (Çev.). İstanbul: Mitra.
• Korucu, A. A. (2019). Freudyen ve Jungiyen Yaklaşımlarda Anne Olgusu. Atatürk Ünv. Sosyal Bilimler Enst. Dergisi, 23 (1), 133- 143.
• Lacan, J. (2013a). Psikanalizin Dört Temel İlkesi. Nilüfer Erdem (Çev.). İstanbul: Metis.
• Lacan, J. (2013b). Fallus’un Anlamı. Saffet Murat Tura (Çev.). İstanbul: Metis.
• Lacan, J. (2014). Baba-nın-Adları. Murat Erşen (Çev.). İstanbul: Monokl.
• Leader, D. (2004). Mona Lisa Kaçırıldı. Handan Akdemir (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Spinoza, B. (2011). Ethica. Çiğdem Dürüşken (Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Strauss, C. L. (2010). Yaban Düşünce. Tahsin Yücel (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.