Mimarlık ve Metinlerarasılık: Kasımpaşa Tuz Ambarı'nda Metinlerarası İzler

Yıl 2020, , 154 - 172, 30.06.2020

Serap Faiz Büyükçam Tülay Zorlu

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.830791

Cited By: 3

Öz

Metinlerin öncelleri ile kurdukları türlü ilişkilerle var oldukları düşüncesi üzerine temellenen metinlerarasılık; alt ve ana metinler arasındaki ilişkiler ağının keşfi ve bu ilişkilerin anlamlandırılmasıyla ilgilenir. Esasında yazınsalda tanımlı metinlerarasılığın mimarlık için de anlamlı kılınması mümkündür. Bu makale; mimarlığın da metinlerarası bir üretim olduğu ve metinlerarası yöntemleri barındırdığı iddiasındadır. Çalışmanın temel amacı; metinlerarası yöntemlerin mimari yapıların okunmasında bir araç olabileceğini göstermek ve bu bağlamda metinlerarası mimarlık okumalarına kaynak oluşturmaktır. Ayrıca ‘metinlerarasılık’ üzerine mimarlık üretiminde açılabilecek tartışmaları gündeme getirme amacını taşır. Mimarlık üretimi; metinlerarasılık üzerine yapılan kuramsal incelemelerle, metinlerarası mimarlık okumalarına ilişkin oluşturulan metodoloji çerçevesinde ele alınmıştır. Bu yönüyle çalışmanın bir yeniden okuma/yorumlama denemesi olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Çalışmanın kapsamı öncel- ardıl ilişkilerin tartışmasız olduğu restore edilen tarihi yapılardır. Sonsuz anlam örüntüleri içinde yeniden inşa süreci yaşayan tarihi yapıların güncel bir işleve kazandırılması tarihsel bir sürekliliğin ve kültürel değerlerin devamlılığını sağlar. Bu durum geçmişten alınan ve güncel kullanıma uyarlanan; yapısal, mekansal ve işlevsel çözüm ve referansların yeni bir düzlemde yeniden üretilmesine imkan tanır. Söz konusu süreç ve oluş yapıda metinlerarası izler bırakır. Yapıdaki metinlerarası izler Kasımpaşa Tuz Ambarı üzerinden somutlaştırılmıştır. Yapı, metinlerarası yöntemlerin mimarlık ile ilişkilenme biçimlerinin tümünü ortaya koymaktadır. Bu haliyle çalışma, mimarlık üretimindeki metinlerarası izleri; keşfetme, bağ kurma ve anlamlandırma girişiminin bir sonucudur.

Anahtar Kelimeler

Metinlerarasılık ve Mimarlık, Metinlerarası Yöntemler, Restorasyon, Yeniden İşlevlendirme, Kasımpaşa Tuz Ambarı

Architecture And Intertextuality: Intertextual Traces In The Kasımpaşa Salt Warehouse

Öz

Intertextuality is built on the idea that texts exist through various relations they establish with previously written texts, and is concerned with the exploration and interpretation of the network of relations between earlier and later texts. Although intertextuality is generally used to refer to the relations between literary texts, it is possible to use the term in the field of architecture. This study argues that architecture is a form of intertextual production which contains intertextual methods. The main aim of this study is to show that intertextual methods can serve as a tool for reading architectural structures, and thus to create a resource for intertextual architectural readings. The study thereby seeks to bring forward possible discussions on ‘intertextuality’ in architectural production. Thus, the study discusses architectural production within the framework of theoretical research on intertextuality and the methodology of intertextual architecture readings. It is safe to say that with this aspect, the study is a re-reading and interpreting attempt. The scope of the study covers restored historic buildings in which the relations between the earlier and later forms are indisputable. The refunctionalization of historic buildings, which undergo a restoration process in an infinite set of meaning patterns, ensures the maintenance of historical continuity and cultural values. This process allows the reproduction of structural, spatial and functional solutions and references in a new fashion, which are derived from the past and adapted to the current usage. This process and formation leave intertextual traces in buildings. The Kasımpasa Salt Warehouse was used to illustrate intertextual traces in buildings. The warehouse represents all forms of intertextual methods, which are associated with architecture. Thus, this study is a result of the attempt to explore, relate and make sense of intertextual traces in architectural production.

Anahtar Kelimeler

Intertextuality and Architecture, Intertextual Methods, Restoration, Refunctionalization, Kasımpaşa Salt Warehouse

Kaynakça

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Allen, G. (2000). Intertextuality. London: Routledge,
• Artun, A. (1998). Çağdaş Sanat Tarihleri ve Türkiye’de Sanatın Çağdaşlaşması. Toplum ve Bilim Dergisi, 79 24-65.
• Aykanat, T. (2012). Bilginin Malzeme Olarak Kullanıldığı Sanatlar İle Metinlerarasılık Arasındaki Bağlantılar. The Journal of Academic Social Science Studies 5(4) 11-31.
• Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
• Aytaç, G. (2013). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
• BartheS, R. (1970). S/Z. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (1985). Göstergebilimsel Serüven. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2015). Yazı ve Yorum. İstanbul: Metis Yayınları.
• Batur, E. (1995). Yeniden- üretimde Metinlerarası İlişkilerin Yeri, E/Babil Yazıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bulut, F. (2018). Metinlerarasılık Kavramının Kavramsal Çerçevesi. Edebi Eleştiri Dergisi 2 (1) 1-19.
• Civelek, Y. (2017). Bir Metinlerarası Mimarlık Okuması: Myoenji Kolumbaryumu. Arredamento Mimarlık (305) 94-97.
• Culler, J. (1997). Yazın Kuramı. Ankara: Dost Yayınları.
• Çetin, N. (2003). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Basımevi.
• Demirtaş, M. (2016). Postyapısalcı Edebiyat Kuramında Metnin, Okurun ve Okumanın Tekilliği. Monograf Edebiyat Eleştirisi Dergisi (4) 65-90.
• Eco, U. (1992). Açık Yapıt. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Ekiz, T. (2007). Alımlama Estetiği mi Metinlerarasılık Mı?. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi 47(2) 119-127.
• Eliuz, Ü. (2016). Oyunda Oyun Postmodern Roman. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fairclough, N. (2003). Analysing Discourse. Canada: Routledge.
• Faiz Büyükçam, S. ve Zorlu, T. (2018a). Metinlerarasılık ve Mimarlık. Art-Sanat (9) 463-477.
• Faiz Büyükçam, S. (2018). Restore Edilen Tarihi Yapılarda Metinlerarası Okuma: Bir Yöntem Önerisi. Yayımlanmamış Dok- tora Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Faiz Büyükçam, S. ve Zorlu, T. (2018c).Mimarlıkta Metinlerarası Serüven. Ankara: Gece Akademi.
• Gökalp Alpaslan, G. (2007). Metinlerarası İlişkiler ve Gılgamış Destanının Çağdaş Yorumları, İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Haberer, A. (2007). Intertextuality In Theory And Practice. Literatura 49(5) 54-67.
• Harvey, D. (1990). Postmodernliğin Durumu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Irwin, W. (2004). Against Intertextuality. Philosophy and Literature (28) 227–242.
• Kıran, Z.ve Kıran, A. (2003). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Kodal, T.ve Köse, O. (2016). Türk Resim Sanatında Resimlerarası Yöntemlere Örnekler, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8(14) 248-260.
• Kristeva, J. (2002). Nous Deux Or A (Hi)Story Of Intertextuality. The Romanic Review 93(1-2) 7-13.
• Kristeva, J. (1980). Desire in Language: A Semiotic Approach to Literature and Art. New York: Columbia University Press.
• Manguel, A. (2007). Kelimeler Şehri. İs¬tanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Melikoğlu, E. (2004). Metinlerarasılık ve Çokseslilik, Disiplinlerarası Ortam ve Yöntem Sorunları. ed. Nedret Öztokat, İstanbul: Multilingual Yayınları, 72-79.
• Moran, B. (1991). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış – 2. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ott, B.ve Walter, C. (2000). Intertextuality: Interpretive Practice and Textual Strategy. Critical Studies in Media Communica- tion 17 (4) 429-446.
• Ögeyik, M. C. (2008). Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi. Ankara: Anı Yayınları.
• Önal, M. A. (2013). Metinlerarasılık Bağlamında Müzik Sanatında Alıntı ve Yeniden Üretim. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17, 69-79.
• Özay, Y. (2009). Metinlerarasılık ve Türk Halk Hikayelerinde Ana-Metinsel Dönüşümler. Milli Folklor, Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi (83) 6-18.
• Öztekin, Ö. (2008). Modern Türk Şiirinde Geleneği Yeniden Üreten Bir Şair: Nazım Hikmet ve Metinlerarasılık. Edebiyat Fakültesi Dergisi 25(1) 129-150.
• Rabaça, A. (2017). Architecture as a Work of Art and the Sense of the Historical Whole, içinde Le Corbusier History and Tradition. Armando Rabaça (Ed.). Coimbra Universty Press.
• Reichlin, B. ve Journel, G. M. (2008). Le Corbusier - L’atelier intérieur. Paris: Patrimoine.
• Rosenau, P. M. (1992). Post-Modernizm ve Toplum Bilimleri. Ankara: Ark Yayınları.
• Sazyek, H. (2002). Türk Romanında Postmodernist Yöntemler Yönelimler. Hece (502) 65-67.
• Sazyek, H. (2006). Kolaj ve Romandaki Yeri. Kitaplık (92) 92-99.
• Siamak, P., Forough, F. ve Shıma, M. (2016). Studying the Place of Intertextuality in Iranian Painting (Case Samples: Qajar Era). Modern Applied Science, 10 (12) 156-164.
• Tekin, M. (2004). Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Yayınları.