KENTİN İMGELENEBİLİRLİĞİNDE KAMUSAL ALANDA YER ALAN HEYKELLERİN ETKİSİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 308 - 325, 15.06.2023

Fatma Ebrar Meral Ayşen Çelen Öztürk

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1313996

Öz

Heykel ve anıtlar, kent içerisinde yaya akışından sosyal etkileşimlere, araç trafiğinden yer yön bulma eylemine
kadar birçok kentli aktivitesinde yer edinmektedir. Dünya genelinde ve Türkiye tarihinde ortaya çıkışı ve
kullanım etkinliğinin değişen grafikleri modern kent yaşamıyla birlikte de sürekli değişime ve gelişime
uğramaktadır. Özellikle kentin kamusal mekanlarında kentli için yalnızca sembolik anlamlarıyla varlığını
sürdürmekle kalmayıp bir kamusal nesne olarak da günlük yaşamın birçok dinamiğine katkı sağlamaktadır.
Fiziksel yapıları gereği gerek mekan ölçeğini dengelemekte gerekse mekanın sınırlarını ve tanımını
kolaylaştırmaktadır. Kentli için kenti tanımlayan işaret ögelerinin oluşumuna katkı sağlamasının yanı sıra
mevcut odak ve düğüm noktalarının da tanımlanmasına katkı sağlamaktadır. Türkiye’de cumhuriyet sonrası
gelişen ve yaygınlaşan anıt ve heykel kullanımının Eskişehir özelindeki aktifliği ise dikkate değerdir. Gerek
ideolojik, milli ve epik değerleri yansıtmak gerekse sanat ürünlerinin kent ile aktif kullanım ilişkisine katkı
sağlamak adına olsun her halükarda kentle bütünleşen ikonik nesnelere dönüşmektedirler. Bu anlamda
bu çalışma ile Eskişehir kent merkezinde farklı nitelikteki heykellerin kentin kamusal mekanları için imge
oluşumuna katkısının araştırılması, etkin kullanımda yeterli ya da yetersiz olmuş uygulamaların tespiti ve
genel bir değerlendirilmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kent imgesi, Kamusal alan, Heykel, Eskişehir.

THE EFFECT OF PUBLIC SPACE SCULPTURES ON URBAN IMAGEABILITY: THE CASE OF ESKISEHIR

Öz

Sculptures and monuments have a significant presence in many urban activities, from pedestrian flow to
social interactions, from vehicle traffic to place finding action. The changing graphics of the emergence and
usage efficiency in the world and in the history of Turkey are constantly changing and developing along with
the modern urban life. Especially in the public spaces of the city, it not only continues its existence with its
symbolic meanings for the citizens, but also contributes to many dynamics of daily life as a public object.
Due to their physical structures, they both balance the scale of the space and facilitate the boundaries and
definition of the space. In addition to contributing to the formation of the landmarks that define the city for
the citizens, it also contributes to the definition of the current nodes. The activity of using monuments and
sculptures, which developed and became widespread in Turkey after the republic, in Eskişehir is noteworthy.
In any case, they turn into iconic objects that integrate with the city, whether to reflect ideological, national
and epic values and to contribute to the active use of art products with the city. In this sense, with this study,
it is aimed to investigate the contribution of sculptures of different qualities in the city center of Eskişehir
to image formation for the public spaces of the city, to determine the applications that were sufficient or
insufficient in effective use and to evaluate them in general.

Anahtar Kelimeler

Publicspace, Sculpture, Eskisehir, Image of the city

Kaynakça

• Arslan, N. (2018). Bir Seramik-Heykel Kenti Olarak Eskişehir ve Uluslararası Pişmiş Toprak Sempozyumu. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 7(51), 1433-1439.
• Bulat, M. (2007). Modern Heykelin Doğuşu. Sanat Dergisi, (11), 83-89.
• Carr, S., Stephen, C., Francis, M., Rivlin, L. G., and Stone, A. M. (1992). Public Space. Cambridge University Press.
• Çağlın, P. (2010). Kamusal Sanat ve Kent İlişkisi (Doctoral Dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Erdoğan, M. (2014). Sanatın Küresel Dönüşümü Bağlamında Plastik Bir Öğe Olarak Kent. TMMOB Eskişehir Kent Sempozyumu, TMMOB Eskişehir İl Koordinasyon Kurulu. 06-07 Şubat 2014 / ESKİŞEHİR.
• Fındıklı, E. B. (2021) İdeolojik Bir Tema Parkı Olarak Eskişehir. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 26(51).
• Fırat, S. (2002). Kentsel Mekânlarda Kamusal Alan. Çağdaş Yerel Yönetimler, 11(4), 41-72.
• Gehl, J. (2013). Cities for People. Island Press.
• Gökgür, P. (2008). Kentsel Mekânda Kamusal Alanın Yeri. Bağlam Yayıncılık. İstanbul.
• Karaaslan, S. (2005). Heykel ve Mekan. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 289-295.
• Kedik, A. (2012). Kamusal Alan ve Türkiye’de Heykelin Kamuya Açık Alanlarda Var Olma Koşulları. Sanat ve Tasarım Dergisi, 3(3), 77-91.
• Kuzu, F. (2012). Türkiye’de Kamusal Alan Estetiği Ve Heykel. İstanbul, TR. Işık Üniversitesi
• Lynch, K. (1964). The Image of the City. MIT Press.
• Madanipour, A. (1996) Design of Urban Space: An Inquiry Into a Social-Spatial Process. Chichester, UK: John Wiley & Sons.
• Mazinani, F. (2007). Urban Sculptures, Ugly, Beautiful, Undecided. Journal for Municipalities.
• Mehta, V. (2014). Evaluating Public Space. Journal of Urban Design, 19(1), 53-88.
• Thomas, M. (1991). The Demise of Public Space. Town Planning Responses to City Change, 209-224.
• Zengel, R. (2002). Yeni Bin Yılda Kentsel Açık Mekanlarda Kimlik Arayışı. Arredamento Mimarlık: Tasarım Kültür Dergisi, 4, 90- 97.