SOMAESTHETIC APPROACHES IN IMMERSIVE ART; (UN) BALANCE XR EXPERIENCE EXAMPLE

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 417 - 429, 28.06.2024

Atiye Güner

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1506434

Öz

This research aims to reveal the importance of the somaesthetic approach in immersive art.
In other words, it aims to reveal that the perceptions of reality transform and change as a
whole with the body while the immersive art events take place. Somaesthetics is a philosophy
in which the body is important as a center of perception. Soma, meaning body, includes
what is traditionally distinguished (and divided) into mind and body. So the Soma includes
the union of body and mind. It is possible to understand the concept of soma when the term
mind is conceived as an important verb or function of the body rather than as a separate
substance. According to the somaesthetic philosophy, understanding the truth occurs through
the body and sensory perception. Body experience is also important in the variability of
perceptions. Art is the highest level in which the integrity of the body can be experienced.
In immersive art, the body can perceive the virtual environment with various technological
devices that can imitate human senses, and can provide artistic experience only with its
body. The body can also transform into virtual bodies in some immersive art events with
its immersive technology equipment. In this study, Elyne Legarnisson’s XR experience (Un)
Balance, case study was selected and analyzed. Since the beginning of the 20th century, the
body has come to the forefront as a subject and an object in art. However, as bodily perceptions
change, different experiences are experienced and different realities emerge as a result
of the 21st century and immersive art stands before us.

Anahtar Kelimeler

Immersive art, Immersive technology, Somaesthetics, Pragmatist aesthetic

SÜRÜKLEYİCİ SANATTA SOMAESTETİK YAKLAŞIMLAR; (UN)BALANCE XR DENEYİMİ ÖRNEĞİ

Öz

Bu araştırma, sürükleyici sanatta (immersive art) somaestetik yaklaşımın önemini ortaya
çıkarmayı amaçlamaktadır. Bir başka ifade ile sürükleyici sanat olayları gerçekleşirken,
gerçeklik algılarının, bedenle bir bütün olarak dönüşüp değiştiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Somaestetik, bedenin bir algı merkezi olarak önem taşıdığı bir felsefedir. Beden
anlamına gelen soma, geleneksel olarak zihin ve beden olarak ayırt edilen (ve bölünen)
şeyleri içerir. Yani soma, beden ve zihin birlikteliğini içerir. Zihin terimi ayrı bir tözden
ziyade bedenin önemli bir fiil veya işlevi olarak kavrandığında soma kavramını anlamak
mümkündür. Somaestetik felsefeye göre gerçeği anlamak beden ve duyusal algı yoluyla gerçekleşir.
Algıların değişkenliğinde de beden deneyimi önemlidir. Bedenin bütünselliğinin
deneyimlenebildiği en üst mertebe sanattır. Sürükleyici sanatta beden, sanal çevreyi insan
duyularını taklit edebilen çeşitli teknolojik cihazlarla algılayabilmekte ve sanatsal deneyimi
kişi ancak bedeni ile sağlayabilmektedir. Beden, sürükleyici teknoloji donanımları ile
bazı sürükleyici sanat olaylarında sanal bedenlere de dönüşebilmektedir. Bu çalışmada, Elyne
Legarnisson’un XR (genişletilmiş gerçeklik) deneyimi (Un)Balance, örnek olay seçilmiş
ve bu durumun analizi yapılmıştır. 20. yüzyıl başlarından itibaren sanatta beden, özne ve
nesne olarak öne çıkmıştır. Bununla birlikte bedensel algılar değiştikçe farklı deneyimlerin
yaşandığı, neticesinde farklı gerçekliklerin ortaya çıktığı bir dönem olarak 21. yüzyıl ve
sürükleyici sanat karşımızda durmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sürükleyici sanat, Sürükleyici teknoloji, Somaestetik, Pragmatist estetik

Kaynakça

• Antmen, A. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. 1. bs. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Bozkurt, A. (2019). Immersed Into Constant Change: Usage Of Generatıve Systems In Immersıve & Interactıve Installatıon Art. Yüksek lisans tezi. Danışman Andreas Treske. Ankara İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi.
• Bulut, F. (2020). Bireysel ve Toplumsal Fayda Açısından Ahmet Midhat Efendi’nin Romanlarında Pragmatizm. Doktora Danışman: Prof. Dr. Kemal Timur. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Tezi.
• Cevizci, A. (2005). Paradigma Felsefe Sözlüğü. 6. bs. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Lichte, E.F. (2016). Performatif Estetik.Çev. Tufan Acil.İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Aydoğan, D. (2021). Sanal Gerçeklik Sistemleri İle Sanatın Dijital Dönüşü mü.Doktora Tezi. Danışman Prof Dr. Lütfü Kaplanaoğlu. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı.
• Çuhacı, G. (2007). Dijital Sanatlarda Bedenin Kullanımı. Doktora Tezi. Danışman: Doç.Dr. Mehmet Cem Pekman. Marmara Üniversitesi.Sosyal Bilimler Enstitüsü. İletişim Ana Bilim Dalı.
• Künüçen, H. H ve Samur, S. (2021). Dijital Çağın Gerçeklikleri: Sanal, Artırılmış, Karma ve Genişletilmiş Gerçeklikler Üzerine Bir Değerlendirme. Yeni Medya.s 11.38-62.
• Narin, H. (2022). Tarih Öğretimine Yönelik Sanal Gerçeklik Uygulamasının Geliştirilmesi ve Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Danışman: Prof. Dr. Ercan Akpınar. Dokuz Eylül Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Selonen, P., Belimpasakis, P., You, Y., Pylvänäinen, T., and Uusitalo, S. (2012). Mixed reality Web service platform. Multimedia Systems, 18, 215-230.
• Shusterman, R. 1(999). Somaesthetics: a Disciplinary Proposal. The Journal of Aesthetics and Art Criticism 57, no. 3 (Summer 1999): 300; reprinted in Richard Shusterman, Pragmatist Aesthetics: Living Beauty, Rethinking Art, 2nd ed. (Lanham, MD: Roman & Littlefield, 2000), 262–83.
• Shusterman, R. (2011). Soma, Self, And Socıety: Somaesthetıcs As Pragmatıst Melıorısm. Metaphilosophy. Vol. 42, No. 3, 314-327.
• Steffen, J. H., Gaskin, J. E., Meservy, T. O., Jenkins, J. L., & Wolman, I. (2019). Framework Of Affordances For Virtual Reality And Augmented Reality. Journal of Management Information Systems, 36(3), 683-729.
• Şahin, S. (2010). Dijital Devrim İle Birlikte Sanatta Mekân, Beden, Algı Değisimi. Sanatta Yeterlilik Tezi. Danışman: Prof. Nilüfer Ergin. Marmara Üniv. Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Yıldırım, İ. (2013a). İdealist Estetik İle Pragmatist Estetik Anlayışlarının Karşılaştırılması. Doktora Tezi. Danışman: Prof. Dr. Celal Türer. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Dinbilimleri Anabilim Dalı Felsefe Tarihi Bilim Dalı.
• Yıldırım, İ. (2013b). Somaestetik Filozofu Shusterman: Kendini Bilmenin Bir Yolu Olarak Somaestetik. Felsefe Dünyası, (58).145-158.