FORM AND FORMAL ORGANIZATION AS A TOOL OF EXPRESSION IN MONUMENT DESİGN LANGUAGE

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 426 - 453, 23.12.2024

Sevda Duygu Kolbay

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1602946

Öz

In ontological terms, the monuments are situated at the intersection of the art and architecture disciplines. In the formation of a monument, as a design object, the primary expectation is the conveyance of meaning through direct or implicit means. The monument and memorial themed design competitions are idea generation processes in which the referred pursuit comes into prominence. The form of the object constitutes an effective means for the generation of meaning. The content structured by the manifestos holds on to the context through form. Communication between the designer and the observer is ensured over the images’ expression in collective memory. Within the scope of the study, it was intended to investigate the effect of relative features organizing the form generation, on design language and the reflection that conveyed through form. Accordingly, semantic analysis was performed on the concept project proposals presented in the monument and memorial themed competitions. The selection of the structures to be examined based on uniformity of the designer and the presence of similar fundamental geometries in design as criteria. The place of the element -within the context- in the form organizations was investigated. In consideration of semantic insight, through Istanbul’s Tombs Competition/Lefter Küçükandonyadis Mausoleum, 1st Prize (2020) and Kaş’s Heroes Monument Competition/Mustafa Ertuğrul Aker and Yusuf Ziya Erdil Monument, Equivalent Prize (2021) and Efeler Municipality Centenary Monument (2023) category, which were developed through similar approaches of author in design language using cube and cone-based formal elements, the roots of expression based on form and formal organization are analyzed. Under conditions in which the value of reminder, cause of construction, and built environment features differed, the different representations that similar formal elements, which may be derived from fundamental geometries, may possess within the context were addressed. The coding of the design language and the reflections of the shape pattern systems in perception were discussed in the insight into the grammar of form. The inferences present imaginary references regarding how the meaning is able to be conveyed through the form.

Anahtar Kelimeler

Monument, Design, Form, Context, Expression.

ANIT TASARIM DİLİ KURULUŞUNDA TEMSİLİN ARACI OLARAK BİÇİM VE BİÇİMSEL ÖRGÜTLENME DÜZENİ

Öz

Anıtlar, ontolojik açıdan sanat ve mimarlık disiplininin arakesitinde yer almaktadır. Bir tasar ürünü olarak anıt oluşumunda, öncelikli beklenti, doğrudan veya örtük yollarla anlamın aktarımıdır. Anıt ve anma temalı tasarım yarışmaları bu arayışın ön plana çıktığı fikir üretim süreçleridir. Nesnenin biçimlendirilişi, anlamın üretimi için etkin bir yol oluşturur. Manifestolarla yapılandırılan içerik biçim ile bağlama tutunur. Tasarımcı ile gözlemci arasındaki iletişim, imgelerin kolektif hafızadaki temsilleri üzerinden sağlanmaktadır. Çalışma kapsamında, yarışma projelerinde söylem üretme çabasında biçimi örgütleyen görece değişkenlerin tasarım dili üzerindeki etkisini ve biçim ile temsilde betimlenebilecek karşılığı araştırmak hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, anıt ve anma temalı yarışma süreçlerinde
sunulan fikir projesi önerileri üzerinden anlambilimsel çözümleme gerçekleştirilmiştir. İncelenecek örneklerin seçimi için, tasarımcının aynı oluşu, tasarımda benzer asal geometrilerin yer alışı bir ölçüt olarak kabul edilerek, biçim organizasyonlarında öğenin bağlamı içindeki yeri araştırılmıştır. Yazar tarafından, tasarım dili küp ve koni tabanlı biçimsel öğeler kullanılarak benzer yaklaşımla geliştirilmiş, İstanbul’un Mezarları Yarışması/Lefter Küçükandonyadis Anıt Mezarı, 1.Ödülü (2020) ve Kaş’ın Kahramanları Anıtı Yarışması/ Mustafa Ertuğrul Aker ve Yusuf Ziya Erdil Anıtı, Eşdeğer Ödülü (2021) ve Efeler Belediyesi 100. Yıl Anıtı Önerisi (2023) anlambilimsel açılımında temsilin biçim ve biçimsel örgütlenme düzenine dayalı kökleri aranmıştır. Anımsatma değerinin, yapım nedeninin, yapılı çevre özelliklerinin farklılaştığı koşullarda, asal geometrilerden türetilebilecek benzer biçimsel öğelerin bağlam içinde kazanabileceği farklı temsiller irdelenmiştir. Tasarım dilinin kodlanışı ve örüntü dizgelerinin algıdaki yansımaları biçim grameri açılımında tartışılmıştır. Elde edilen çıkarımlar, anlamın, nesnenin biçimi ile olduğu kadar bütündeki kurgusu üzerinden nasıl yakalanabildiğine yönelik imgesel referanslar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anıt, Tasarım, Biçim, Bağlam, Temsil

Kaynakça

• Alexander, C. (1964). Notes on the Synthesis of Form. Massachusetts: Harvard University Press.
• Arnheim, R. (2007). Görsel Düşünme (Çev: R. Öğdül). İstanbul: Metis Yayınevi.
• Barthes, R. (1986). The Rustle of Language. New York : Hill and Wang.
• Barthes, R. (1996). Eiffel Kulesi (Çev. M. Rıfat, S. Rıfat). İstanbul: Deneme.
• Borie, A., Micheloni, P. ve Pinon, P. (2019). Form ve Deformasyon (Çev: A. Tümertekin). İstanbul: Janus Yayıncılık.
• Ching, F. (2016). Mimarlık: Biçim, Mekân ve Düzen (Çev: S. Lökçe). İstanbul: YEM.
• Chomsky, N. (1956). Three Models for the Description of Language. IRE Transactions on Information Theory, 2,113-124.
• Culler, J. (1985). Saussure (Çev: N. Akbulut). İstanbul: AFA Yayıncılık.
• Dondis A. D. (1973). A Primer of Visual Literacy. Massachusetts: The MIT Press.
• Eco, U. (2019). Mimarlık Göstergebilimi (Çev: F. Akerson). İstanbul: Daimon Yayınları.
• Frankl, V. (2009). İnsanın Anlam Arayışı (Çev: Ö. Yılmaz). İstanbul: Okuyanus Yayınları.
• Genç, A. ve Sipahioğlu, A. (1990). Görsel Algılama-Sanatta Yaratıcı Süreç. İzmir: Sergi Yayınevi.
• Griffin, E.M. (2019). Semiotics of Roland Barthes. A First Look at Communication Theory içinde 320-331 (Ed. E.M. Griffin vd.). New York: McGraw-Hill Education.
• Güngör, H.İ. (2005). Temel Tasar. İstanbul: BDBR Yayınları.
• Heidegger, M. (2011). Sanat Eserinin Kökeni (Çev: F. Tepebaşılı). İstanbul: De Ki Basım Yayım. Klee, P. (1961). Notebooks Volume 1 The Thinking Eye. London: Lund Humphries Publishers.
• Köksal, A. (2009). Anlamın Sınırı. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Kuban, D. (2013). Lao Tzu. Tao Yolu Öğretisi. Tao Te Ching’in Yorumsal Çevirisi. İstanbul: YEM.
• Kunkhet, A. (2015). Harmonised Shape Grammar in Design Practice (Thesis for degree of doctor of philosophy). US: Staffordshire University
• Leborg, C. (2006). Visual Grammar. New York: Princeton Architectural Press.
• Moussavi, F. (2011). Biçimin İşlevi (Çev: P. Derviş). İstanbul: YEM.
• Neuman, L.W. (2006). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev: S. Özge). İstanbul: Yayınodası.
• Neumeyer, A. (1964). The Search for Meaning in Modern Art. Prentice-Hall.
• Onat, E. (2020). Mimarlık, Form ve Geometri. Ankara: Efil Yayınevi.
• Petrova, E. ve Pauwels, P. (2021). On The Meaning of All Things Built. Intervisie, 19, 16-19.
• Riegl, A. (2015). Modern Anıt Kültü (Çev: E. Ceylan). İstanbul: Daimon Yayınları.
• Saussure, F. (1959). Course in General Linguistics. New York: Mc Graw Hill.
• Sayın, T., Gorbon, F. (2009). Mimari Tasarım/Söylem Bütünün Hermenötikselliği. Tasarım Kuram Dergisi, 7, 69-81.
• Short, L. (2007). Peirce’s Theory of Signs. Cambridge University Press.
• Stiny, G. (2006). Shape: Talking About Seeing and Doing. MIT Press.
• Stiny, G., Gips. J. (1971). Shape Grammars and the Generative Specification of Painting and Sculpture. IFIP Congress Proceedings, North-Holland, s.1460-1465.
• Teboul, O. (2011). Shape Grammar Parsing: Application to Image-Based Modeling (Thesis for degree of doctor of philosophy). Paris: Ecole Centrale.
• Tunalı, İ. (1998). Estetik. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Wong, W. (1972). Principles of Form and Design. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Yu, Y., Kurt Hong, T., Economou, A., Paulino, G. (2021). Rethinking Origami: A Generative Specification of Origami Patterns with Shape Grammars. Computer-Aided Design, 137 (2021) 103029, 1-14.
• Yücebulut, Z. (2004). Türk Futboluna Adını Yazdıranlar “Onlar”ın Hikayesi. İstanbul: Kelebek Matbaacılık.
• Zevi, B. (2015). Mimarlığı Görebilmek (Çev: A. Tümertekin). İstanbul: Daimon.
• İnternet Kaynakları
• http 1. https://konkur.istanbul/projeler/213-sira-numarali-proje-50738-lefter-kucukandonyadis/ (Erişim tarihi: 19.02.2024).
• http 2. https://www.yarismo.org/arsiv-detay.php?id=380&yarisma=- kas%E2%80%99in-kahramanlari-aniti-tasarim-yarismasi (Erişim tarihi: 19.02.2024).
• http 3. https://www.tdk.gov.tr/genel/ataturkun-genclige-hitabesi/ (Erişim tarihi: 10.01.2021).
• http 4. https://www.atam.gov.tr/nutuk/savunma-hatti-yoktur-savunma-sathi-175-vardir (Erişim tarihi: 05.01.2021).
• http 5. https://www.atam.gov.tr/duyurular/ekonomi-ve-kalkinma (Erişim tarihi: 20.04.2023).
• http 6. https://www.arkitera.com/proje/katilimci-efeler-belediyesi-cumhuriyetin-100uncu-yili-anit-heykel-yarismasi-2023/ (Erişim tarihi: 19.02.2024).