ILLUSTRATED LONDON NEWS GRAVÜRLERİNDE OSMANLI TASVİRLERİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 2, 1074 - 1096, 01.12.2025

Ahmet Fuat Gökmen

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1827967

Öz

Sanayi devrimi ile birlikte basılı medya ağı, kitle iletişimini dönüştürmüş, hiciv dergileri ve kataloglar gibi yeni reklam araçları ortaya çıkmıştır. 19. yy’da yayımlanan illüstrasyonlu dergilerden bazıları; sanat, edebiyat ya da toplumsal olaylar gibi konuların yanı sıra özel olarak Doğu’ya ve Osmanlı İmparatorluğu’na dair gözlemlere yer vermiştir. Özellikle ağaç gravür tekniği kullanılarak üretilen illüstrasyonlar, zamanla Osmanlı'yı Batı’ya aktaran önemli belgeler haline gelmiştir. Osmanlı'yı konu alan illüstrasyonlar, dönemin önemli dergilerinden biri olan Illustrated London News’ta yer bulmuştur. Bu çalışmada, Illustrated London News’in 1854 tarihli 24. cildinde Osmanlı hayatına dair gravürlerin yer aldığı toplam yirmi sekiz sayı incelenmiştir. Cuma Selamlığı, Osmanlı uleması, kadınların giyim kültürü ya da Türk eğitim sistemi gibi çoğunluğu İstanbul’u konu alan çizimlerden üretilen toplam sekiz gravür ele alınmıştır. Eser içerisindeki gravürler, yazılı metinlere paralel bir şekilde açıklanmış ve tartışılmıştır. Gravürlerin, gözleme ve yeniden üretime dayalı olarak tasvir edildiği, ancak metinlerin sübjektif ve kimi zaman oryantalist bakış açısını yansıttığı görülmüştür. Bu tasvirler Batının “Türk kültürünü” kavraması ve yorumlamasında önemli birer araç olarak hizmet etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı , Illustrated London News , Ağaç Gravür , İllüstrasyon , Oryantalizm

DEPICTIONS OF OTTOMAN ENGRAVINGS IN ILLUSTRATED LONDON NEWS

Öz

With the Industrial Revolution, the network of printed media transformed mass communication, giving rise to new advertising tools such as satire magazines and catalogs. Some of the illustrated magazines published in the 19th century included observations specifically about the East and the Ottoman Empire, in addition to topics such as art, literature, and social events. In particular, illustrations produced using the wood engraving technique gradually became important documents conveying the Ottoman Empire to the West. Illustrations depicting the Ottomans were featured in one of the significant magazines of the period, the Illustrated London News. This study examines a total of twenty eight issues from the 24th volume of the Illustrated London News dated 1854, which included engravings related to Ottoman life. A total of eight engravings, the majority of which are based on drawings of Istanbul, such as the Friday Divine Service Parade, Ottoman ulama, women’s clothing culture and the Turkish education system, are discussed. The engravings are explained and discussed in parallel with the written texts. It is observed that the engravings are depicted based on observation and reproduction, but the texts reflect a subjective and sometimes orientalist point of view. These images served as important tools for the West’s understanding and interpretation of “Turkish culture”.

Anahtar Kelimeler

Ottoman , Illustrated London News , Wood Engraving , Illustration , Orientalism.

Kaynakça

• Akar, T. (2009). Osmanlı kentinde ticari mekânlar: bedesten-han-arasta-çarşı mekânları literatür değerlendirmesi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (13), 267-292.
• Akın, A. (2012). Modern Dönemde Ulema-Aydın Paradoksunun Oluşumu ve Etkileri. ATEBE, (5), 137-151.
• Altuntaş, Z. (2022). Mazi-yi İstanbulî Kadınlar: Terekeler ve Giyim Kuşam (1825-1850). İstem, (39), 199-223.
• Ancestry (t.y.). Meaning of the first name Gallegos. https://www.ancestry.com/first-name-meaning/gallegos adresinden erişilmiştir.
• Atalay, E. (2021). 19. Yüzyıl Osmanlı İstanbul’unda Kadın Kıyafetinin Evrimi. ETÜT Dergisi, 1(2), 129-162.
• Auerbach, J. A. (1999). The Great Exhibition of 1851: A Nation on Display. New Haven CT: Yale University Press.
• Aykurt, Ç. (2001). Padişah-halk buluşmasını temin eden törenlerden birisi: Cuma selamlığı. Tarih İncelemeleri Dergisi, 16(1), 201-204.
• Bukarlı, E. (2017). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Kadın Kıyafetinin Dönüşümü. International Periodical for the Languages-Literature and History of Turkish or Turkic, 12(1), 55-78.
• Conway, J. (2016). Nineteenth Century Wood Engraving: its commercial decline. Art Libraries Journal, 41(4), 224-234.
• Çaykent, Ö., & Gürses, D. (2017). Coffeehouse sociability: Themes, problems and directions. Osmanlı Araştırmaları, 49(49), 203-229.
• de Beaumont, R. (1986). The Rise and Decline of Wood Engraving. Print Quarterly, 3(1), 68-71.
• Durmaz, U. (2011, Nisan 28-30). Dünden Bugüne Meddahlık ve Modern Bir Meddah Örneği «Heredot Cevdet» [Konferans Sunum Özeti] Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası Sosyal Bilimler Lisansüstü Öğrenci Sempozyumu, Ordu, Türkiye, s.817-832.
• Emiroğlu Bayır, A., & Uyanık, N. (2017). 19. yy. Osmanlı Devletinde Modernleşme Bağlamında Din Eğitimi. Akademik Tarih Ve Düşünce Dergisi, 4(13), 491-506.
• Erşahin, S. (1999). Ulema ve Osmanlı Yenileşmesi: II. Mahmud’un Bazı Islahatı Karşısında Ulemanın Tutumu Üzerine Tespitler. Diyanet İlmi Dergi, 35(1), 249-270.
• Güran, C. (1978). Türk hanlarının gelişimi ve İstanbul hanları mimarisi. İstanbul: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları Hockings, P. (2015). Disasters drawn: the Illustrated London news in the mid-19th century. Visual anthropology, 28(1), 21-50.
• Hoolihan, C. (1998). Wood Engraving and the Illustration of American Surgical Texts during the Nineteenth Century. Canadian Bulletin of Medical History, 15(2), 351-378.
• Hultzsch, A. (2017). ‘To the great public’: The architectural image in the early Illustrated London News. Architectural Histories, 5(1), 1-17.
• İpşirli, M. (1991). Osmanlılarda Cuma Selamlığı: Halk-Hükümdar Münasebetleri Açısından Önemi. Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, 459-471.
• Kanat, S. (2018). 19. Yüzyilda Osmanli İmparatorluğu’nun Eğitim Politikalari Ve Toplumsal Zihniyet. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 8(15), 481-494.
• Kılıçözlü, A. (1985). Türklerde Tarihi Konaklama Tesisleri ve Günümüz Turizminde Değerlendirilmeleri (Kervansaray ve Hanlar) (Yayın No. 162304) [Yüksek lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/17265.pdf
• Kirli, C. (2015). Coffeehouses: leisure and sociability in Ottoman Istanbul. P. Borsay & J. H. Furnée (Ed.), Leisure cultures in urban Europe, c. 1700–1870: A transnational perspective içinde (1. Baskı, ss. 161-182). Manchester University Press. King, A., & Plunkett, J. (Eds.). (2005). Victorian Print Media. Oxford University Press, USA.
• Kooistra, L. J. (2017). Illustration. Shattock J, (Ed.), Journalism and the Periodical Press in Nineteenth-Century Britain içinde (1. Baskı, ss. 104-125). Cambridge University Press. Mainardi, P. (2017). Another World: Nineteenth-Century Illustrated Print Culture. Yale University Press.
• Özdemir, N. (2007). Osmanlı tüketim kültürü, eğlence ve yazılı medya ilişkisi. Milli Folklor, 73, 12-22.
• Özveren, A. (2008). Osmanlı İmparatorluğundan Cumhuriyete Eğitim Sistemimize Tarihin Penceresinden Bir Bakış. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(3), 225-236.
• RA Collection: People and Organisations (t.y.). British Institution. https://www.royalacademy.org.uk/art-artists/organisation/british-institution adresinden erişilmiştir.
• Sinnema, P. W. (1995). Reading Nation and Class in the First Decade of the” Illustrated London News”. Victorian Periodicals Review, 28(2), 136-152 Smits, T. (2019). The European illustrated press and the emergence of a transnational visual culture of the news, 1842-1870. Routledge.
• “The” Illustrated London News (1854). 24(664-686), 51-586, https://hdl.handle.net/2027/mdp.39015049891974 (Erişim Tarihi: 14.08.2024-13.01.2025) Thompson, J. (2002). Egyptian encounters. American Univ in Cairo Press.
• Wagner, A. P. (1995). The Graver, the Brush, and the Ruling Machine: The Training of Late-Nineteenth-Century Wood Engravers. In Proceedings of the American Antiquarian Society (Vol. 105, No. 1). Woodruff AW. (1976). Thomas Bewick—His Life and Health. Proceedings of the Royal Society of Medicine, 69(10), 775-779.
• Tülücü, S. (2005). Meddah, Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri Üzerine Bazı Notlar. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (24), 1-14.