AFRODİSİAS ODEON (OPUS SECTİLE)TABAN MOZAİKLERİNİN ONARIM/KORUMA VE GEOMETRİK ALGORİTMA ÇALIŞMASI TÜRKİYE

Yıl 2024, , 119 - 134, 01.06.2024

Ali Çetin İdil

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1369917

Öz

Afrodisias antik kentinde 1980 yılı kazı günlerinde mevsimsel yağış, ziyaretçi ve diğer faktörlerin Odeon taban mozaikleri (opus sectile) yüzeyinde oluşturduğu olumsuzluklar incelendi. Alınan karar sonucu onarım için mozaik tabanın 1/20 ölçekli hali hazır planı, tabanın katmanları, agrega boyutları ve elek üstü (% gr) dağılımı, belgeleme ve algoritma çalışması yapıldı. Opus sectile parçalar halinde sökülerek alt kısımlarında kalan kireç harcı temizlendi, alt yüzeyler cam elyaf ve araldit (BY 154 ve HY 2995 sertleştirici) ile onarıldı. Mozaik yüzeyindeki kırılgan tesserae parçaları dağılma riskine karşı söküm sırasına göre 1/20 ölçekli plan üzerine kaydedildi. Antik dönem insanları, tüccar, mimar ve sanatçılar; alanlarında çeşitli uzunluk, hacim ve ağırlık ölçü birimleri kullanmıştır. Antik Roma döneminde kullanılan uzunluk birimine “Pes” (ayak) adı verilmiştir.
Bu makalede; Odeon taban mozaiklerinin belgeleme ve onarım/koruma aşamaları açıklanmış, antik çağda kullanılan ölçüler ile yapım algoritması çıkarılmış, ayrıca son yıllarda Karacasu ve Bozdoğan grabenlerinin incelenmesi ile yapılan arkeo-jeolojik çalışmalar ışığında, antik dönem mozaik sanatçılarının doğa/çevre bilinci gözlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Opus Sectile, Onarım/Koruma, Algoritma

Etik Beyan

Çalışma:Prof Dr Kenan T Erim başkanlığında ve Prof Dr Cevat Erder desteği ile yapılan arkeoloji çalışmalarının areşivden çıkarılarak paylaşılması nedeniyle hazırlanmıştır

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yayınlamak için emeği geçenlere teşekkür ederim

RESTORATION/CONSERVATION AND GEOMETRICAL ALGORITHM STUDY OF APHRODİSİAS ODEON (OPUS SECTILE) FLOOR MOSAICS TURKEY

Öz

Kaynakça

• Bakırer, Ö.(1981). “Erken Dönem Mimari Süslemesinde Geometrik Düzen Denemesi”VIII Türk Tarih Kurumu Kongresi II cilt Ankara Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Bütow, N.Ö. (2020). Jan Vormann’ın Mozaik Sanatı, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniv. Güzel Sanatlar Fak. Resim Bölümü, Konya. Cilt: 26, Sayı: 45: DOI: 10.32547/ataunigsed.778263
• Çitakoğlu, H. (2015). Güney Bithynia Bölgesi Figürlü ve Geometrik Desenli Taban Mozaikleri, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniv. Sosyal Bilimler Enst. Arkeoloji Anabilimdalı, Bursa.
• Doğan,M.,Kayn,İ.,Öner,E.,İlhan,R.,(2019).“Afrodisyas Sulak Alanında Paleocoğrafya Araştırmalar ve Jeoarkeoloji Değerlendirmeler”. Ege Coğrafya Dergisi 28 (1), 69-95, İzmir-
• Ekzen, Z.(2010). “Antik Çağda Ağırlık ve Ölçü Araçları” Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst.Arkeoloji Anabilim dalı Yüksek Lisans tezi, Antalya.
• Erim, K.T. (1978). Afrodisias. İzmir:Grafik Matbaacılık Tic.
• Gombrich, E.H. (1986). Sanatın Öyküsü (Çev.B.Cömert)Remzi Kitabevi,İstanbul C.93
• Gyllius, P. (2000). İstanbul Boğazı. (Çev.E.Özbayoğlu ) Eren yayıncılık, İstanbul
• İdil,A.Ç.(1982). ).“Conservation and estorationof mosaicsat Aphrodisias,Turkey” İnternational Commiteefor mosaics conservation newsletter 5 sayfa 14-18
• Ocakoğlu, F,Dirik,K.Demirtaş,R.,Özsayın,E.,Açıkalın,S.(2004-2007).“Karacasu ve Bozdoğan Çapraz Grabenlerinin (Batı Anadolu)Stratifigrafik Sedimantolojik ve Tektonik Evrimi Final Raporu” Osmangazi Üniv. Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu.15 emmuz 2004-15 Mart 2007.
• Kadıoğlu, M. (2000).“Menderes Nysası Bouleuterion-Grentikon’un Orkestra Opus Sectile Döşemesi” Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi Sayfa 14
• Toprak. (1960). Sanat Tarihi. Ankara: Güzel Sanatlar Akademisi Yayınları 23
• Robinson,A.(2009). Ölçüler. (Çev Duygu Akın) .NTV yayınları
• Rouché ,C.(1993). “Performers and Partisans at Aphrodisias in The Roman and Late Roman Periods” Journal of Roman Studies Mongraphs No 6 London
• Suner,Y. (1993).Afrodisias Bizans Dönemi Heykel Okulu,Yüksek Lisans Tezi,İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,İstanbul
• Strabon, (2000). Strabon Antik Anadolu Coğrafyası ‘Kitap XII-XIII-XIV) (Çev. A. Pekman) Arkeoloji Sanat Yayınları Kanat basımevi İstanbul.
• Vitrivius (1990). Mimarlık Üzerine On Kitap. (Çev. S. Güven). Şevki Vanlı yayınları Ankara ISBN:975-772-03-0
• İnternet Kaynaklar
• İnternet 1 Thayer,B.(Temmuz 2023). Sezar’ın Hayatı. https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#ref:tesselated_and_mosaic_floors. Thayer's notes :(paragraf d). Adresinden 30.Temmuz.2023 tarihinde alınmıştır
• İnternet 2 :El alia mozaikçiler iş başında. https://www.google.com/search?sca_esv=560664892&sxsrf=AB5stBi58w68m-cXGd404lLABDQzy9z9Qg:1693235844625&q=Tunus+El+Alia+Mosaicists+at+work&tbm=isch&source=univ&fir=lxgJc8kJ_juoWM%252Cw7 . 30.Temmuz.2023 tarihinde alınmıştır.
• İnternet 3:https://www. Opus tessellatum - Türkiye | mozaik | Britannica. 11.Temmuz 2023 tarihinde alınmıştır
• İnternet 4 : https://en.wikipedia.org/wiki/ Ancient/Roman units /measurement. Ağustos 2020 tarihinde alınmıştır
• İnternet 5: https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27 Türkiyedeki_depremler_listesi. 14 Aralık 2022 de alınmıştır.
• Görsel kaynaklar
• Görsel 13 : internet : Smith, W.( 2020) Ancient Roman Measurement. https://en.wikipedia.org/wiki/ Ancient/Roman units /measurement. Ağustos 2020 tarihinde alınmıştır. Söyleşi
• İdil, A.Ç. (1980 Temmuz). K.T. Erim ile yapılan günlük kazı sohbetleri (saat:17-18 arası) . Kazı evi Afrodissias Notlar
• Not 1: Hidrojen gazı doldurulmuş balon uçurularak 100,200,400,600 metre yükseklikten fotoğraflar çekilerek Kentin foto mozaik yapılmıştır. Çekim ekibi: Cevat Erder , Şinasi Kılıç, Mehmet Ali Erkin, Ali Çetin İdil
• Not 2: Latince “habitavit primo in Subura modicis aedibus…” ile başlayan paragrafın, Loeb (1913) tercümesi üzerinde Thayer’in düzeltme notu (46-1).