Doğal Sistemlerden Toplumsal Sistemlere Hans Haacke

Yıl 2025, Sayı: 35 (20. Yıl Armağan Sayısı), 479 - 494, 22.05.2025

Ecem Alpsoy

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1516006

Öz

Sanat dünyasında hâkim olan eğilimden uzak duran Hans Haacke, bağımsız bir yaklaşım sergilemiştir. Onun çalışmaları ekolojik olguların yanısıra dönemin siyasi ekonomik ve kültürel sistemlerine yönelik bir cevap niteliğindedir. İlk dönem çalışmalarında ekoloji üzerine yoğunlaşan sanatçı, çalışmalarını çevreleriyle etkileşim halinde dinamik bir yapı olarak konumlandırmaktadır. Haacke’nin doğal sistemlere yönelik ilgisi, zamanla toplumsal sistemleri kapsayacak biçimde, kültür politikalarına yönelik üretimlere dönüşmüştür. Daniel Buren ve Marcel Broathers gibi sanatçılarla birlikte Hans Haacke de sanat eserini var eden güçleri ve kurumsal yapısını eleştirmektedir. Bu çalışmada Hans Haacke’nin sistemlere yönelik ilgisi, doğal ve toplumsal sistemler adı altında açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Sanatçının sistemlere yönelik ilgisinde etkili olan Genel Sistem Teorisi, çalışma kapsamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hans Haacke , Genel Sistem Teorisi , Kurumsal Eleştiri , Kavramsal Sanat , Aktivizm

Kaynakça

• Alberro, A., & Stimson, B. (Eds.). (1999). Conceptual Art: A Critical Anthology.(1st.Ed). MIT press.
• Althusser, L. (1994). Devletin İdeolojik Aygıtları, (3.Baskı). (Y. Alp ve M. Özışık, Çev). İletişim Yayınları. Orijinal çalışma 1970’te yayımlandı)
• Bertalanffy, L. (1969). General System Theory: Foundations, Development, Applications. (1st ed.). G. Braziller.
• Von Bertalanffy, L. (1950). The Theory of Open Systems in Physics and Biology. Science, 111(2872), 23–29.
• Buchloh, B. (1988). Hans Haacke: Memory and Instrumental Reason. Art in America, 76(2), 97-108.
• Buren, D. (2005). Müzenin İşlevi. A. Artun, (Ed.), Sanatçı Müzeleri, (2.baskı, 150-156). İletişim Yayınları.
• Burnham, J. (1970). Aestetics of Intelligent System, (1st Ed.). Viking Press.
• Burnham, J. (1974). Great Western Salt Works: Essays on the Meaning of Post-Formalist Art. (1st ed.). G. Braziller.
• Chau, C. (2014). Kinetic Systems Jack Burnham and Hans Haacke, Contemporaneity: Historical Presence in Visual Culture, 3(1), 64-76.
• Fejes, F. (1994). Eleştirel Kitle İletişim Araştırması ve Medya Etkileri. M. Küçük, (Ed.), Medya, İktidar, İdeoloji, (1.Baskı, 251-269). Ark Yayınevi.
• Gintz, C. (2010). Başka Yerde & Başka Biçimde. (1. Baskı). (M. Cedden, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları (Orijinal çalışma 1991’de yayımlandı).
• Hall, S. (1994). İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü, M. Küçük (Ed.) Medya, İktidar, İdeoloji (2.Baskı, 199-245). Ark Yayınları
• Hans Haacke, statement (October 1965), in Hans Haacke 1967, s. 48.
• Haacke, H. (2016). Working Conditions: The Writings of Hans Haacke.(1st. Ed.). MIT Press.
• Kastner, J (2020, Ağustos). A System Is Not Imagined. Placejournal. https://placesjournal.org/article/hans-haacke-a-system-is-not-imagined/ 14 Aralık 2024 tarihinde alınmıştır.
• Lazzarato, M. (2017). Marcel Duchamp ve İşin Reddi. (1.Baskı). (S. Çalcı, Çev.). Kolektif Kitap. (Orijinal çalışma 1973’te yayımlandı)
• Marx, K. (2011). 1844 Elyazmaları (1.Baskı). (K. Somer, Çev). Sol Yayınları. (Orijinal çalışma 1844’te yayımlandı)
• O’Doherty, B. (2010). Beyaz Küpün İçinde Galeri Mekânının İdeolojisi, (1.Baskı). (A. Antmen, Çev.). Sel Yayıncılık. (Orijinal çalışma 1986’te yayımlandı)
• Siegel, J. (1971). An Interview with Hans Haacke. Arts Magazine, 45(7),18-21
• Yoldaş, Y. (2007). İşlevsel Yapısal Sistem Kuramı (2.baskı). Roma Yayınları.
• GÖRSEL KAYNAKLAR
• Görsel 1. Haacke, H. (1963-1968), Yoğuşma Kübü, [Yerleştirme] MACBA, Barselona, İspanya. https://www.macba.cat/en/obra/r1523-condensation-cube/ 9 Mart 2025’de alınmıştır.
• Görsel 2. Haacke, H. (1972), Ren Nehri Su Arıtma Tesisi / Rhinewater Purification Plant ,[Yerleştirme] https://www.e-skop.com/skopbulten/situasyonistlerden-zapatistlere-baskaldiri-sanatlari-ozerkligin-estetigi/2944 9 Mart 2025’de alınmıştır.
• Görsel 3. Haacke, H. (1969), Çim Büyür, [Yerleştirme] Cornell University’s Johnson Museum of Art, New York, USA https://jezzieg.com/2021/05/15/grass-grows-by-hans-haacke/ 9 Mart 2025’de alınmıştır.
• Görsel 4. Haacke, H. (1966), Buz Saçağı, [Yerleştirme] https://placesjournal.org/article/hans-haacke-a-system-is-not-imagined/ 9 Mart 2025’de alınmıştır.
• Görsel 5. Hans Haacke, (1970), Galeri Müdavimlerinin Profili/ Gallery Goers’ Birthplace and Residence Profile, Paula Cooper Gallery, New York, Amerika. https://www.frieze.com/article/after-contract-fight-its-workers-new-museum-opens-hans-haackes-all-connected 9 Mart 2025’de alınmıştır.
• Görsel 6. Hans Haacke, (1971), Shapolsky ve diğerleri, Manhattan Gayri Mülkleri, 1 Mayıs 1971 İtibarıyla Gerçek Zamanlı Bir Toplumsal Sistem/ Shapolsky et al., Manhattan Real Estate Holdings, a Real Time Social System, as of May 1, Paula Cooper Gallery, New York, Amerika. https://www.frieze.com/article/after-contract-fight-its-workers-new-museum-opens-hans-haackes-all-connected 9 Mart 2025’de alınmıştır.
• Görsel 7. Hans Haacke , (1974) , Solomon R. Guggenheim Müzesi Mütevelli Heyeti, [Yerleştirme] https://blogs.uoregon.edu/hanshaacke/2015/02/15/solomon-r-guggenheim-museum-board-of-trustees-1974-silkscreen-ink-on-paper/ 11 Mart 2025’de alınmıştır.
• Görsel 8. Haacke, H. (1969-2008) , News/Haberler,[Yerleştirme] Paula Cooper Gallery, New York, Amerika. https://placesjournal.org/article/hans-haacke-a-system-is-not-imagined/ 11 Mart 2025’de alınmıştır.