Orta Bizans Dönemi İrene Kulesi’nin Sanat Galerisine Dönüşümünün Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Sayı: 35 (20. Yıl Armağan Sayısı), 153 - 172, 22.05.2025

Selcem Bayır Aydın , Fatma Ceyda Güney Yüksel , Füsun Seçer Kariptaş

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1526215

Öz

Tarihi yapılar, dönemlerinin sosyal, kültürel ve ekonomik yapısına göre şekillenir, ancak zamanla değişen ihtiyaçlar ve gelişmeler bu yapıların yetersiz kalmasına neden olabilir. Böylelikle değişikliklere uyum sağlayamayan tarihi yapılar yok olma riski taşır. İrene Kulesi tarih boyunca çeşitli işlevler üstlenmiştir: tersane gözetleme kulesi, hapishane, cihannüma ve depolama alanı olarak kullanılmıştır. Yapının sanat galerisine dönüşümü ve bu dönüşümün yapının mimarisine etkileri çalışmanın odak noktasıdır. Yapının yeni işlevi ile kullanımı, tarih ve sanat ile ilişkisi, çevre ve fonksiyon bağlamında değerlendirilecektir. Koruyucu bir restorasyon anlayışı ile büyük müdahalelerde bulunmadan yeniden işlevlendirilen bu yapı, yenilikçi bir yaklaşım olarak kabul edilebilir. Çalışma, İrene Kulesi’nin sanat galerisine dönüşümünü ve dönüşümün mimari, kültürel etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Yapının tarihi bütünlüğünü korurken modern ihtiyaçlara nasıl adapte edilebileceği ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yeniden İşlevlendirme , Kültürel Miras , İrene Kulesi , Sosyal Yapı.

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2010). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyonlar, YEM kitabevi, İstanbul.
• Ayvansarayi Hüseyin Efendi, (2001). Hadikatü'l- Cevami / İstanbul Camileri ve Diğer Dini- Sivil Mimari Yapılar, çev. Ahmet Nezih G., İşaret Yayınları, İstanbul.
• BOA (Osmanlı Arşivi) (1617/Hicri 1026). İbnülemin Vakıf (İE.EV.), Dosya No: 1, Gömlek No: 97.
• Ercan, S.(2012). İstanbul’da Bir Orta Bizans Dönemi: İrene Kulesi, İstanbul Teknik Üniversitesi,Fen Bilimleri Enstitüsü ,Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.Danışman: Doç.Dr. Zeynep Kuban
• Gülenaz, N. (1998). . İstanbul‟daki 19. Yüzyıl ve Sonrası Osmanlı Ticaret Hanları ve Pasajlarının Stil ve Fonksiyon Bakımından İncelenmesi, Doktora tezi, İTU Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gyllius, P. (1997). İstanbul'un Tarihi Eserleri, çev. Erendiz Ö., Eren Yayıncılık, İstanbul.
• Magdalino, P. (2002a). “The Medieval Empire”, The Oxford History of Byzantium, edited by Cyril Mango, s. 169-208.
• Magdalino, P. (2002). “The Economic History of Byzantium, From the Seventh through the Fifteenth Century”, Medieval Constantinople : Built Environment and Urban Development, Dumbarton Oaks Publication, No: 39, Washington, D.C, s. 533.
• Schneider, A. M. (1950b). Mauern und Tore am Goldenen Horn zu Konstantinopel, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.
• GÖRSEL KAYNAKLAR
• Görsel 1: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://istanbultarihi.ist/assets/uploads/pdf/xvi-xvii-yuzyil-istanbul-evlerine-dair-307.pdf. E.T.08/6/2024
• Görsel 2: https://x.com/kulluk_kahvesi/status/1174030094068850690/photo/1. E.T.08/6/2024
• Görsel 3: Bayır Aydın, S. (2023). Kişisel Arşiv, İstanbul.
• Görsel 4: Bayır Aydın, S. (2023). Kişisel Arşiv, İstanbul.
• Görsel 5: https://eksiseyler.com/sehrin-kuzey-batisini-haritadan-silen-sabotaj-17-temmuz-1203- konstantinopolis-yangini. E.T.08/6/2024
• Görsel 6: https://www.thebyzantinelegacy.com/eirene-tower. E.T.08/8/2024
• Görsel 7: https://www.thebyzantinelegacy.com/eirene-tower. E.T.08/8/2024
• Görsel 8: https://xxi.com.tr/i/eklerin-sosyo-kulturel-deger-barindirma-potansiyeli-buyuk-valide-han. E.T.08/8/2024
• Görsel 9: Ercan, S.(2012). Kişisel Arşiv, İstanbul.
• Görsel 10: Ercan, S.(2012). Kişisel Arşiv, İstanbul.
• Görsel 11: Bayır Aydın, S. (2023). Kişisel Arşiv, İstanbul.
• Görsel 12: Bayır Aydın, S. (2023). Kişisel Arşiv, İstanbul.
• Görsel 13.1-3-5-7-9-11-13: Ercan, S.(2012). Kişisel Arşiv, İstanbul.
• Görsel 13.2-4-6-8-10-12: Bayır Aydın, S. (2023). Kişisel Arşiv, İstanbul.
• Görsel 13.14: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/tarihi-irene-kulesinin-bitisigindeki-kacak-yapi-yikiliyor-/1306164. E.T.08/8/2024
• Görsel 13.15: https://www.olay53.com/haber/bin-200-yillik-irene-kulesi-sanat-galerisine-donusturuldu-1157957.htm. E.T.08/8/2024