Cıstak’tan Öteye: Spotify Wrapped ve Popüler Kültürde Ataerkilliğin Yankıları

Yıl 2025, Sayı: 35 (20. Yıl Armağan Sayısı), 731 - 748, 22.05.2025

Ceyda Kuloglu , Fatma Senem Gungor

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1642907

Öz

Bu çalışma, Spotify Wrapped 2024 listesinde en çok dinlenen Türkçe rap şarkıları üzerinden toplumsal cinsiyet normlarının yeniden üretimini ve ataerkil zihniyetin pekişmesini incelemektedir. İçerik ve söylem analizi yöntemleriyle belirlenen temalar, Gramsci’nin kültürel hegemonya, Judith Butler’ın toplumsal cinsiyetin performatifliği ve Bell Hooks’un popüler kültür eleştirisi kuramları çerçevesinde analiz edilmiştir.
Şarkılar, kadınların çoğunlukla cinsel obje, erkeklerin ise güç ve maddi başarı ile özdeşleştirildiğini göstermektedir. En sık rastlanan temalar materyalizm (%30), romantik/cinsel ilişkiler (%25) ve erkeklik/güç (%20) olmuştur. Ancak bazı sanatçılar toplumsal cinsiyet eşitliği söylemleri geliştirmektedir. Dijital platformların algoritmaları ana akım ataerkil söylemleri öne çıkardığından, dönüşüm sınırlıdır.
Gelecek çalışmalar için kadın sanatçıların desteklenmesi, toplumsal cinsiyet farkındalığı kampanyaları ve bağımsız rap müziği analizleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Rap Müziği , Toplumsal Cinsiyet , Popüler Kültür , Hegemonya , Cinsiyetçi Söylem

Kaynakça

• Adams, T. M., & Fuller, D. B. (2006). The words have changed but the ideology remains the same: Misogynistic lyrics in rap music. Journal of Black Studies, 36(6), 938-957. https://www.jstor.org/stable/40034353
• Arıcan, T. (2021). Türkçe Rap’in Dönüşüm Evrelerinde Geçişkenlikler: Direniş, Marjinalleşme ve Tarz. Eurasian Journal of Music and Dance(18), 53-69. https://doi.org/10.31722/ejmd.956687
• Baym, N. K. (2018). Playing to the crowd: Musicians, audiences, and the intimate work of connection. New York: NYU Press.
• Butler, J. (1990). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity. New York: Routledge.
• Frith, S. (1996). Performing rites: On the value of popular music. Cambridge: Harvard University Press.
• Forman, M. (2002). The 'Hood Comes First: Race, Space, and Place in Rap and Hip-Hop. Middletown, Conn. : Wesleyan University Press.
• Gillespie, T. (2020). Custodians of the Internet: Platforms, content moderation, and the hidden decisions that shape social media. London: Yale University Press.
• Gramsci, A. (1971). Selections from the prison notebooks. New York: Lawrence & Wishart.
• Hooks, B. (1994). Outlaw culture: Resisting representations. New York: Routledge.
• Kurt, B. (2020). Farklı Kültürel Zeminlerde Benzer İfade Biçimleri: Âşıklık Geleneği ve Rap Müzik. Folklor Akademi Dergisi, 3(1), 16-35.
• McClary, S. (1991). Feminine endings: Music, gender, and sexuality. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Mitchell, T. (2001). Global noise: Rap and hip-hop outside the USA. Middletown: Wesleyan University Press.
• Morgan F. (2017). Pioneer Spirits: New media representations of women in electronic music history. Organised Sound. 22(2):238-249. doi:10.1017/S1355771817000140
• Pough, G. D. (2004). Check it while I wreck it: Black womanhood, hip-hop culture, and the public sphere. Boston: Northeastern University Press.
• Rose, T. (1994). Black noise: Rap music and Black culture in contemporary America. Middletown: Wesleyan University Press.
• Sharpley-Whiting, T. D. (2007). Pimps up, ho's down: Hip hop's hold on young Black women. NYU Press.
• Shuker, R. (2017). Understanding popular music culture. London: Routledge.
• Strong, C. (2011). Grunge, riot grrrl and the forgetting of women in popular culture. Journal of Popular Culture, 44(2), 398-416. https://doi.org/10.1111/j.1540-5931.2011.00839.x
• Walser, R. (1993). Running with the devil: Power, gender, and madness in heavy metal music. Middletown: Wesleyan University Press.
• İnternet Kaynakları
• Gerçek Gündem. (2025, Ocak 31). Aydilge ve Cıstak şarkısının yapımcısı arasındaki tartışma büyüyor. Gerçek Gündem. https://www.gercekgundem.com.
• Onedio. (2025, Ocak 31). Ceza’dan Cıstak tartışmasına yanıt: Rap sadece sokak dilidir. Onedio. https://www.onedio.com.
• Ses ve Öfke Belgeseli. (2023). Dizipal Platformu. [1. Bölüm - 9. Bölüm].