Katılımcı Tasarımın Felsefi Kökenlerine Dair Bir Soruşturma Ve Hartmann’ın Yeni Ontolojisi

Yıl 2018, Sayı: 22, 193 - 209, 28.12.2018

Hatice Server Kesdi Serkan Güneş

Öz

Modern zamanların bir uzmanlığı olarak resmileşen tasarım, bağlam olarak da bu zamanların modernist

bilimsel paradigmalarından etkilenmiştir. Bu konuda kendi yolunu bulmaya çalışan tasarım diğer

disiplinlerden beslenmiş, bu disiplinlerin kendilerine has bilgi ve yöntem çalışmalarını benimseyerek

pratiğinde bu yaklaşımlara yer vermiştir. Ancak kendi araştırma geleneğini oluşturmak; tasarımın

kendi bilgisini ve bilgiye ulaşma yöntemlerini geliştirmesi, tasarım pratiği ile teorik kökenler arasındaki

uyumsuzlukların çözümlenmesi için tasarım araştırmalarının dayandığı felsefi çerçevenin tartışılması

ve araştırılması büyük önem taşımaktadır. Literatür incelendiğinde, bu argümanın aksine, felsefi

değerlerin sorgulanmasına dair çalışmalar çok sınırlı sayıdadır. Bununla ilişkili olarak bir tasarım

araştırması yaklaşımı olan katılımcı tasarımda da Ehn (1988) ve Frauenberger (2015)’in çalışmaları

dışında bu soruşturmanın izine çok az rastlanmaktadır. Çalışmanın amacı çok az tartışılan bu konuyu

sorgulamaya açmak; katılımcı tasarım yaklaşımındaki mevcut felsefi çerçeveyi tartışmak, bu çerçevenin

uygulamaya yansımalarını değerlendirmek ve bu değerlendirme ışığında mevcut pratiklerdeki

uyuşmazlıklara çözüm getiren bir felsefi altyapı sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Katılımcı Tasarım, Tasarım Felsefesi, Fenomenolojik Ontoloji, Yeni Ontoloji

Kaynakça

• Churchman, C. W. (1967). “Wicked Problems”. Management Science, 14(4), 141-142.
• Cicovacki. P. (2014). The Analysis of Wonder: An Introduction to the Philosophy of Nicolai Hartmann. New York, Londra: Bloomsbury.
• Coyne, R. ve Snodgrass A. (1991). “Is designing mysterious? challenging the dual knowledge thesis”, Design Studies, 12(3), 124-131. Richard and Adrian
• Cross, N. (2001). “Designerly Ways of Knowing: Design Discipline versus Design Science”,Design Issues, 17(3), 49-55.
• Çelikel, B. (2015). Endüstriyel Tasarımda Paradigma Kaymaları. Ankara: Nobel.
• Dikeçligil, B. (2006). “Sosyal Bilimler Epistemolojisinde Sorunların Kaynağı: Ontolojiyi Unutmak”, Toplum Bilimleri, 1(3), 47-67.
• Dreyfus, H. L. (1991). Being-in-the-World: A Commentary on Heidegger’s Being and Time, Division I. Cambridge, London: The MIT Press.
• Ehn, P. (1988). Work-Oriented Design of Computer Artifacts. Stockholm: Arbetslivscentrum,.
• Ehn, P. (1992). Scandinavian Design: On Participation and Skill. P. S. Adler ve T. A. Winograd (Editörler), Usability: Turning Technologies Into Tools, (96-132), New York, Oxford: Oxford University Press.
• Etan, A. (1978). Nicolai Hartmann’ın ontologisinde “Real Determination ve isteme hürriyeti”, Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü Sistematik Felsefe ve Mantık Kürsüsü, İstanbul.
• Frauenberger, C., Good, J., Fitzpatrick, G. ve Iversen, O. S. (2015). “In Pursuit of Rigour and Accountability in Participatory Design”, International Journal of Human-Computer Studies, 74, 93–106.
• Güneş, S. ve Güneş, Ç. (2018). “Design and New Ontology”, Online Journal of Art and Design, 6(3), 90-105.
• Hartmann, N. (2010). Ontolojinin Işığında Bilgi. (çev. H. Tepe). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Heidegger, M. (1998). Tekniğe ilişkin soruşturma (çev. D. Özlem). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Heidegger, M. (2011). Varlık ve Zaman (çev. K. H. Ökten). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Lecourt, D. (2013). Bilim Felsefesi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları
• Love, T. (2000). “Philosophy of Design: A Metatheoretical Structure for Design Theory”, Design Studies, 21, 293–313.
• Poli, R., Scognamiglio, C. Ve Tremblay, F. (Editörler) (2011). The Philosophy of Nicolai Hartmann. Almanya: de Gruyter GmbH & Co. KG.
• Rittel, H. (1972). “On the Planning Crisis: Systems Analysis of the ‘First and Second Generations’”, Bedriftsokonomen, 8, 390-396.
• Schön, D. A. (1983). The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action. Amerika Birleşik Devletleri: Basic Books.
• Schön, D. A. (1992). “The Theory of Inquiry: Dewey’s Legacy to Education”, Curriculum Inquiry, 22(2), 119–139.
• Snodgrass, A. ve Coyne, R. (1996). “Is Designing Hermeneutical?”, Architectural Theory Review, 2(1), 65-97.
• Willis. A.-M. (2006). “Ontological Designing”, Design Philosophy Papers, 4(2), 69-92.