Müze İç Mekân Koşullarının Tespiti ve Ahşap Eserler Üzerindeki Bozulmalara Etkisi: Ayasofya Hünkâr Mahfili Ahşap Şebekeleri Örneği

Yıl 2019, Sayı: 24, 69 - 93, 26.12.2019

Turgay Arıkan , Bekir Eskici

Öz

Ahşap, kolay işlenebilmesi ve estetik özellikleri bakımından insanlık tarihi boyunca günlük kullanım eşyası ve sanatsal etkinliklerde tercih edilen başlıca malzemelerden birisi olmuştur. Ahşap eserler üretildiği dönemde kullanım amacına uygun olarak kullanıldığı yere göre, işlevini yitirdiğinde, taşınır kültür varlığı olarak; müze teşhiri, deposu ya da mimaride yapı elemanı olarak farklı ortam koşullarında bulunabilmektedir. Eserlerin üretildiği ahşap türü, yapım tekniği, kullanıldığı yer ve kullanım şekli gibi değişkenler bu ahşap kültür varlıklarının bozulma sürecini doğrudan etkilemektedir. Bozulma nedenlerinin ve ne tür bozulmalar olduğunun doğru tespit edilmesi ancak eserin bulunduğu ortam koşullarının ve durumlarının doğru bir şekilde tespit edilmesi ile mümkün olmaktadır. Bu çalışma, Ayasofya Müzesi iç mekânında bulunan, hünkâr mahfili ahşap şebekeleri örneğinde ahşap bozulmaların tespitine yönelik belgeleme ve mevcut sorunların çözümüne yönelik koruma önerilerini içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahşap, Şebeke, Bozulma, Belgeleme, Konservasyon

Kaynakça

• AHUNBAY, Z. (1999) ICOMOS Ahşap Tarihi Yapıların Korunması İçin İlkeler. Ekim 1999 Mexico’da Yapılan ICOMOS 12. Genel Kurulu, (Çev. Zeynep Ahunbay).
• ASHRAE, A. (2011) Museums, Galleries, Archives, and Libraries. ASHRAE Handbook– HVAC Applications.2011 (Erişim:16.08.2019 14:10).
• BOZKURT, A. Y., ERDİN, N. (2011) Ağaç Teknolojisi. İstanbul. İstanbul Orman Fakültesi Yayınları No.445.
• BROMMELLE, N.S. (1978) Lighting, Air-Conditioning, Exhibition, Storeg, Handling and Packing, The Conservation of Cultural Property with Special Reference to Tropical Conditions. Paris, UNESCO,1968, s.291-302.
• ÇETİNASLAN, M.(2012) Osmanlı Camilerinde Hünkar Mahfilleri adlı Doktora Tezi Çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Konya.
• De GUICHEN, G. (1985) Humidity and Temperature in Museums. ICCROM.
• DOĞAN, S. (2009) Sultan Abdülmecit Döneminde İstanbul Ayasofya Camii’ndeki Onarımlar ve Çalışmaları Aktaran Belgeler.Ahmet Yesevi Üniversitesi, Bilig Dergisi, S.49, s.1-34
• DOĞAN, S. (2011) Ayasofya ve Fossati Kardeşler (1847-1858). İstanbul. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• DİKER, H. F. (2010). Belgeler Işığında Ayasofya’nın Geçirdiği Onarımlar. adlı Doktora Tezi, İstanbul, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Türk-İslam Sanatları Programı.
• DURSUN, H. (2010). Tarih, Mekan ve Kültür: İstanbul. A.E. Bilgili (Editör), Şehir ve Kültür: İstanbul. İstanbul Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü. s.103-175
• ERDİN, N. (2009) Ahşap Konservasyonu. İstanbul. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları No.492.
• GÜLEÇ, A. (1996) Ayasofya Müzesinde İklim Araştırması: Pilot Çalışma. III. Müzecilik Semineri Bildiriler Kitabı, (s.216-232) İstanbul: PLENDERLEİTH, H.J.,PHİLİPPOT, P. (1960) Climatologie et conservation dans les musées/ Climatology and Conservation in Museums, Work and Publications III. ICCROM, (Museum XIII/4,1960, s.203-289 ayrı basım). Rome.
• SEÇKİN, N.P. (2010) Ahşap Malzeme Sorunlarının Teşhis Yöntemleri. Kudeb Restorasyon Konservasyon Çalışmaları Dergisi, (4),81-88.
• SUDALI, M. (1958) Hünkar Mahfilleri. İstanbul. İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• TANMAN, M. B.(1993) Hünkar Mahfilleri. İstanbul. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c.IV. s.102-103.
• THOMSON, G. (1978) The Museum Enviroment. London, Butterworths. YÜCEL, E. (1989) “Ahşap”, İslam Ansiklopedisi, c.2, Ankara, s. 181-183.
• YÜCEL, E.(1992)’ Belgelerin Işığı Altında Ayasofya’nın Müze Oluşu İle İlgili Bazı Gerçekler’ Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Haziran 1992, İstanbul, S.78, s.183-222.