Avrupalı Ressamların Tablolarında Resmedilen Transilvanya Halıları Olarak Adlandırılan Batı Anadolu Halıları

Yıl 2020, Sayı: 26, 211 - 235, 28.12.2020

Elif Aksoy

Öz

Transilvanya, Romanya’nın kuzeybatısında eyalet sistemi ile yönetilen bir bölgedir. Uzun yıllar Macar
idaresinde kalmış ve 1920 yılında Romanya’ya katıldıktan sonra Latince “ormanlar ötesi ili” (terra
ultra silvas) demek olan Transilvanya adını almıştır. Bu bölgede halı dokumacılığı olmamasına rağmen,
kiliselerde çok sayıda değerli halılar bulunmuştur. Aslında bu halılar, 15. ve 17. yüzyıllar arasında Batı
Anadolu bölgesinde dokunmuş, fakat Transilvanya kiliselerinde bulundukları için Transilvanya halıları olarak
adlandırılmıştır. Anadolu’dan Avrupa’ya ihraç edilen bu halıların tablolarda resmedilmesi, Batı Anadolu
halılarının ne kadar sevildiğinin bir göstergesidir. Bu makalede, içinde Transilvanya halılarının bulunduğu
Avrupalı ressamlara ait on iki eser örneklem olarak seçilmiştir. Çalışma, literatürden elde edilen verilerin
analizi ve yeniden düzenlenmesi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, ressamların tablolarında
yer alan Transilvanya halılarının nerede ve ne amaç ile kullanıldıkları ve hangi tip Transilvanya halılarını
resmettiklerini, yazılı ve görsel kaynaklar desteğiyle ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Ayrıca makalede
ressamlarının tablolarında kullandıkları renklerin Transilvanya halıları üzerindeki etkileri ve renk dağılımları
tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Transilvanya Halıları, Batı Anadolu Halıları, Seccade, Avrupalı Ressamlar, Tablolar

Kaynakça

• Adams, R. ve Cox, R. (Editörler). (2011). Diplomacy and Early Modern Culture, UK: Palgrave Macmillan Publisher.
• Aslanapa, O. (1987). Türk Halı Sanatının Bin Yılı, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Bassett, M. L. (2003). The Paıntıngs And Career Of Cornelıs De Man: Art And Mercantıle Culture In Seventeenth-Century Delft, Doctoral Thesis, The University of Michigan, Philosophy (History of Art), Michigan.
• Batári, F. (1980). Turkish Rugs in Hungary, London.
• Bode, W. (1902). Vorderasiatische Knüpfteppiche aus älterer Zeit = Near Eastern rugs from ancient times. Sponsel, Jean Louis (ed.). Leipzig: Hermann Seemann Nachfolger. p. 1. […] whilst in Spain, Southern Germany and particularly in Italy, the ancient rugs were expelleed from the churches and palaces (because of their poor and worn condition), and found eager buyers from some museums.
• Boz, L. (2013). Transilvanya Bölgesi, Lutherci Mediaş Azize Margaret Kilisesindeki Anadolu Halıları, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Cook, E. N. (2016). Godefrıdus Schalcken (1643-1706): Desıre And Intımate Dısplay, Doctoral Thesis, Faculty of the University of Delaware, Art History, USA.
• Dilley, U. A. (1931). Oriental Rugs and Carpets, Publisher: C. Scribner’s Sons; First Edition edition (1931), London.
• Eichorn, A. (1968). Kronstadt und der orientalische Teppiche; in: Forschungen zur Volks und Landeskunde, Kunst des Orients, 11.
• Foote, W. H. (1930). Robert Feke: Colonial Portrait Painter, Master Thesis, Harvard University Press, Cambridge.
• Güller, K. (1996). Transilvanya Halıları, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hollander, M. (2002). An Entrance for the Eyes: Space and Meaning in Seventeenth- Century Dutch Art, Berkeley: University of California Press.
• Ionescu, S. (2007). Chapter V - Collections. S. Ionescu (Ed.) Antique Ottoman Rugs in Transylvania, Roma
• Ionescu, S. (2012). Transylvanıan Rugs The collection of St.Margaret’s Church in Mediash, Internatıonal Carpet & Textıle Revıew, 11, Torino, Italy.
• Ionescu, S. (2014). Early Single and Double-niche ‘Transylvanian’ Rugs, Carpet Collecter 3, 70
• Jaap, J ve Roper, L. H.(Editörler).(2014). The Worlds of the Seventeenth-Century Hudson Valley, USA: State University of New York.
• Ölçer, N. ve Franses, M. (2007). Tanrı’ya adanmış halılar: Transilvanya kiliselerinde Anadolu halıları, 1500-1750, İstanbul: Sakıp Sabancı Müzesi Yayınları.
• Pásztor, E. (2007). 16th And 17th Century Written Sources on Ottoman Turkish Rugs in Transylvania and the Kingdom of Hungary, Otoman Turkish Carpets, in the collection of the Budapest Museum of Applied Arts, Budapest Museum of Applied Arts, 7-21, Budapeste
• Pavignano, C. (1999). Tappeti Classici d’Oriente del XVI e XVII Secolo, Catalogue of the Galleria Moshe Tabibnia, 38, Milan.
• Perdahcı, N. (2019). “A Semiotıc Approach To The Transylvanian Rug On The Basis Of Thomas De Keyser’s Painting”, International Journal of Arts and Commerce, 8(3), 37-53.
• Prown, D. J. (1977). American Painting From Its Beginnings to The Armory Show, New York: Rizzoli Internationals Publication.
• Roman, E. (2003). Austria-Hungary & the Successor States: A Reference Guide from the Renaissance to the Present. Infobase Publishing. ss. 574–. ISBN 978-0-8160-4537-2. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
• Steinbrueck, K. (2006). Antique Turkish Carpets Become ‘Transylvanian: Cultural Identity and Carpet Taxonomy in Early Twentieth-century Hungary and Romania” Yüksek Lisans Tezi, University of Illinois at Urbana-Champaign, USA.
• Sutton, P. (1980). Pieter de Hooch: Complete Edition with a Catalogue Raisonne, Ithaca, New York:Cornell University Press.
• Vanhaelen, A. (2012). The Wake of Iconoclasm: Painting the Church in the Dutch Republic, USA: Penn State University.
• Ydema, O. (1991). Carpets and their datings in Netherlandish paintings: 1540-1700. Woodbridge: Antique Collectors’ Club. 48–51. ISBN 1851491511.