Fotoğraf, Bellek ve Gerçekliğin Temsili Üçgeninde Gerhard Richter’in ‘Foto Resim’leri

Yıl 2021, Sayı: 27, 171 - 195, 27.06.2021

İrfan Dönmez

Öz

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında icat edilen, gerçeğin izini alabilen, belgeleyebilen ve bir bellek oluşturabilen fotoğraf; zaman, uzam ve gerçeklik algımızı tamamen değiştirmiştir. 1960’lı yıllar ise görüntüleme araçlarının ve medyanın görsel gücünün gündelik hayata derin bir şekilde nüfus ettiği yıllar olmuştur. Böylesi bir ortamda
görüntüleme araçları ve fotoğrafın yarattığı görsel dünyanın gerçeklikle olan ilişkisi sanatçıları etkilemiştir.Alman sanatçı Gerhard Richter’de bu yıllarda boya resim ile fotoğrafın tekinsiz benzerliğine büyük ilgi duymuştur.Bu yıllarda Richter, gazetelerden, aile albümlerinden aldığı görüntüleri boya ile tuvale aktararak ‘Foto Resim’ adını
verdiği bir dizi oluşturmuştur.Fotoğraf ve boya resim, dış dünyadaki somut nesnelerin görüntüleri ile görsel temsil aracılığıyla görselleştirdikleri o nesnelerin görüntüleri arasında zihnimizde bir benzeşme ilişkisi kurmaktadır. Foto Resimlerde imgeler boyanırkenbir yöntem olarak benimsenen bulanıklaştırma,gerçekliğin görsel temsili
ile soyutlama arasında bir oyuntu açmaktadır. Bu araştırmada Richter’in foto resimler dizisi nitel yöntemler kullanılarak fotoğraf, bellek ve resim sanatında gerçekliğin temsili bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fotoğraf, Bellek, Gerçeklik, Temsil, Resim

Kaynakça

• Bajac, Q. (2011). Fotoğraftan Sonra / Analog Fotoğraftan Dijital Devrime (çev. M. Franco). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2011). Camera Lucida Fotoğraf Üzerine Düşünceler (çev. R. Akçakaya). İstanbul: Altı Kırk Beş yayınları. Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve Simülasyon (çev. O. Adanır). Ankara: Doğubatı Yayınları.
• Bowie, M. (2007). Lacan (çev. V. Pekel Şener). İstanbul: Dost Yayınları.
• Cevizci, A. (2017). Büyük Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
• Corbin, A., Courtine, J. ve Vigarello, G. (2011). Bedenin Tarihi: Fransız Devrimi’nden Büyük Savaşa (çev. O. Türkay). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Crowley, D., Heyer, P. (2010). İletişim Tarihi / Teknoloji, Kültür, Toplum (çev. B. Ersöz). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Draaisma, D. (2014). Bellek Metaforları: Zihinle İlgili Fikirlerin Tarihi (çev. G. Koca). İstanbul: Metis Yayınları.
• Elger, D. ve Obrist O. H. (Editörler). (2009). Gerhard Richter Yazılar 1961 – 2007 (çev:İ. Donmez). İngiltere: D.A.P./Distributed Art Publishers.
• Erzen, J. N. (2015). Fotoğraf Notları. İstanbul: Say Yayınları.
• Fineberg, J. (2014). 1940’tan Günümüze Sanat: Varlık Stratejileri (çev. G. E. Yılmaz). İzmir: Karakalem Kitabevi
• Foster, H. (2009). Gerçeğin Geri Dönüşü Yüzyılın Sonunda Avangard (çev. E. Hoşsucu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gombrich, E. H. (2016). Sanatın Öyküsü (çev. E. Erduran ve Ö. Erduran). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S. ve Yolsal, Ü. H. (2008). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Hançerlioğlu, O. (2012). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kılıç, L. (2012). Fotoğraf ve Sinemanın Toplumsal Tarihi. İstanbul: Dost Kitabevi.
• Krausse, A. (2005). Rönesanstan Günümüze Resim Sanatının Öyküsü (çev. D. Zaptcıoğlu). Almanya: Literatür Yayınları.
• Phillips, S. (2016). …izmler Modern Sanatı Anlamak (çev. D. N. Özer). İstanbul: Yem Yayın.
• Platon. (2002). Devlet (çev. S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz). İstanbul. Türkiye iş Bankası Yayınları.
• Richards, K. M. (2014). Yeni Bir Bakışla Derrida, (çev. Z. Talay). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Ruhrberg, K., Schneckenburger, M., Fricke ve C., Honnef, K. (2000). Yirminci Yüzyıl Sanatı (çev. İ. Dönmez). Taschen: Fransa.
• Sontag, S. (2008). Fotoğraf Üzerine (çev. O. Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Susam, A. (2015). Toplumsal Bellek ve Belgesel Sinema. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Whitman, G. ve Pooke, G. (2018). Çağdaş Sanatı Anlamak (çev: T. Göbekçin) İstanbul: Hayal Perest Yayınları.
• Yaşayanlar, G. (2008). “Muğlak Deneyimlerin Büyüsü ya da Risk Haline Gelen (Hakiki) Sanat”, Rh+ Sanart Dergisi, 51, 21-23.
• Yıldız, D. (2006). Henri Bergson’un Felsefesi, Kozmik Bir Füg gibi Gelişen Dünya. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Yılmaz, M. (2009). Sanatçıları Okumak Ya da Postmodern Söyleşiler. Ankara: Ütopya Yayınları
• İnternet: Robert Storr (ed.), Gerhard Richter. October 18, 1977, The Museum of Modern Art, New York, 2000, pp. 106-107. (çev. İ. Donmez)
• https://www.gerhard-richter.com/en/art/paintings/photo-paintings/baader-meinhof-56/ confrontation-1-7694/?&categoryid=56&p=1&sp=32 30.07.2020’da alınmıştır.