WOMEN IN THE CHANGE OF SOCIETY: ART AND PROTEST

Yıl 2025, Sayı: 35 (20. Yıl Armağan Sayısı), 343 - 368, 22.05.2025

Asuman Daşdemir

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1522430

Öz

Art has always been a powerful tool for social and political change. From the earliest cave paintings to contemporary street art, artists have used their works to express their views on society and the world. Protest art in response to social or political issues can take many forms of art, including paintings, sculptures, murals, posters, and street art. Today, protest art appears in galleries, museums, public spaces and social media. In this research, the impact of protest art on society from past to present and the role of artists individually and collectively in social and political movements are discussed. Additionally, specific artists who pioneered the use of art as a tool for social change and how their works shed light on society are also discussed.

Anahtar Kelimeler

Protest Art , Social Movements , Women , Social Change

Toplumun Değişiminde Kadın: Sanat ve Protesto

Öz

Sanat her zaman sosyal ve politik değişim için güçlü bir araç olmuştur. En eski mağara resimlerinden çağdaş sokak sanatına kadar sanatçılar, eserlerini toplum ve dünya hakkındaki görüşlerini ifade etmek için kullanmışlardır. Sosyal veya politik konulara yanıt olarak yapılan protesto sanatı, resimler, heykeller, duvar resimleri, posterler ve sokak sanatı dahil olmak üzere birçok sanat formunda olabilmektedir. Günümüzde protesto sanatı galerilerde, müzelerde, kamusal alanlarda ve sosyal medyada yer almaktadır. Bu araştırmada, protesto sanatının geçmişten günümüze toplum üzerindeki etkisi, bireysel ve kolektif olarak sanatçıların toplumsal ve politik hareketlerdeki rolü ele alınmaktadır. Ayrıca, toplumsal değişim için bir araç olarak sanatın kullanımına öncülük eden belirli sanatçılar ve eserleriyle topluma nasıl ışık tuttuğu da tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Protesto Sanatı , Toplumsal Hareketler , Kadın , Toplumsal Değişim

Kaynakça

• Abay, H. (2021). 1960’lı Yıllarda Başlayan Karşı Kültür Hareketlerinin Grafik Tasarıma Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Grafik Tasarım Anasanat Dalı Grafik Tasarım Programı, İstanbul
• Aslantürk, Y. A. (2018). Çevrenin Siyasallaşmasında Kadın ve Doğanın Dönüşümü: Ekofeminizm, Social Science Development Journal SSDjournal, 3(11), 312-324
• Aydemir, D. ve Yazar, E. (2024). Birinci Dünya Savaşı'nda Görsel Propaganda: İngiltere'nin Propaganda Afişlerinin Biçim ve İçerik Analizi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mart 2024(1), 77-100 DOI: 10.17494/ogusbd.1373854
• Bal, D. M. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış, Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi (KASHED), Cilt 1, Sayı 1, 15-28
• Balkır, N. ve Kuru, Ş. (2016). Sokak Sanatı ve Grafitinin Pedagojik Bir Yöntem Olarak İşlerliği, İdil Dergisi, Cilt 5, Sayı 26 DOI: 10.7816/idil-05-26-04, 1645-1658
• Baranseli, E. S. (2017). Bir Protesto Aracı Olarak Sanat, Yeni Medya Etkisi ve Banksy Örneği, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt 7, Sayı 16, 264-280
• Cebeci, E. ve Gökova, H. (2024). Toplumsal ve Cinsiyet Eleştirisi Bağlamında Jenny Savılle Resimlerinde Kadın İmgesi, Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt 2, Sayı 34, 45-61
• Dhami, S. (2022). Art of the protest: Portrayal of participation of women in the Kisan Mazdoor Andolan, https://doi.org/10.1080/17448727.2022.2090766
• Gültepe, O. (2023). Yararlı Sanat (Arte Util) Bağlamında Simone Leigh’nin ‘Waiting Room’ Çalışmasının ‘Yararları’, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Sciences, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 10, Sayı 64, 305-312 ISSN: 2149-0821 Doi Number:http://dx.doi.org/10.29228/SOBIDER.68841
• Johanson, C. (2022). Simone Leigh, Africanah.org. Arena for Contemporary African, African-American and Caribbean Art, Sovereignty, U.S. Pavilion at the 59th International Art, Exhibition of La Biennale di Venezia. https://africanah.org/simone-leigh-3/
• Kabasoğlu, G. S. (2015). Sorgulama Eyleminin Sanat-Mekan ile Birlikteliğinde 1960’lar ve Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Karakaya, A., E. (2022). Crıtıque Of The Representatıon Of Muslım Women In Orıentalıst Paıntıngs: Lalla Essaydı And The Recontextualızatıon Of Orıentalısm. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD).
• Kılıç, G. Y. (2023). Çağdaş Türkiye Sanatının Feminist Özneleri ve Toplumsal Cinsiyet Olgusu Üzerine Hermeneutik Bir Yaklaşım. Ulakbilge, 80 (2023 Ocak): s. 42–59. doi: 10.7816/ulakbilge-11-80-04
• Milbrandt, M. K. (2010). Understanding the role of art in social movements and transformation. Journal of Art for Life, 1(1), 7-18.
• Muraz, Ö. ve Dokak, H. (2019). Çağdaş Sanatta Sanat Nesnesi Olarak Beden, Fine Arts (NWSAFA), 14(2):136-144, http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2019.14.2.D0232,
• Mustafaoğlu, F. (2019). Dada Hareketinin Felsefesi ve Ready-Made’in Resim Sanatına Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sanat Kuramı ve Eleştiri Anabilim Dalı, Erzurum.
• Özgör, K. F. (2020). 1960 Sonrası Sanatta Kadın Sanatçıların Eserlerinde Feminist Sanatın Etkileri, Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, Cilt 5, Sayı 11, 51 - 58
• Reka, D. (2021). Feminist aktivizmin temsil alanı olarak sanat: Guerrilla Girls. yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 26, 131-144. doi: 10.17484/yedi.900063
• Şimşek, S. ve Muraz, Ö. (2024). Sanat Nesnesi Bağlamında Fetiş Nesne, Uluslararası Sanat ve Estetik Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, 252-264 DOI: http://dx.doi.org/10.29228/usved.76738
• Taş, T. (2013). Türkiye’de Feminist Görsel Kültür ve Beden Sanatı, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Sinema Anabilim Dalı, Ankara.
• Todd, A. J. (2019). The Protestor's Playground. History Today. 69 (6), 15-17.
• Yıldırım ve Şimşek (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 10. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yılmaz, P. Ü. (2010). Canan Şenol’un Yapıtlarından Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Okuması, Yedi, DEÜ GSF Dergisi, Sayı 4, 2010, Sayfa 125 – 134
• İNTERNET KAYNAKLARI
• Abc Gazatesi, (2021). 03 Ekim 2021, https://abcgazetesi.com/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-eylul-ayinda-26-kadin-erkekler-tarafindan-oldu-405380
• BBC, (2023), Mahsa Amini, https://www.bbc.com/turkce/articles/cer7lvzx2j1o 10.07.2024
• Britannica, (2024). Black Lives Matter https://www.britannica.com/topic/Black-Lives-Matter 31. 10. 2024
• Brooklyn Museum, (2024). Canan Şenol, 23.07.2024 https://www.brooklynmuseum.org/eascfa/about/feminist_art_base/canan-350-enol
• Drexel, (2010). Drexel University, Antoinette Westphal Collage of Media Arts and Design Ni Una Mas: Not One More, https://drexel.edu/westphal/news-events/news/2010/March/2010-03-31_Ni_Una_Mas_Not_One_More/ 23.07.2024
• Dunn, A., McPhee, C. ve Rudnick, A. (2021). Art, Protest, and Public Space, The Met Museum, Perspectıves, https://www.metmuseum.org/perspectives/articles/2021/10/art-protest-public-space 15.05.2024
• Evrensel, (2021). “İlk kadın protestosu İzmir'de metro duvarına resmedildi” Ege Evrensel Sayfaları, 11 Haziran 2021, https://www.evrensel.net/haber/435259/ilk-kadin-protestosu-izmirde-metro-duvarina-resmedildi 10.07.2024
• Guardian, (2013). Chinese women's rights activist Ye Haiyan made homeless say reports, https://www.theguardian.com/world/2013/jul/07/china-womens-rights-ye-haiyan-homeless 16.06.2024
• Greenberger, A. (2020). How Simone Leigh’s Sculptures Centering Black Women Brought Her to the Venice Biennale, Artnews, Simone Leigh. https://www.artnews.com/feature/simone-leigh-who-is-she-why-is-she-famous-1234574361/
• John, T. (2010). Art exhibit protests women's mass murders in Mexico. Philadelphia Inquirer. Newspaper Source Plus. file:///C:/Users/casper/Downloads/EBSCO-FullText-2024-06-27%20(1).html 15.05.2024
• Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, (2025). https://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/ 23.01.2025
• Khalil, N. (2014). Blue Bra Graffiti (Bahia Shehab), Desıgn and Violence, MoMA, https://www.moma.org/interactives/exhibitions/2013/designandviolence/blue-bra-graffiti-bahia-shehab/ 10.07.2024
• Lesso, R. (2019). Kara Walker: A History of Violence, the thread. https://blog.fabrics-store.com/2019/09/30/kara-walker-a-history-of-violence/ 15.05.2024
• Morayef, S. (2013). Women in Egypt through the Narrative of Graffiti, MENASource, Atlantic Council, https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/women-in-egypt-through-the-narrative-of-graffiti/ 16.06.2024
• Mouriquand, D. (2022). Iran protests: Why is cutting hair an act of rebellion? Euro News, https://www.euronews.com/culture/2022/10/06/iran-protests-why-is-cutting-hair-an-act-of-rebellion 21.07.2024
• Nelson, S. (2023). Simone Leigh: Acts of Transformation, National Gallery of Art. https://www.nga.gov/stories/simone-leigh-acts-of-transformation.html 10.07.2024
• Newmuseum, (2016). Black Women Artists for Black Lives Matter, https://archive.newmuseum.org/public-programs/2089 16.06.2024
• NGA, (2024). Simone Leigh, https://www.nga.gov/stories/simone-leigh-acts-of-transformation.html 16.06.2024
• Sebastian, S. (2020). LIfe of an Artist: Ai Weiwei, Rethinking the Future, https://www.re-thinkingthefuture.com/architectural-community/a6059-life-of-an-artist-ai-weiwei/ 28.06.2024
• Shehab, B. (2024). About Bahıa, https://www.bahiashehab.com/ 20.07.2024
• Shobeiry, N. (2022). 'Don't let the protests fade away': The Iranian-Canadian artists showing solidarity with women in Iran. Cbc Arts. https://www.cbc.ca/arts/don-t-let-the-protests-fade-away-the-iranian-canadian-artists-showing-solidarity-with-women-in-iran-1.6646146
• Steinhauer, J. (2016). reflections from black women artists for black lives matter. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/322742/reflections-from-black-women-artists-for-black-lives-matter/ 16.06.2024
• Tate, (2024). Kara Walker, Biography, https://www.tate.org.uk/art/artists/kara-walker-2674 15.07.2024
• Tate, (2024). Dada, https://www.tate.org.uk/art/art-terms/d/dada 28.06.2024
• TDK, (2025). Protesto. https://sozluk.gov.tr/ 20.01.2025
• The Guardian, (2022). Something in me sparked’: the Iranian women using art to protest, https://www.theguardian.com/artanddesign/2022/oct/03/something-sparked-iranian-women-art-protest-mahsa-amini 12.07.2024
• GÖRSEL KAYNAKLAR
• Görsel 1: https://www.tate.org.uk/art/artworks/hausmann-the-art-critic-t01918 (Erişim Tarihi: 20.05.2024).
• Görsel 2: https://whitney.org/collection/works/10301 (Erişim Tarihi: 10.06.2024)
• Görsel 3: https://www.stedelijk.nl/en/digdeeper/public-playpens-and-womens-catcalls (Erişim Tarihi: 10.07.2024)
• Görsel 4: https://www.axios.com/2022/05/04/photos-abortion-rights-protests-across-us (Erişim Tarihi: 18.07.2024)
• Görsel 5: https://awarewomenartists.com/en/artiste/canan-senol/ (Erişim Tarihi: 03.08.2024)
• Görsel 6: https://www.nga.gov/stories/simone-leigh-acts-of-transformation.html (Erişim Tarihi: 20.07.2024)
• Görsel 7: https://africanah.org/simone-leigh-3/ (Erişim Tarihi: 23.07.2024)
• Görsel 8: https://blog.fabrics-store.com/2019/09/30/kara-walker-a-history-of-violence/ (Erişim Tarihi: 10.07.2024)
• Görsel 9: https://www.moma.org/interactives/exhibitions/2013/designandviolence/blue-bra-graffiti-bahia-shehab/ (Erişim Tarihi: 16.06.2024)
• Görsel 10: https://www.theguardian.com/artanddesign/2022/oct/03/something-sparked-iranian-women-art-protest-mahsa-amini (Erişim Tarihi: 10.08.2024)
• Görsel 11: https://www.researchgate.net/figure/Her-Voice-Gurpreet-Singh-Bhatinda-2021-oil-on-canvas-36x-24-Source-Surinder-Kaur_fig2_361250509 (Erişim Tarihi: 25.06.2024)
• Görsel 12: https://archive.newmuseum.org/public-programs/2089 (Erişim Tarihi: 22.05.2024)
• Görsel 13: https://drexel.edu/westphal/news-events/news/2010/March/2010-03 31_Ni_Una_Mas_Not_One_More/ (Erişim Tarihi: 20.08.2024)
• Görsel 14: https://www.hurriyetdailynews.com/nearly-2-000-women-killed-in-eight-years-in-turkey-123079 (Erişim Tarihi: 13.08.2024)
• Görsel 15: https://www.evrensel.net/haber/435259/ilk-kadin-protestosu-izmirde-metro-duvarina-resmedildi (Erişim Tarihi: 30.07.2024)
• Görsel 16: https://www.cbc.ca/arts/don-t-let-the-protests-fade-away-the-iranian-canadian-artists-showing-solidarity-with-women-in-iran-1.6646146 (Erişim Tarihi: 06.07.2024)
• Görsel 17: https://news.sky.com/story/who-was-mahsa-amini-why-are-women-cutting-their-hair-and-how-big-are-the-demonstrations-12703822 (Erişim Tarihi: 01.07.2024)
• Görsel 18: https://www.re-thinkingthefuture.com/architectural-community/a6059-life-of-an-artist-ai-weiwei/ (Erişim Tarihi: 10.06.2024)
• Görsel 19: https://www.tea-after-twelve.com/all-issues/issue-01/issue-01-overview/chapter2/art-revolution/ (Erişim Tarihi: 15.05.2024)