FLORANSALI RESSAM GIOTTO DI BONDONE RESİMLERİNDE SELÇUKLU HALI MOTİFLERİNDEN İZLER1

Yıl 2023, Sayı: 48, 137 - 157, 31.05.2023

Çiğdem Karaçay

Öz

Anadolu Türk halı sanatının ilk örneklerini Konya Alaeddin Camii ve Beyşehir Eşrefoğlu Camii’nde bulunan halılar oluşturmaktadır. 13. yüzyıla ait bu halılar geometrik motif ve kompozisyon özelliklerine sahiptir. Anadolu’da Konya buluntularına çağdaş bir grup halı daha dokunmuştur. Önceleri Avrupalı ressamların eserlerinden tanınan, sonradan az sayıda örneğine ulaşılan bu halılarda stilize hayvan figürlerinden oluşan kompozisyon görülmektedir. İlk önce İtalyan ressamların tablolarında fark edilen bu halıların sonradan az sayıda örneğine ulaşılmıştır. İtalyan ressam Giotto di Bondone, Selçuklu halılarının geometrik motifleri ile stilize hayvan figürlerine resimlerinde yer veren öncü ressamlardandır. Bu makalenin amacı, Anadolu Türk halı sanatında bilinen ilk örnekleri oluşturan Konya halılarının motif ve kompozisyon özelliklerinin izlerini Giotto di Bondone resimlerinde sürmektir. Çalışmada, Giotto’nun Selçuklu halı motiflerine yer verdiği eserler detaylı olarak incelenmiştir. Giotto, stilize hayvan figürlü halı tasvirinin yanı sıra, ağırlıklı olarak Selçuklu halılarının geometrik kompozisyonlarına resimlerinde yer vermiştir. Eserlerinde tasvir ettiği geometrik kompozisyon, Türk halı sanatında olduğu gibi sonsuzluk prensibiyle şekillenmektedir. Bu halılar, bazı resimlerde figürlerin günlük hayatlarında kullandıkları işlevsel bir obje, bazı resimlerde ise dekoratif özellikleri vurgulanarak resmedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Giotto di Bondone, Anadolu Selçuklu Halıları, Floransa, Resim Sanatı, Motif.

Kaynakça

• Aslanapa, Oktay. (2005). Türk Halı Sanatının Bin Yılı. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Bazin, Germain. (2015). Sanat Tarihi, Sanatın İlk Örneklerinden Günümüze. (S. Hilav, Çev.). Ankara: Kabalcı Yayıncılık.
• Bode, Wilhelm. (1922). Antique Rugs From The Near East. (R. M. Riefstahl, Çev.). New York.
• Burckhardt, Jacob. (2020). İtalya’da Rönesans Kültürü. (B.S. Baykal, Çev.). Ankara: Panama Yayıncılık.
• Burke, Peter. (2017). Avrupa’da Rönesans Merkezler ve Çeperler. (U. Abacı, Çev.). İstanbul: Literatür.
• Carrier, David (2005). Islamic Carpets in Christian Paintings: An Alternative Theory of the Origin of the Public Art Museum. Source: Notes in the History of Art Vol. 25, No. 1, Published By: The University of Chicago Press. pp. 1-5).
• Cömert, Bedrettin. (2018). Giotto’nun Sanatı. Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Erdmann, Kurt. (tarihsiz). 15. Asır Türk Halısı. (H. Taner, Çev.), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Yayınları 715, İstanbul: Maarif Basımevi.
• Erdmann, Kurt. (1970). Seven Hundred Years of Oriental Carpets. University of California Press.
• Gombrich, Ernst, H. (2017). Sanatın Öyküsü. (E. Erduran-Ö. Erduran, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gnudi, Cesare. (1959). Cavallini, Cimabue, Giotto, Pittura italiana, Aldo Martello Editore, Milano, C.I
• Huizinga, Johan. (2016). Rönesans Sorunu. Enis Batur (Haz.). Rönesans’ın Serüveni (K. Atakay, Çev.), 24-76, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• İpşiroğlu, Nazan-İpşiroğlu Mazhar. (2017). Oluşum Süreci İçinde Sanatın Tarihi. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Kervan, Gülseren-Önel, Lütfi. (2012). Konya Müzesi Halı Katalogu I. Mustafa Çıpan (Ed.). Konya: Bahçıvanlar Basım Sanayi A.Ş.
• Klesse, Brigitte. (1967). Seidenstoffe in der İtalienischen Malerei des 14. Jahrhunderts. Bern.
• Mack, Rosamond E. (2022). Doğu Malı Batı Sanatı İslam Ülkeleriyle Ticaret ve İtalyan Sanatı 1300-1600. (A. Özdamar, Çev). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Mills, John. (1975). Carpets in Pictures. London: Publication Departments National Gallery London.
• Minor, Hyde, V. (2017). Sanat Tarihinin Tarihi. (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Mülayim, Selçuk. (1982). Geometrik Kompozisyonların Çözümlenmesine Bir Yaklaşım, Sanat Tarihi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s. 51-63.
• Pevsner, Nikolaus. (2016). Rönesans ve Manierizm. Enis Batur (Haz.). Rönesans’ın Serüveni, (L. Uysal), 239-256, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Russ, Jacqueline. (2014). Avrupa Düşüncesinin Serüveni antik çağlardan günümüze batı düşüncesi. (Ö. Doğan, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Riefstahl, Rudolf, M. (1937). Primitive Rugs of the Konya Type in the Mosque of Beysehir. The Art Bulletin, Vol., XIII, No: 2, Chicago, pp. 177-200.
• Salvini, Roberto. (1965). Giotto fondatore del linguaggio pittorico trecentesco, L’Arte nel Medioevo, Touring Club Italiano, Milano, C.IX.
• Sevim, Ali. (2000). Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Symonds, John, A. (2016). İtalya’da Rönesans. Enis Batur (Haz.). Rönesans’ın Serüveni, (A. Babacan, Çev.), 294-307, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Şentürk, Leyla, Varlık. (2016). Analitik Resim Çözümlemeleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Vasari, Giorgio. (2016). Sanatçıların Hayat Hikayeleri. (E. Gökteke, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Yetkin, Şerare. (1991). Türk Halı Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Wölfflin, Heinrich. (2019). Rönesans ve Barok İtalya’daki Barok Üslubun Özü ve Ortaya Çıkışı Üzerine Bir İnceleme. (A. Tümertekin-N. Ülner, Çev). İstanbul: Janus Yayıncılık.
• İnternet Kaynakçası
• Web Gallery of Art. Erişim: 10.09.2022. https://www.wga.hu/frames-e.html?/html/g/giotto/index.html
• Sanatın Yolculuğu. Erişim: 23.08.2022. https://www.sanatinyolculugu.com/konya-selcuklu-halilari/