Konya/Bozkır Aşağı Sorkun Camii ve Ahşap Süslemeleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Sayı: 49, 297 - 320, 01.12.2023

Yunus Aslan

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1308866

Öz

Konya Bozkır ilçesine bağlı Sorkun Mahallesi’nde bulunan “Aşağı Sorkun Camii” Ahşap direkli ve ahşap tavanlı cami tipinde inşa edilmiştir. Cami, ahşap direklerle mihrap duvarına dik olarak üç sahına ayrılmış olan harim, harimin doğusunda bulunan yazlık bölüm ve ahşap kadınlar mahfili bölümlerinden meydana gelmektedir. Ahşap direkli caminin ilk inşası 19. yüzyıl başlarına, yeniden yapımı 20. yüzyıl ortalarına tarihlendirilmektedir. Yapının harim kısmında konumlanan mihrap, minber ve vaaz kürsüsü ahşap süsleme ve el işçiliği bakımından oldukça önemli örneklerdir. Ayrıca yapıda, kadınlar mahfili alt tavanı ve korkuluklarında, harim tavanındaki silmeli yatay yastıklarında ahşap süslemeler bulunmaktadır. Yapı içerisindeki ahşap yapı elemanları ve unsurların ayrıntılı çizimleri yapılarak, belgelenmiştir. Bunların yanı sıra süsleme unsurlarının değerlendirilmesi yapılmıştır.
Bu çalışmayla, Aşağı Sorkun Camii’nin mimari özellikleri, günümüzdeki mevcut durumu, yapıdaki bazı değişimler, onarımlar, tahribatlar; daha önce ayrıntılı incelemeye tabi tutulmayan ahşap süslemeleri incelenerek, süsleme içeriği ve anlamların tespiti amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bozkır, Aşağı Sorkun Camisi, Ahşap, Süsleme., Türk-İslam Sanatı

Kaynakça

• Apa, Gülay. (2007). Osmanlı Dönemi Selâtin Cami Minberleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Apa, Gülay. (2011). Wooden Decoration İn The Mosques Of Bozkır And İts Region. Hakan Oniz ve Erdogan Aslan (Ed.). Proceedings of the XIII Symposium on Mediterranean Archaeology 23-24 April 2009. Soma. Selcuk University of Konya Turkey (p. 213-223). BAR International Series 2200. Oxford: Archaeopress.
• Aslan, Yunus. (2021). Daire Simgesi Ve Kutsal Bağlantıları Üzerine: Manevi Temelde Aşkın Bir Üretim. Sanat Tarihi Dergisi. S. 30(2) (Ekim), İzmir, s. 1191-1219.
• Aslanapa, Oktay. (1984). Türk Sanatı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bozer, Rüstem. (2007) Ahşap Sanatı. Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı II, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, s.533-541.
• Bozkurt, Tolga. (2007). Osmanlı Selatin Cami Mihrapları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Çaycı, Ahmet. (2017). İslam Mimarisinde Anlam Ve Sembol. Konya: Palet Yay.
• Çetinaslan, Mustafa & Uçar, Sariye. (2019). Sille Yöresi Cami Ve Mescitlerindeki Ahşap Vaaz Kürsüleri, XII. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi / Sanat Etkinlikleri (25-27 Nisan 2019), Konya, s. 245-252.
• Diyarbekirli, Nejat. (1972). Hun Sanatı. İstanbul: Kültür Yay.
• Duran, Remzi. (1988). Konya Sarayönü’nde Üç Ahşap Cami. Vakıflar Dergisi. 20, s. 47-62.
• Duran, Remzi. (1997). Türk Süsleme Sanatlarının Ortak Motifi Nevruz Çiçeği. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 2, İzmir, s. 125-171.
• Duran, Remzi. (2002). Osmanlı Devri Mimarlık Abidelerinde Tezyini Unsur Olarak Nevruz Çiçeği Motifi. 13. Türk Tarihi Kongresi (4-8 Ekim 1999) Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara, s. 1247-1272, Türk Tarih Kurumu Yay.
• Duran, Remzi. (2002a). Türk Süsleme Sanatlarındaki Motif Ve Kompozisyonların Kültürel Kaynakları: Mitler Ve Destanlar Üzerine. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, Konya, s. 151-168.
• Duran, Remzi. (2017). Motiflere Dönüşmüş Türk Damgaları - Geometrik Motiflere Farklı Bir Bakış. 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (25-27 Ekim 2017), Antalya, s. 679-697.
• Duran, Remzi. & Aslan, Yunus. (2019). Selçuklu Dönemi Konya Yapılarında Motifleşmiş Türk Damgaları, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, S. 10, Konya, s. 107-126.
• Erarslan, Alev. (2020). Ottoman Baroque Architecture. Turkish Baroqque, Advances in Scientific Research: Engineering and Architecture, (Eds). Ilia Chrisyov, Viliyan Krystev, Recep Efe, Abd Alla Gad, ST. Kliment Ohridski University Press, Sofia, s. 304-342.
• Fidan, Mevlüt. Anıl. (2018). Akşehir ve Doğanhisar Mihrapları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Işık, Salih. (2019). Hayat Ağacı Ve Kutsal Ağaçlar: Türk Ve Çin Mitolojisi Üzerine Bir Karşılaştırma. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi II. Dil ve Kültür Çalışmaları Öğrenci Sempozyumu, s. 546-566.
• Karamağaralı, Beyhan. (1993). İçiçe Daire Motiflerinin Mahiyeti Hakkında, Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar: Güner İnal’a Armağan, Ankara, 249-270.
• Karpuz, Haşim. (2009). Türk Kültür Varlıkları Envanteri: Konya, C. II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Mülayim, Selçuk. (1976). Palmet Motifinin Tipolojisi. Anadolu Anatolia, 20, s. 149-152.
• Saat, Abdullah. (2008). İstanbul Selatin Camilerindeki Vaaz Kürsüleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Şafakçı, Hamit. (2015). Bozkır Kazası Vakıfları (XV.-XX. yüzyıllar). Konya: Çizgi Kitabevi Yay.
• Tekin, Ali. (2015). Bozkır Ve Köylerindeki Camiler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Tekin, Ali. (2021). Konya İli Bozkır İlçesi Çevresindeki Bir Grup Ahşap Direkli Cami. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 45(2), s. 209-234.
• Topaloğlu, Bekir. (1988). İslam’da Ağaç, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul, s. 457-459.