PERFORMATİVİTE VE KADIN SANATÇI BEDENİNDE ÇİFTE-YABANCILIK: NEZAKET EKİCİ’NİN PERFORMANS SANATINDA KADIN BEDENİ VE KÜLTÜREL FORMLARIN İLİŞKİSELLİĞİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, Sayı: 49, 275 - 296, 01.12.2023

Tuğçe Arslan

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1326339

Öz

Performans sanatında, sosyal performansları ve toplumsal söylem tarafından dayatılan yanılsamalı öznellik formlarını karşı-gösterge ile sunan sanatçı bedeni, normları zorladığı için radikal bir biçimde yabancılaşmaktadır. Ancak performatif bir inşa olan toplumsal cinsiyet ve onun tutarlılığındaki görme rejiminde, kadın ve erkek sanatçının bedenindeki yabancılık farklı biçimlerde tezahür etmektedir. Karakterize edilmiş öznelliklerin ötesine geçen, kimliğin normları ile oyun oynayan sanatçı bedeni kadın ise, patriyarkal sistemde halihazırda öteki olmasından kaynaklı olarak bedenindeki yabancılık iki katına çıkmaktadır.

Çifte-yabancılık toplumsal cinsiyet mefhumu temelli bir kurulumdur, ancak performativiteye eklemlenen etnisite de çifte-yabancılığın işlediği bir başka zemini üretmektedir. Bu zemin bilhassa kültür ve gelenek meselelerini dert edinen göçmen sanatçı bedeninde cismanileşmektedir. Nezaket Ekici, kadın ve göçmen bir beden olarak yaşadığı yerde halihazırda bir yabancıdır. Kültürel formların kadın bedeni üzerindeki işleyişini ters-yüz ettiği performans sanatında bedeninin yabancılığı iki katına çıkmaktadır. Bu makale, Ekici’nin toplumsal cinsiyeti kültürel formlarla temasa geçirerek kadınlık meselelerini gündeme getirdiği Lifting a Secret ve Innaferabile/Greifbar Fern adlı performanslarını yeniden okumaya almakta ve sanatçının bedeninde tezahür eden çifte-yabancılaşmayı incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Performativite, Çifte-Yabancılaşma, Performans Sanatı, Feminizm, Göçmen Beden

Kaynakça

• Ahmed, Sara. (2017). Duyguların Kültürel Politikası. (S. Komut, Çev.). İstanbul: Sel.
• Ahmed, Sara. (2018). Feminist Bir Yaşam Sürmek. (B. S. Aydaş, Çev.). İstanbul: Sel.
• Barthes, Roland. (1993). Göstergebilimsel Serüven. (M. Rifat, S. Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Brooks, Ann. (1997). Postfeminism: Feminism, Cultural Theory and Cultural Forms. London: Routledge. Butler, Judith. (1988, Aralık). Performative Acts and Gender Constitution: An Essay in Phenomenology and Feminist Theory. Theatre Journal, 40 (4), 519-531.
• Butler, Judith. (2014). Bela Bedenler. (C. Çakırlar, Çev.). İstanbul: Pinhan.
• Butler, Judith. (2018). Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. (B. Ertür, Çev.). İstanbul: Metis.
• Clement, Hans, Jörg. (2011). Inafferable/Greifbar Fern. Roland Nachtigaller (Ed.). Nezaket Ekici Personal Map To Be Continued…. Berlin: Kerber.
• Foucault, Michel. (2007). Cinselliğin Tarihi. (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• hooks, bell. (2002). Feminizm Herkes İçindir. (E. Aydın, B. Kurt, Ş. Özgün, A. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Çitlembik.
• Jones, Amelia. (1998). Body Art / Performing The Subject. London: University of Minnesota.
• Kristeva, Julia. (1991). Strangers To Ourselves. New York: Columbia University Press.
• Kristeva, Julia. (2018). Korkunun Güçleri:İğrençlik Üzerine Deneme. (N. Tutal, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Phelan, Peggy. (1993). Unmarked the Politics of Performance. New York/London: Routledge.
• Saybaşılı, Nermin. (2017). Sanat Sahada: Görsel Kültür Çalışmalarında Etnografik Bilgi. İstanbul: Metis.
• Schechner, Richard. (2013). Performance Studies: An Introduction. London/New York: Routledge.
• Simmel, Georg. (2009). Bireysellik ve Kültür. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Tekeli, Şirin. (2017). Faşizm ve Kadın. Ş. Tekeli (Ed.). Feminizmi Düşünmek, s. 153-172. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tekeli, Şirin. (2017). Siyasi İktidar Karşısında Kadın. Ş. Tekeli (Ed.). Feminizmi Düşünmek, s. 3-37. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Weeks, Kathi. (2012). Feminist Öznelerin Kuruluşu. (İ. Özküralpli, Çev.). İstanbul: Otonom.
• Woolf, Virginia. (2019). Kendine Ait Bir Oda. (D. Kurt, Çev.). İstanbul: 6.45.
• Yalom, Marilyn. (2002). Memenin Tarihi. (A. Gün, Çev.). İstanbul: Çitlembik.
• Zizek, Slavoj. (2005). Yamuk Bakmak Popüler Kültürden Jacques Lacan'a Bakmak. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis.