MEKÂNIN DEĞİŞEN PARADİGMALARI ‘EV’ VE ‘EVSİZLİK’: YENİ BABİL KENT ÜTOPYASI ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Sayı: 50, 18 - 30, 31.05.2024

Esma Eroğlu

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1322038

Öz

Temel yaşam alanı olan ‘ev’, mimarlığın da başlıca meselelerinden biridir ve çeşitli söylemler üzerinden teorize edilerek tartışılmıştır. Modernleşmeyle birlikte ‘ev’, yeni anlam ve söylemlerin geliştirildiği mekâna ait temsiller üreterek farklı arayışların ve arzuların nesnesi haline gelmiştir. Bu durum modern paradigmalarla kurgulanan ‘ev’in aidiyetinin yeniden sorgulanmasına neden olmuştur. ‘Ev’i mekânsal olarak dönüştüren yaklaşımlar ise ‘evsizlik’i aktüalitenin konusu yapmıştır. ‘Ev’ sadece biçim olarak farklılaşmamıştır, zihinsel anlamda da dönüşmüştür. Zamanla ‘ev’ zihinsel anlamda her türlü özdeşleşme biçimlerinden bağımsız düşünülerek ‘evsizlik’le kavramsallaştırılmıştır. Çalışmanın amacı; modern paradigmaların, ‘ev’ üzerinde yarattığı zihinsel farklılaşmayı “mesken tutma” ve “göçebe oluş” kavramları üzerinden okumaktır. Bu doğrultuda mimarlıkta ‘ev’den ‘evsizlik’e değişen mekânsal paradigmaların, felsefeden ödünç alınan kavramlar aracılığıyla izleri sürülmüştür. Postyapısalcı düşüncenin zihni özgür bıraktığı alanda mekânı hayal etmek, ‘evsizlik’in kavram olarak inşa edilmesini sağlamıştır. Bir ‘evsizlik’ imgesi olarak Constant’ın Yeni Babil kent kurgusu çalışmanın örneklemi olarak seçilmiştir. Yeni Babil mimarlığın zihinsel bir betimlemesi olarak bir ütopyayı temsil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ev, Evsizlik, Mesken Tutma, Göçebe Oluş, Yeni Babil Kent Ütopyası.

Kaynakça

• Artun, Nur. (2012). Mimarlık Nesnesi ve Başka Nesneler. Nur Artun ve Roysi Ojalvo (Ed.). Arzu Mimarlığı, s. 119-137. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bachelard, Gaston. (2017). Mekânın Poetikası. (A. Tümertekin, Çev). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Ballantyne, Andrew. (1988). Deleuze, Architecture and Social Fabrication. Helene Frichot (Ed.). Deleuze and Architecture, s. 182-196. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Ballantyne, Andrew. (2014). Mimarlar için Deleuze ve Guattari. (R. Öğdül, Çev.). İstanbul: YEM Yayıncılık.
• Benjamin, Walter. (1999). The Arcades Project. R. Tiedemann, (Ed.). (H. Eiland and K. McLaughlin, Trans.). Cambridger, MA: Belknap Press.
• Colomina, Beatriz. (2017). Mahremiyet ve Kamusallık, Kitle İletişim Aracı Olarak Modern Mimari. (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Davies, Colin. (2017). Thinking about Architecture: An Introduction to Architectural Theory. London: Laurence King Publishing.
• Deleuze, G., Guattari, F. (1987). Mille Plateaux, A Thousand Plateaus 2. (B. Massumi, Trans.). Paris: Minuit.
• Deleuze, G., Guattari, F. (2013). Felsefe nedir? (T. Ilgaz, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Deleuze, G., Guattari, F. (2014). Anti-Ödipus, Kapitalizm ve Şizofreni 1. (F. Ege vd., Çev.). Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları.
• Deleuze, Gilles. (2017). Fark ve Tekrar. (B. Yalım ve E. Koyuncu, Çev.). İstanbul: Norgunk Yayınevi.
• Elliott, Brian. (2022). Mimarlar için Benjamin. (S.K. Angı, Çev.). İstanbul: Ketebe.
• Foster, Hal.(1993). Compulsive Beauty. Cambridge, MA: MIT Press.
• Freud, Sigmund. (2003). The Uncanny. Londra: Penguin Books.
• Hedetoft, U., Hjort, M. (2002). The Postnational Self: Belonging and Identity. Minnepols: Minnesota University Press.
• Heidegger, Martin. (1971). Building Dwelling Thinking. (A. Hofstadter, Trans.). Poetry, Language, Thought, s. 61-143. London: Haper and Row.
• Le Corbusier, (2017). Bir Mimarlığa Doğru. (S. Merzi, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Lefebvre, Henri. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden. Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Nieuwenhuys, C., Debord, G. (1958). Amsterdam Bildirisi. Ali Artun (Ed.). (2010). Sanat Manifestoları, s. 261-268. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nieuwenhuys, Constant (1960). Yeni Babil. Ali Artun (Ed.). (2010). Sanat Manifestoları, s.308-311. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ojalvo, Roysi. (2012). Modernitenin İki Yüzü Arasındaki Mimarlık: Mesken Tutmaktan Göçebeliğe. Nur Artun ve Roysi Ojalvo (Ed.). Arzu Mimarlığı, s. 169-205. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Simmel, Georg. (2009). Metropol ve Zihinsel Hayat. Bireysellik ve Kültür. (T. Birkan, Çev.). s. 317-329. İstanbul: Metis Yayınları.
• Suner, Asuman. (2006). Hayalet Ev. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Şumnu, Umut. (2018). 20. yüzyıl düşüncesinde ev/evsizlik halleri ve Jorge Luis Borges’in “Asterion Evi” öyküsü. Toplum ve Bilim, 146, s. 94-118.
• Talu, Nilüfer. (2008). The Phenomenon Of The Home in Modern Culture: Transcendental Homelessness And Escape Fantasy At The Intersection Of Art And Design. (Doctora Tessis), s. 120-142. İzmir Institute of Technology, İzmir.
• Talu, Nilüfer. (2012). Bir Arzu Nesnesi olarak Ev. Nur Artun ve Roysi Ojalvo (Ed.). Arzu Mimarlığı, s. 119-153. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tanyeli, Uğur. (2017). Yıkarak Yapmak. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Teyssot, Georges. (2013). A Topology of Everyday Constellations. London: MIT Press.
• Wigley, Mark. (1998). Constant's New Babylon: The Hyper-Architecture Of Desire. Rotterdam: 010 Publishers. Zourabichvili, François. (2011). Deleuze Sözlüğü, s. 169-173. (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• İnternet Kaynakçası
• Artun, Ali. (2018). Sanat ve 1968 Baharı: Bir Kronoloji. e-skop. Erişim:08.09.2023. https://www.e-skop.com/skopbulten/1968-%E2%80%93-50-yil-sanat-ve-1968-bahari-bir-kronoloji/3783.
• Kiesler, Frederick. (2014). “Sonsuz Ev”: İnsan Yapımı Bir Kozmos. (N. Altınyıldız Artun, Çev.). e-skop. Erişim:02.07.2023. https://www.e-skop.com/skopdergi/%E2%80%9Csonsuz-ev%E2%80%9D-insan-yapimi-bir-kozmos/1966.
• Nieuwenhuys, Constant. (1998). Yeni Babil: Bir Kültürün Ana Hatları. (R. Ojalvo, Çev.). e-skop. Erişim:02.07.2023. https://www.e-skop.com/skopbulten/pasajlar-yeni-babil-bir-kulturun-ana-hatlari/896.