TROMPE L’OEİL SANATINDA GERÇEĞE ÖYKÜNME SÜRECİ VE İZLERİN ROLÜ

Yıl 2024, Sayı: 50, 200 - 217, 31.05.2024

Emre Çalış , Ozan Bilginer

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1390009

Öz

Bu çalışma iki boyutlu yüzeylere yaptıkları resimlerle görme duyumuz üzerinde yanılsamalara yol açan Tromp I’oeil sanatını incelemektedir. Trompe I'oeil sanatının bir imgeyi temsil ettiği şeyin kendisiymiş gibi resmetmeye odaklanan bir sanat türü olduğuna değinilmektedir. Çalışmada örnek gösterilen eserler seyirciyle kurulan etkileşim mesafesi üzerinden seçilmektedir. Seyirci ile arasına mesafe koyan, seyircinin temas edemediği örneklerle açıklamalarına başlayan çalışma, mesafenin ortadan kaldırılabildiği örneklerle devam etmektedir. Mesafenin kaldırılmasına verilen örnekler iki farklı uygulama biçimi üzerinden sunulmaktadır: ilk örnekler içinde bulunduğunuz ve yakınlaşabildiğiniz mekân yüzeyini kullanırken, ikinci örnekler bulunduğu mekânda bir obje gibi konumlanmaktadır. Eserin seyirci ile olan mesafesinin ve sanatçının geride bıraktığı izlerin yanılsamaya olan katkısı üzerinde durulur. Gerçeğe öykünme sürecinin etkili olabilmesinde derinlik algısı ve üslupsal izlerin silinmesinin önemi vurgulanır. Yaratılan yanılsama eserlerinde mesafe kavramının ortadan kalkmasıyla gizlenmesi gereken boyutsal kırılmalar ve izlerin ortaya çıkarak kandırmacanın sonlandığı belirtilir. “Bir şeyin dokunmasıyla geride kalan belirti” olarak değerlendirilen izlerin gerçeğe öykünme sürecindeki yeri açıklanmaya çalışılır.

Anahtar Kelimeler

Trompe I’oeil, iz, mesafe, izleyici, yanılsama.

Kaynakça

• Brown, Bill. (2001). Thing Theory. The University of Chicago Press Journals. 28/1, s.1-22.
• Christiansen, Keith. (2010). The Genius of Andrea Mantegna. London: Yale University Press.
• Ebert-Schifferer, Sybille. (2002). Trompe L'oeil: The Underestimated Trick. Deceptions And İllusions. Five Centuries Of Trompe L'oeil Painting, s. 17-39. Washington: National Gallery of Art.
• Ferretti, Gabriele. (2020). Why Trompe L’oeils Deceive Our Visual Experience. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 78/1, s. 33-42.
• Fischer-Lichte, Erika. (2016). Performatif Estetik. (T., Acil, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gombrich, Ernst Hans Josef. (2015). Sanat ve Yanılsama. Resim Yoluyla Betimlenin Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Leppert, Richard. (2009). Sanatta Anlamın Görüntüsü. İmgelerin Toplumsal İşlevi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Levine, Caroline. (1998). Seductive Reflexivity: Ruskin's Dreaded Trompe l'oeil. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 56/4, s. 366-375
• Milman, Miriam. (1990). Does ‘Real’ Trompe L’oeil Exist? Trompe L'oeil Painting, s.16-17. New York: Rizzoli.
• Nanay, Bence. (2005). Is Twofoldness Necessary For Representational Seeing?, British Journal of Aesthetics, 45/3, s. 263-272.
• Philostratus, The Elder, (1931). Elder Philostratus. Younger Philostratus. Callistratus (A. Fairbanks, Çev.). London: William Heinemann Ltd.
• Pliny. (1965). Natural History With An English Translation In Ten Volumes, Volume IX Libri XXXIII-XXXV (H. Rackham, Çev.). London: William Heinemann Ltd.
• Ruskin, John. (1903). The Complete Works of John Ruskin III, London: George Allen.
• Sayın, Zeynep. (2009). İmgenin Pornografisi. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Sözen, M., Tanyeli, U. (2001). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• TDK (Türk Dil Kurumu). (1988). Türkçe Sözlük I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• Andrea Mantegna, 1473, Boyalı Odanın Tavan Görünümü / Ceiling Wiew of Camera Picta, Ducalık Sarayı. Wiki-media. Erişim: 14.09.2023. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/24/Andrea_mantegna%2C_camera_degli_sposi%2C_1465-74%2C_volta%2C_01.jpg
• Andrea Mantegna, 1473, Eşler Odasının Tavanındaki Göz / Oculus on the ceiling of the Camera Picta. Ducalık Sarayı. Wikimedia. Erişim: 14.09.2023. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Mantegna.jpg
• Baldassare Peruzzi, 1515, Perspektifler Salonu / Salla Delle Prospettive, Villa Farnesina. Kappuccio. Erişim: 18.09.2023. 18.09.2023. https://www.kappuccio.com/2021/12/24/le-10-ville-piu-belle-a-roma/
• Baldassare Peruzzi, 1515, Perspektifler Salonu / Salla Delle Prospettive, Villa Farnesina. İtalyproguide. Erişim: 18.09.2023. https://www.italyproguide.com/villa-farnesina-la-villa-delle-prospettive/
• Baldassare Peruzzi, 1515, Perspektifler Salonu detay / detail from Salla Delle Prospettive, Villa Farnesina. İtalics. Erişim: 18.09.2023. https://italics.art/tip/villa-farnesina/
• Cornelius Norbertus Gijsbrechts, 1668-1672, Çerçevelenmiş bir Resmin Tersi / The Reverse of a Framed Painting. SMK-Statens Museum for Kunts. SMK. Erişim: 16.08.2023. https://www.smk.dk/en/article/back-to-front/
• Cornelius Norbertus Gijsbrechts. 1670-1672, Meyve Parçalarıyla Boşaltma Trompe I’oeil Şovalesi’nden detay / Detail from Cut-Out Trompe l'Oeil Easel with Fruit Piece, SMK-Statens Museum for Kunts. Artvee. Erişim: 16.09.2020. https://artvee.com/dl/cut-out-trompe-loeil-easel-with-fruit-piece/
• Cornelius Norbertus Gijsbrechts’in Meyve Parçalarıyla Boşaltma Trompe I’oeil Şövalesi adlı eserinin SMK-Statens Museum for Kunts galerisinde sergileniş biçimini gösteren görsel. Resimlink. Erişim:16.09.2023. https://resimlink.com/bIhmEeUgqck3
• Dom Qwek, 2018, Sanal Gerçeklik Programında Üç Boyutlu Tasarım Süreci / Three Dimensional Design Process in Virtual Reality Program. İnstagram. Erişim: 14.12.2023. https://www.instagram.com/p/BkrHEBWDBV2/
• Haziza, Natalie. (2018). Under Erasure: William Kentridge, Derrida, and Post-Apartheid South Africa. Studies in Gender and Sexuality, s. 133 – 144. Tandonline. Erişim: 10. 05. 2022. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15240657.2018.1456019
• Kumda ayak izi / Footprint in the sand, 2020, Wikimedia Erişim: 21.09.2022. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/Foot_Print_On_Sand.jpg