ALGI VE ANLAM İLİŞKİLERİ ÜZERİNDEN MİMARİ MEKANI OKUMAK: VİLLA MALAPARTE

Yıl 2024, Sayı: 50, 304 - 321, 31.05.2024

Pınar Şahin

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1417762

Öz

Mekân salt form-işlev ilişkilerinin ötesinde, bedenle etkileşim halinde olan sosyal bir araçtır. Mekânı geometrik bir formdan ayıran en önemli özelliği ise insan bedeni tarafından deneyimlenebilir olmasıdır. Mekân, duyular aracılığıyla ve bireyin biriktirdiği her türlü deneyimle anlamlanır. Mekâna dair pek çok nitelik, algılananın bedende uyandırdığı etkiyle anlam kazanır. Zihin birtakım göndermelerle onu kendine uyarlar, kendileştirir. Bu durum mekânı öncesiz-sonrasız bir zamana taşır.

Yazar Curzio Malaparte’nin İtalya’nın Kapri Adası’ndaki evi, modern mimarlığın ikonik yapılarından biri olarak kabul edilir. Tasarım dilinin yer, topoğrafya, manzara, atmosfer, malzeme gibi kriterler üzerinden şekillendiği yapı, yarattığı imgesel zenginlik ve duyusal mekânsallık bakımından karakteristik bir nitelik taşır. Anıtsal kimliği ve dramatik mekân kurgusunun yanı sıra, yazar Malaparte'nin yapıyı kendisi ile bağdaştırması, yapının anlamını derinleştiren bir diğer önemli bir ayrıntıdır. Villa Malaparte’nin bu özgün mekânsal diyalektiği ve deneyime açık tasarım kurgusu çalışma çerçevesinde dikkat çekici bulunmuş, bu bağlamda, algı anlam ilişkileri üzerinden yapıya dair bir mekânsal okuma yapılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Algı, Anlam, Mekân, Deneyim, Villa Malaparte

Kaynakça

• Alemdar, Z.Y., Aydınlı, S. (2011). Mimarlıkta Anlatı Olarak İmge. İtü Dergisi/d, Mimarlık, Planlama, Tasarım, 10/1, s. 83-94.
• Atkinson, R., Atkinson, R.C., Smith, E.E. ve diğerleri. (2012). Atkinson-Hilgard Psikolojiye Giriş. (Y. Aloğan, Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Berger, John. (2013). Görme Biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bilgin, İhsan. (2016). Mimarın Soluğu: Peter Zumthor Mimarlığı Üzerine Denemeler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Calvino, Italo. (2023). Görünmez Kentler. (I. Saatçioğlu). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• DeGrand, Alexander J. (1972). Curzio Malaparte: The illusion of the Fascist Revolution. Journal of Contemporary History, 7(1/2), s. 73-89.
• Drake, Scott. (2005). The “Chiasm” and the Experience of Space: Steven Holl’s Museum of Contemporary Art, Helsinki. Journal of Architectural Education, 59/2, s. 53-59.
• Erzen, Jale Nejdet. (2004). Tadao Ando's Architecture in the Light of Japanese Aesthetics. METU JFA, 1-2/21, s. 67-80.
• Ferrari, Mario. (2010). Adalberto Libera, Casa Malaparte a Capri, 1938-1942. Bari: Ilios Editore.
• Grütter, Jörg Kurt. (2020). Basics of Perception in Architecture. Wiesbaden: Springer Vieweg.
• Han, Byung-Chul (2020). Zamanın Kokusu, Bulunma Sanatı Üzerine Felsefi Bir Deneme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Hançerlioğlu, Orhan. (1985). Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Holl, Steven. (1991). Anchoring: Selected Projects 1975-1991. New York: Princeton Architectural Press
• Holst, Jonas. (2014). Rethinking Dwelling and Building. on Martin Heidegger’s Conception of Being as Dwelling and Jørn Utzon’s Architecture of Well-Being. Zarch: Journal of Interdisciplinary Studies in Architecture and Urbanism, 2, s.52-60.
• İnceoğlu, Metin. (2011). Tutum Algı İletişim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kiaer. Ian. (2011). An Overwrought Romance. Kaleidoscope, s.164-167.
• Locke, John. (2004). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. (V. Hacıkadiroğlu, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Merleau-Ponty, Maurice. (2006). Göz ve Tin. İstanbul: Metis Yayınları.
• Murray, Scott. (2007). Material Experience: Peter Zumthor's Thermal Bath at Vals. The Senses and Society, 2/3, s. 363-369.
• Öktem, Ülker. (2003). John Locke ve George Berkeley'in Kesin Bilgi Anlayışı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğraf-ya Fakültesi Dergisi, 43/2, s. 133-149.
• Pallasmaa, Juhani. (2011). Tenin Gözleri. İstanbul: YEM yayınları.
• Pallasmaa, Juhani. (2014). Space, Place, and Atmosphere: Emotion and Peripheral Perception in Architectural Experience. Lebenswelt. Aesthetics and Philosophy of Experience, 4/1, s. 230-245.
• Pallasmaa, Juhani. (2017). Touching the World – Vision, Hearing, Hapticity and Atmospheric Perception. Invisible Places: 7– 9 April 2017-São Miguel Island, Azores, Portugal: Proceedings (s.15-28).
• Pallasmaa, Juhani. (2018). Architecture as Experience: The Fusion of the World and the Self. Architectural Rese-arch in Finland, 2/1, s. 9-17.
• Perez de Vega, Eva. (2010). Experiencing Built Space: Affect and Movement. European Society for Aesthetics Vol.2. Bildiriler: (s. 386-409).
• Psarra, Sophia. (2009). Architecture and Narrative. The formation of Space and Cultural Meaning. New York: Rout-ledge.
• Qiong, Ou. (2017). A Brief Introduction to Perception. Studies in Literature and Language, 15/4, s. 18-28.
• Rasmussen, Steen Eiler. (1964). Experiencing Architecture. Cambridge: MIT Press.
• Seamon, David. (2000). A Way of Seeing People and Place. Seymour Wapner, Jack Demick, Takiji Yamamoto, Hirofumi Minami (Eds.). Theoretical Perspectives in Environment-Behavior Research, s.157-178. Boston: Springer.
• Seamon, David. (2018). Merleau-Ponty, Lived Body, and Place: Toward a Phenomenology of Human Situatedness. Annika Schlitte, Thomas Hünefeldt (Eds.). Situatedness and Place. Contributions to Phenomenology, s. 41-66. Springer, Cham.
• Sels, N., Pint, K. (2015). “Energies of History” in Modernism: the Case of Casa Malaparte. Interiors, 6, s.122-137.
• Spence, Charles. (2020). Senses of place: Architectural Design for the Multisensory Mind. Cognitive research: principles and implications, 5, s. 1-26.
• Spina, Davide. (2016). The Good, the Bad and the Malaparte. AA Files, 72, s. 3-19.
• Talamona, Marida. (2004). Malaparte Evi. (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Talamona, M., Arets, W., van den Bergh, W. ve diğerleri. (1989). Villa Malaparte. AA Files, 18, s. 3-14.
• Tutkun, Birtan. (2019). Italo Calvino’nun Görme Kuramları Üzerine Sorgulamaları: Palomar. (No. 548328) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Von Meiss, Pierre. (2006). Elements of Architecture, From Form to Place. London: Routledge.
• Wong, Joseph Francis. (2012). The Script of Viscosity: The Phenomenal Experience in Steven Holl‘s Museum Arc-hitecture. Journal of Architecture, 17/2, s. 273-292.
• Yazıcıoğlu-Öge, Sanem. (2004). Anımsamanın Koşulu Olarak Mekân. Ayşe Şentürer, Funda Uz ve Şafak Ural (Eds.) Etik-Estetik. s.134-139. İstanbul: Yem Yayınları.
• Zumthor, Peter. (2006). Thinking Architecture. Basel, Boston, Berlin: Birkhäuser.
• Zumthor, Peter. (2010). Atmospheres. Basel, Boston: Birkhäuser.
• Architecture History Org. Erişim: 07.01.2024. http://architecture-history.org/architects/architects/LIBERA/OBJ/1938,%20Casa%20Malaparte,%20Capri,%20ITALY.html
• Domus. Erişim: 07.01.2024. https://www.domusweb.it/en/coffee-break/2021/03/08/curzio-malaparte-the-story-and-behind-the-scenes-of-the-villa-malaparte-design.html
• Domus. Erişim: 07.01.2024. https://www.domusweb.it/en/interiors/gallery/2021/05/21/from-leon-battista-alberti-to-casa-malaparte-the-history-of-the-stairs.html
• Jstor. Erişim: 07.01.2024. https://daily.jstor.org/casa-malaparte-is-a-strangely-awesome-house/
• Moma. Erişim: 07.01.2024. https://www.moma.org/audio/playlist/180/2390
• Paul Cezanne Org. Erişim: 07.01.2024. https://www.paulcezanne.org/mont-sainte-victoire.jsp