Eşikteki İmge

Yıl 2024, Sayı: 51, 322 - 337

Cenan Öztürkler

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1430680

Öz

İzleyicinin bakışı, resim yüzeyinde gezinirken ressamın oluşturduğu rotayı kullanmaktadır. Ressam, oluşturduğu kompozisyon düzeni aracılığıyla izleyicinin bakışını yönlendirerek ona bir anlatı sunmaktadır. Bu bağlamda, bazı imgelerin özel bir konuma yerleştirildiği görülmektedir; gerçek uzam ile resimsel uzamın eşik noktasına. Eşikteki imgeler, iki uzam arasındaki konumlarından dolayı bir göz yanılsaması oluşturarak izleyicinin bakışını üzerine çekmektedir. Böylece bakış, bulunduğu gerçek uzamın sınırlarını aşarak bu noktadan resimsel uzama dahil olmaktadır. Dolayısıyla ressam, izleyiciyi bu noktadan başlayarak resmi çözümlemeye zorlamakta ve bu sayede birtakım mesajlar iletmektedir. Araştırmanın konusu, izleyici-yapıt ilişkisinde gerçek uzam ile resimsel uzam arasına resmedilmiş imgelerin anlatıma olan katkılarıdır. Araştırmada, ilk olarak uzam, çerçeve ve eşik kavramları açıklanmıştır. Hemen ardından Francesco del Cossa, Lorenzo Lotto, Petrus Christus, Hans Memling ve Michelangelo Pistoletto’nun eserleri incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda ise eşikteki imgelerin, resmedildikleri konumları ve taşıdıkları özel mesajları ile resimsel anlatının önemli birer parçası oldukları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Resim, Çerçeve, Uzam, Eşik, İmge

Kaynakça

• Alberti, Leon Battista. (1998). Tratado de Pintura. (J. R. Spencer, Trans.). Mexico: Azcapotzalco.
• Arasse, Daniel. (2016). Yakın Bakış. (O. Türkay, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Baxandall, Michael. (2015). 15. Yüzyılda Sanat ve Deneyim. (Z. Rona, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bazin, Andre. (2011). Sinema Nedir?. (İ. Şener, Çev.). İstanbul: Doruk Yayınları.
• Belting, Hans. (1994). Likeness and Presence: A History of the Image Before the Era of Art. Chicago: University of Chicago Press.
• Belting, Hans. (2017). Floransa ve Bağdat; Doğu’da ve Batı’da Bakışın Tarihi. (Z. Aksu Yılmazer, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Berger, John. (2014). Görme Duyusu. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Burnett, Ron. (2018). İmgeler Nasıl Düşünür?. (G. Pusar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Cevizci, Ahmet. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Delisle, J., Woodsworth, J. (2012). Translators through History. Chicago: John Benjamins Publishing.
• Erdihan, Yavuz. (2021). İmgeyi Çerçevesinden Okumak: Bizans Anıtsal Resminde Çerçeve-İmge İlişkisi Üzerine. Art-e Sanat Dergisi, 28, s. 710-727.
• Farthing, Stephen. (2014). Sanatın Tüm Öyküsü. (G. Aldoğan, F. Candil Çulcu, Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• Florenski, Pavel. (2021). Tersten Perspektif. (Y. Tükel, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Gasset, Jose Ortega y. (1990). Meditations on the Frame. Perspecta: Theater, Theatricality and Architecture, 26, s. 185-190.
• Güngör, Zekiye Tuçe. (2019). Erken Hristiyanlık Dönemi Sanatında Meryem ve Bazı Azizelerin Sanata Yansıması Üzerine Bir Değerlendirme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta.
• Hançerlioğlu, Orhan. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Harman, Mürüvet. (2019). Avrupa Resim Sanatında İsa’nın Ölüleri Kurtarması ile İlgili Resimler. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 22, s. 81-89.
• Hockney, D., Gayford, M. (2017). Resmin Tarihi. (M. Haydaroğlu, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İpşiroğlu, N., İpşiroğlu, M. (2012). Oluşum Süreci İçinde Sanatın Tarihi. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Köktemir, Fatih. (2021). Çevirmenlerin Koruyu Azizi: Hieronymus. Sosyal Bilimler, Erişim: 14.06.2024. https://www.sosyalbilimler.org/cevirmen-aziz-hieronymus/
• Kurucu, Veysel. (2006). Yansıyan-Yansıtılan İlişkisi Bağlamında Resimde Ayna. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Lefebvre, Henri. (2020). Mekânın Üretimi. (İ. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Leppert, Richard. (2009). Sanatta Anlamın Görüntüsü; İmgelerin Toplumsal İşlevi. (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• O’Doherty, Brian. (2016). Beyaz Küpün İçinde; Galeri Mekânının İdeolojisi. (A. Antmen, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• San, İnci. (2004). Sanat ve Eğitim. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Saydam, Mehmet Bilgin. (2017). Ara‘f’dalık-lar: İnsanın Hâlleri ve Eylemleri: Psikomitolojik Çözümleme. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sayın, Zeynep. (2013). İmgenin Pornografisi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Tatar, Burhanettin. (2022). Sınır ve Boşluk: Klasik İslam Sanat Eseri-Çerçeve-Duvar Arasındaki İlişkiye Dair Felsefi Bir Analiz. Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 19/1, s. 9-22.
• Topakkaya, Arslan. (2017). Felsefe, Din ve Kültürde Zaman. İstanbul: Say Yayınları.
• Ümer, Engin. (2018). Lacancı Bakış Kavramı ve İmgenin Bakışı. Yıldız Journal of Art and Design, 5/2, s. 47-66.