GLASS PRODUCTION IN THE ANATOLIAN SELJUK PERIOD; TECHNIQUES AND PRODUCTS

Yıl 2024, Sayı: 51, 615 - 631

Serap Bedel Özek

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1523516

Öz

Anatolian Seljuk art is a significant an important Turkish art that represents the artistic understanding of the Seljuk state in the 12th and 13th centuries. This art, enriched by the interaction of different cultures, has manifested itself in the fields of architecture, portable arts and glasswork. Glasswork occupies an important place in Anatolian Seljuk art. Various findings such as vessels, lamps, decorative items and window glass, reflect the glass craftmanship of the period. These findings provide important information about glass art and production techniques of the Seljuk period, while also being a valuable source for historical and cultural research. However, information on Anatolian Seljuk glassmaking is quite limited. Therefore, the main aim of this article is to provide a unified integrity by compiling the missing or limited information on glass production in the Anatolian Seljuk period. In this context, the techniques and glass products used in glass production during the Anatolian Seljuk period will be analysed. The study will be carried out in the light of all available written sources on glass production in the Anatolian Seljuk period.

Anahtar Kelimeler

Glass Art, Anatolian Seljuk Art, Anatolian Seljuk Glass Art, Glass Production

ANADOLU SELÇUKLU DÖNEMİNDE CAM ÜRETİMİ; TEKNİKLER VE ÜRÜNLER

Öz

Anadolu Selçuklu sanatı, 12. ve 13. yüzyıllarda Selçuklu Devleti'nin sanat anlayışını temsil eden önemli bir Türk sanatıdır. Farklı kültürlerin etkileşimiyle zenginleşen bu sanat; mimari, taşınabilir sanatlar ve cam işçiliği alanlarında kendini göstermiş-tir. Cam işçiliği ise Anadolu Selçuklu sanatında önemli bir yer tutmaktadır. Kaplar, kandiller, süs eşyaları ve pencere camları gibi çeşitli buluntular, dönemin cam işçiliğini yansıtmaktadır. Bu buluntular, Selçuklu dönemi cam sanatı ve üretim teknikleri hakkında önemli bilgiler sunarken, aynı zamanda tarih ve kültür araştırmaları için de değerli bir kaynak oluşturmaktadır. Ancak Anadolu Selçuklu dönemlerine ait cam yapımıyla ilgili bilgiler oldukça sınırlıdır. Dolayısıyla makalenin temel hedefi, Anadolu Selçuklu döneminde cam üretimi konusunda eksik veya sınırlı olan bilgileri derleyerek bir bütünlük sağlamaktır. Bu bağlamda çalışma kapsamında, Anadolu Selçuklu döneminde cam üretiminde kullanılan teknikler ve cam ürünler incelene-cektir. İnceleme, Anadolu Selçuklu dönemi cam üretimi ile ilgili mevcut tüm yazılı kaynaklar ışığında gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Cam Sanatı, Anadolu Selçuklu Sanatı, Anadolu Selçuklu Cam Sanatı, Cam Üretimi

Kaynakça

• Anadolu Selçuklu Yapı Envanteri (t.y). Selçuklu El Sanatları: Cam Sanatı. Erişim: 16.04.2024. http://anadoluselcuklumimarisi.com/tr-tr/selcuklu-el-sanatlari/cam-sanati
• Çetin, Sema. (2012). Anadolu Selçuklu Dönemi (Geometrik Yıldız Hayat Ağacı, Nar ve Rumi) Motiflerinin Heykel Sanatı Bağlamında Yorumlanması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Karpuz, Haşim. (2009). Anadolu Selçuklu Sanatı Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 14, s. 51-66.
• Klein, D., Lloyd, W. (2000). The History of Glass. UK: Little, Brown and Company.
• Kurt Kırtay, Koza. (2019). Anadolu Selçuklu Çinilerindeki Kanatlı Figür Betimlemelerinin Seramik Form ve Yüzeylerde Yorumları. (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Küçükerman, Önder. (1985). Cam Sanatı ve Geleneksel Türk Camcılığından Örnekler. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Küçükerman, Önder. (2008). Türkiye’nin Kültür Mirası 100 Cam. İstanbul: NTV yayınları.
• Milli Saraylar Bakanlığı. (2021). Saraylarda Cam Sanatı. Cumhurbaşkanlığı Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı Yayınları. ISBN 9786257380003.
• Olcay Uçkan, Bedia Yelda. (2008). Cam Tarihine Genel Bir Bakış. Anadolu Sanat, 19, s. 97-110.
• Öney, G., Erginsoy, Ü. (1992). Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları- Maden Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Öney, Gönül. (2002). Anadolu Selçuklu Sanatı. Türkler Ansiklopedisi, s. 807-819. Yeni Türkiye Yayınları.
• Özgümüş, Üzlifat. (2000). Anadolu Camcılığı. İstanbul: Pera Yayıncılık ve Kitapçılık.
• Uysal, Zekiye. (2009). Tarihî Kaynaklara Göre Anadolu Selçuklu Devri Camcılığı. Erdem, 54, s. 201-216.
• Uysal, Zekiye. (2013). Kubad-Abad Sarayında Selçuklu Cam Sanatı. İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Uysal, Zekiye. (2020). Samsat Kazılarında Bulunan Cam Bilezikler. Sanat Tarihi Dergisi, 29(1), s. 301-317.