LOUİS ALTHUSSER’İN DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI BAĞLAMINDA TRT’NİN MÜZİK POLİTİKALARI

Yıl 2024, Sayı: 51, 505 - 516

Merve Nur Kaptan

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1532225

Öz

İdeoloji bilimsel bir araştırma, sistematik fikirler kümesi, belirli bir hükümet, parti ya da grubun davranışlarına yön veren düşünceler bütünüdür. Louis Althusser ise ideolojiyi zihnin işleyişinin bir ürünü tasarımlar olarak tanımlamaktadır. Ona göre toplumların varlıklarını devam ettirebilmeleri için ideolojilere ihtiyaç vardır. İdeolojilerin hayata geçirilebilmesi ise bazı aygıtlar aracılığıyla yapılmaktadır. Bu aygıtlar devletin baskı aygıtları ve devletin ideolojik aygıtlarıdır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kültürel bir ideolojik aygıtı olarak TRT de devletin egemen sınıfının ideolojilerini ileten bir kurum niteliğindedir. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de TRT, egemen ideolojinin kontrolündedir ve bu eksende personel, yayın politikasını belirlemektedir. İzlenen politikalara yön veren unsurlar arasında müzik de yer alır. Bu çerçevede TRT’nin müzik yayınları siyasi erkin düşünceleri doğrultusunda şekillenir. Dolayısıyla TRT, devletin ideolojik aygıtları arasında yer alan ve müzik yayıncılığında araçsallaştırılan bir aygıt olarak karşımıza çıkar. Bu doğrultuda çalışma TRT’nin müzik yayınlarındaki uygulanan politikalara odaklanmaktadır. Bu bağlamda araştırmada betimsel bir modelle elde edilen veriler analiz edilerek yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Müzik, TRT, Louis Althusser, İdeoloji, Devlet

Kaynakça

• Abdulhakimoğulları, Engin Durukan. (2019). Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtları Bağlamında Fotoğrafın Kullanımı. Journal of Political Administrative and Local Studies, 2/1, s. 27-42.
• Akkaş, Salih. (2015). Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Kültür ve Müzik Politikaları (1923-2000). Ankara: Sonçağ Yayıncılık.
• Althusser, Louis. (2004). Sanat Üzerine Yazılar. (A. Tümertekin ve Z. İlkgelen, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Althusser, Louis. (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Atılgan, Gökhan. (2001). Maks’ta İdeoloji: Kapitalizmin Devrimci Eleştirisinin Bir Olanağı. Praksis Dergisi, 4, s. 11-34.
• Ayangil, Ruhi. (2014). Medya ve Müzik. Yeni Türkiye, 10/57, s. 1490-1492.
• Börklüoğlu, Levent. (2017). Althusser’in İdeoloji Kuramı Bağlamında Türkiye’nin Çok Partili Hayata Geçişinde Ordunun Konumu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Canoruç, Mustafa Şenay. (2009). Anayasal Kurum Olan Trt’nin Özerkliği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8/27, s. 293-322.
• Cemiloğlu, Tarık. (2024). Louis Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtları Bağlamında Şark Islahat Planı. Ekonomi Yönetim Politika, 2/1, s. 52-65.
• Coşgun, Melih. (2021). Post-Truth: Hegemonya’nın Yeni İdeolojik Aygıtı. Akademik Hassasiyetler, 8/15, s. 67-82.
• Devran, Yusuf. (2011). Siyasal İktidar-TRT İlişkisinin Dünü. İstanbul: Başlık Yayın Grubu.
• Dinç, Mustafa. (2020). Türkülerin Başına Gelenler: Politik-İdeolojik Sebeplerle Değiştirilen Türküler Üzerine. Folklor/Edebiyat, 26/3, s. 483-508.
• Doğan, U., Çakır, M. S. (2021). Türkiye’deki Popüler Müziklerde Bağlamanın Kullanımı. Akademik Sanat, 14, s. 141-161.
• Durgun, Şenol. (2015). Türkiye’de Devletçi Gelenek ve Müzik. Ankara: A Kitap.
• Dürük, E. Filiz. (2011). Türk Popüler Müzik Üretimi ve Ürünlerindeki Karma Yapıyı Hazırlayan Toplumsal ve Müziksel Etkenler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3/1, s. 33-42.
• Eagleton, Terry. (2015). İdeoloji. (M. Özcan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Güngör, Süleyman. (2001). Althusser’de İdeoloji Kavramı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6/2, s. 221-231.
• Hebdige, Dick. (1988). Gençlik ve Altkültürleri. (E. Tarım, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• İlaslan, Süleyman. (2014). Türkiye’de Televizyon Yayıncılığının Kuruluşu: Trt ve Kamu Hizmeti Etrafındaki Mücadeleler 1960-1980. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• İzmir, Bahar. (2023). Dışarıdan Eve Taşınan Eğlence Kültürü: 1970’lerde Türkiye’de Televizyonun Sosyo-Kültürel Yaşamdaki Yeri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 1, s. 1451-1474.
• Karşıcı, Gülay. (2010). Müzik Türlerine İdeolojik Yaklaşım: 1970-1990 Yılları Arasındaki Trt Sansürü. Folklor/Edebiyat, 16/61, s. 169-178.
• Kazancı, Metin. (2002). Althusser, İdeoloji ve İletişimin Dayanılmaz Ağırlığı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57/1, s. 55-87.
• Kotan, Semra. (2020). Korku Filmlerinde “Ben” ve “Ben’in İçindeki Öteki’nin” Varlık Çatışmasının İçerdiği İdeoloji. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kutluk, Fırat. (1997). Müziğin Tarihsel Evrimi. İstanbul: Ceylan Matbaacılık.
• Kuyucu, Mihalis. (2014). Müzik Dünyasını Anlamak: Müzik Endüstrisinin Sorunları. İstanbul: Zinde Yayıncılık.
• Mardin, Şerif. (1986). Din ve İdeoloji. Ankara: SBF Yayınları.
• Ökten, Can Etili. (1996). Cumhuriyet Döneminde Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ve Türk Halk Müziği İlişkileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Öngören, Mahmut Tali. (1975). TRT Televizyonunda Yasaklar. Elektrik Mühendisliği, 19.
• Özbek, Meral. (1994). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özer, Aytunç. (2017). Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtları Işığında Cumhuriyet Dönemi Devlet ve Sahne Sanatları Eleştirisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10/52, s. 569-576.
• Öztekin, A., Öztekin, H. (2020). İktidarın Meşruiyeti ve Rıza Üretimi: Masallardan ve Mitlerden Kitle İletişimine Toplumsal Bilincin İnşası. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16/30, s. 2911-2940.
• Pak, Ali Seçim. (1985). Atatürk’çü Çağdaşlaşma Açısından Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumunun Televizyon Müzik Yayın Politikası. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Sancak, İlker Timur Burak. (2023). Medyanın Dördüncü Kuvvet Rolü ile Devletin İdeolojik Aygıtları Arasındaki Geleneksel Tartışmaya Kuramsal Bir Bakış. Akademik Matbuat, 7/2, s. 264-274.
• Stokes, Martin. (2016). Türkiye’de Arabesk Olayı. (H. Eryılmaz, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şimşek, Serkan. (2009). Althusser Düşüncesi Işığında İdeoloji ve Sanat İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Türk Dil Kurumu. Erişim Tarihi: 23 Temmuz 2024, https://sozluk.gov.tr
• Türten, Burak. (2018). Devletin Kültürel İdeolojik Aygıtı Olarak Trt ve Trt Belgesel Ödülleri’ne Althusser’ci Açıdan Bir Yaklaşım. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Uymaz, Ertem. (2024). Arabesk Melodileri: Türkiye Müzik Sahnesinde Bir Evrimin İzleri. Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 4/1, s. 231-252.
• Yalçın, Salih. (2019). Devletin İdeolojik Aygıtları Bağlamında Erken Cumhuriyet Döneminde Sinema ve Din İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Yalçınkaya, Döndü. (2016). Louis Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtları Adlı Eseri Bağlamında, Günümüzde Sosyal Medya ve İktidar İlişkilerinin Sosyolojik Analizi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Yetkiner, Beyler. (2021). Devletin İdeolojik Aygıtları Bağlamında Masallara Yönelik Bir Araştırma. İnif E-Dergi, 6/1, s. 298-311.