Günümüz Sanatında İmge Mitos İlişkisi Kapsamında Toplumsal Olguların Sanat Eserine Yansıması

Yıl 2024, Sayı: 43, 65 - 76, 26.03.2024

Deniz Kartal Kara

Öz

İnsanın yaşam mücadelesinde doğanın sonsuzluğundan seçtiği ilk taş parçasını şekillendirerek yeniden adlandırması bilim, teknoloji ve sanatın başlangıcı olarak tanımlanabilir. İnsanlığın doğada var olmak için gerçekleştirdiği mücadelesi büyüsel, mitik arketipleri ve aynı zamanda bireye, topluma denge ve düzen getiren ilk örnek modelleri oluşturmuştur.
Mitler, arkaik toplumların dünyayı algılayışlarını ve yaşam düzeni tasarımlarını sembolik bir dille ifade eden anlatım biçimidir. İlk çağlardan günümüze mitler, yaşam için gerekli bilgileri içeren formüller gibidir. Bu, insanlık için; kaostan kozmosa varma, toplumsal ve bireysel boyutta denge ve düzene ulaşma olgusudur. Avlanmak için mağara duvarlarına avlayacakları hayvanların resimlerini çizen, dans eden ve aksiyon sesleri çıkaran ilk insan, ilkel ritüelleri ile birlikte sanatın ilk formlarını oluşturmuştur. Bu çalışmada mitos ve insan ilişkisinin çağdaş sanata yansımalarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, çağdaş sanatçıların mitlere, arketiplerden ne ölçüde farklı bir işlev yüklediği sorusunun cevapları aranmış, imge mitos ilişkisi bağlamında toplumsal olguların sanat eserine yansımaları seçilen eserler üzerinden analiz edilmiştir.
Çağdaş sanatçı, mitik konuların anlatısal içeriğine değil, sembolik yorumlar aracılığıyla kendi çağının olay ve olgularına yönelmektedir. Çağdaş sanatçılar güncel olay ve olguları aydınlatmak için arketiplere ve mitlere başvuruyor. Bu bağlamda, çağdaş sanatta mit, söylencenin bir tasviri olarak değil, çağdaş olayların sembolik bir temsili, toplumsal-siyasal çatışmalara tepki ve eleştirel söylem olarak öne çıkmaktadır. Başka bir deyişle, mitolojiye dayanan yirminci yüzyıl sanat eserleri genellikle toplumsal streslere karşı tepkileri ortaya koymaktadır. Böylece savaş, şiddet, insani olmayan her türlü olay ve olgu metaforlarla kavramsal bir biçim kazanıyor. Belki de sanatçı, bugünü asırlık insan dürtüleri ve motivasyonlarıyla birleştirerek herkes için erişilebilir ortak bir zemin inşa etmek istiyor.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş Sanat, Arketip, Toplumsal Olgular, Eleştirel Tepki, Mitos

Kaynakça

• Antmen, A. (2010). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. Bilge Kültür.
• Atalay, R. (2016). Mitolojinin Heykel Plastiğine Yansımalarına Genel Bir Bakış. Sanat Dergisi, (25), 5-17.
• Bachelard, G. (2006). Su ve Düşler Maddenin İmgelemi Üzerine Deneme, çev. Olcay Kunal, Yapıkredi Yayınları.
• Beğenç, C. (1974). Anadolu Mitolojisi. Milli Eğitim Basımevi.
• Berstock, J. E. (1993). Classical Mythology in Twentieth-Century Art: An Overview of a Humanistic Approach. Artibus et Historiae, 153-183.
• Cahill, J. (2018). Flying Too Close To The Sun: Myths In Art from Classical to Contemporary. Phaidon Press.
• Erhat, A. (1996). Mitoloji Sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Erim, G. ve Coşkun Onan, B., (2021). Sanat Tarihinde Bir Arketip: Daire Formuve Göz. Turkısh Studıes , vol.16, no.3, 961-977.
• Isaak, J. A. (1996). Feminizm And Contemporary Art. London and New York: Routledge.
• Joshi, J. ve Hariyani, N.A. (2020). The Collective Unconscious in the Novels of Paulo Coelho. Owards Excellence, 12(4), 183-187.
• Kapar, S. (2009). Resimde Sembolik İmgelemi Oluşturan Psikolojik Etkenler. Sanat Dergisi, (15), 43-46.
• Kaya, S. T. (2015). Nancy Spero’nun “Akrobat” Adlı Yapıtı: Muhalif Dans. NWSA-Fine Arts, D0166, 10, (2), 87-95. 75
• Art and Interpretation l 2024 43(1): 65-76 l doi: 10.47571/sanatyorum.1449719
• Macey, D. (2000). Critical Theory. Penguin Books.
• Mayor, A. (2018). Gods and Robots: Myths, Machines, and Ancient Dreams of Technology. Princeton.
• Özdemir, D. (2016). Feminist Eleştiri Bağlamında Kadın Sanatçıların Eserlerinde “Beden İmgesi”. Sanat Dergisi, (29), 45-56.
• Roth, I.L. (2012). From the Attictothe Cosmos: Myth in the Art of Anselm Kieferb 1973-2007. Scripps Senior Theses. Scripps College.
• Sucuoğlu, M. (2014). Fluxus Bağlamında Hazır Nesne Kullanımı ve Joseph. [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Withers, J. (1991). Nancy Spero’s American-Born Sheela-Na-Gig. Feminist Studies, Vol. 17, No. 1, 51-56.
• Yavuz, N. (2019). Resim Saatında İkarus Miti. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 6(3), 534-542.
• Görsel Kaynakça Görsel 1. Jeff Koons, DESTE Vakfı işbirliğiyle Hydra Mezbahası’nda “Apollo Kithara” sergisi. Peterstravel. Jeff Koons - Ausstellung Apollo auf Hydra. Erişim 16 Ağustos 2023, https://peterstravel.de/jeff-koons-ausstellung-apollo-insel-hydra/
• Görsel 2. Jeff Konns, Balloon Venus, 2008-12. Theguardian. Jeff Koons review – haemorrhoid horrors from the artist who’s too expensive to fail. Erişim 16 Ağustos 2023, Jeff Koons review – haemorrhoid horrors from the artist who’s too expensive to fail | Jeff Koons | The Guardian
• Görsel3. Nancy Spero, Sheela-Na-Gig at Home, 1996. Erişim 16 Ağustos 2023, https://twitter.com/womensart1/status/724290250575634432/photo/1
• Görsel 4. Nancy Spero, Ballade von der Judenhure Marie Sanders, Kağıt üzerine litografi, 1991, 53,3 × 121,9 cm. Thejewishmuseum. Erişim 16 Ağustos 2023, https://thejewishmuseum.org/collection/3722-ballade-von-der-judenhure-marie-sanders
• Görsel 5. Mary Reid Kelley ve Patrick Kelley, The Rape of Europa’dan (2021) bir kare. Gardnermuseum. Mary Reid Kelley & Patrick Kelley: The Rape of Europa Gallery Guide. Erişim 16 Ağustos 2023, https://www.gardnermuseum.org/experience/mary-reid-kelley-patrick-kelley-rape-europa-gallery-guide
• Görsel 6. Sean Landers, Buffalo Minotaur, 2017. Artspace. Erişim 16 Ağustos 2023, https://www.artspace.com/sean_landers/buffalo-minotaur.
• Görsel 7. George Frederic Watts, Minotaur, 1885. Wikipedia. Erişim 16 Ağustos 2023, https://en.wikipedia.org/wiki/The_Minotaur_%28painting%29
• Görsel 8. Richard Patterson, Minotaur, 1996-97. Tate. Erişim 16 Ağustos 2023, https://www.tate.org.uk/art/artworks/patterson-painted-minotaur-t07344
• Görsel 9. Alexander Komar ve Vitaly Melamid, Yalta Konferansı Katılımcısı Olarak Minotaur, 1984. Ebay. Erişim 16 Ağustos 2023, https://www.ebay.com/itm/304577890977
• Görsel 10. Prieto Wilfredo, Round Trip (Ariadne’s Thread), 2012. Artsy. Erişim 16 Ağustos 2023, https://www.artsy.net/artwork/wilfredo-prieto-round-trip-ariadnas-thread
• Görsel 11. Anselm Kiefer, Mart’ta Brandenburg Topraklarında İkarus, 1981. Artmastered. Erişim 16 Ağustos 2023, https://artmastered.tumblr.com/post/33500113864/anselm-kiefer-icarus-sand-of-the-brandenburg
• Görsel 12. Joseph Beuys, Kızak, 1969. Artnews. Erişim 16 Ağustos 2023, https://www.artnews.com/art-news/retrospective/academic-artist-scholar-shaman-joseph-beuys-on-his-mystical-objects-in-1970-3780/
• Görsel 13. Thomas Cornell, Doğanın Doğuşu ve Narkissos’un Ölümü, 2012. Thomas-cornell. Erişim 16 Ağustos 2023, https://thomas-cornell.com/image-1/#475
• Görsel 14. Bill Fontana, İo’nun Yeni, 2019–2022. Artdogistanbul. Erişim 16 Ağustos 2023, https://artdogistanbul.com/ionun-yeni-sesi
• Görsel 15. Mat Collishaw, Nergis, 1990. Fotoğraf, 193×292 mm. Tate. Erişim 16 Ağustos 2023, https://www.tate.org.uk/art/artworks/collishaw-narcissus-l02304
• İnternet Kaynakça Airgallery. (tarih yok). Nancy Spero. Airgallery: https://www.airgallery.org/nancy-spero
• Artfacks. (2022). Solo Show, Bill Fontana: The New Voice of Lo. Artfacks: https://artfacts.net/exhibition/bill-fontana:-the-new-voice-of-io/1103900
• Artforum. (1982, April). Komar and Melamid from Behind the Ironical Curtain. Artforum:
• https://www.artforum.com/print/198204/komar-and-melamid-from-behind-the-ironical-curtain-35605
• Cornell, C. (2018). Interview by UK Graduate Student for Thesis.Thomas-cornell: https://thomas-cornell.com/interview-by-uk-graduate-student-for-thesis/
• Çal. H.C. (1 Aralık 2022). İo’nun Yankılanan Sesindeki Yenilik. Arter: https://www.arter.org.tr/ogrenme-detay/io-nun-yankilanan-sesindeki-yenilik/1190
• Dazed. (2022, January 21). Debunking the Biggest Myths Around Jeff Koons. Dazed: https://www.dazeddigital.com/art-photography/article/55279/1/debunking-the-biggest-myths-around-jeff-koons-lost-in-america-exhibition
• Ekathimerini. (2022, July 31). What’s on Jeff Koons – Hydra. Ekathimerini: https://www.ekathimerini.com/culture/whats-on/1190029/jeff-koons-hydra/
• Hammer. (2015). Hammer Projects: Mary Reid Kelley. Hammer: https://hammer.ucla.edu/exhibitions/2015/hammer-projects-mary-reid-kelley
• Hodge, D. (2015, April). Richard Peterson Painted Minotaur 1996–7. Tate: https://www.tate.org.uk/art/artworks/patterson-painted-minotaur-t07344
• Phaidon. (tarih yok). The Artist Project: Jeff Koons on Roman Sculpture. Phaidon: https://www.phaidon.com/agenda/art/articles/2017/september/07/the-artist-project-jeff-koons-on-roman-sculpture/
• Thomas-cornell, (2002). Valuing Nature: The Imperative of Being, 2002. Thomas-cornell: https://thomas-cornell.com/valuing-nature-the-imperative-of-being/
• Virag, R. (2021, March). George Frederic Watts The Minotaur 1885. Tate: https://www.tate.org.uk/art/artworks/watts-the-minotaur-n01634
• Watlington, E. (2021, December 22). Art in America. The Fate of Europa: Mary Reid Kelley and Patrick Kelley at the Isabella Stewart Gardner Museum. Artnews: https://www.artnews.com/art-in-america/aia-reviews/europa-kelley-isabella-steward-gardner-1234614415/