Sanat Tarihinde Kanonik Eser Kavramının Felsefi Boyutları: Sanatın Evrensel Değerleri ve Estetik İdealleri

Yıl 2024, Sayı: 44, 50 - 57, 25.09.2024

Yaşar Özrili

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1428420

Öz

Bu makale, temelde kanonların sanattaki kullanım alanları ve manası bakımından incelenmektedir. Zira müzikte, edebiyatta da kanonlar kendi bilimsel yapılarına göre farklılık gösterebilmektedir. Yanı sıra sanatçıların evrensel değerleri, estetik ideallerinin nüanslarına odaklanarak, sanat üzerindeki kanonik eserlerin boyutlarını ele almaktadır. Makale, kanonik eserlerin nasıl belirlendiği, hangi kriterlerin kullanıldığı ve kanonik ürünlerin estetik değerleri ve toplumsal öğeler gibi konuları tartışmaktadır. Makalede öncelikle kanonik nesnelerin belirlenmesindeki kriterlerin objektifliği ve evrenselliği konularına değinilmektedir. Burada, kanonik nesnelerin tanımlanmasındaki farklı ölçütlerin zaman ve kültüre bağlı olarak değiştirilebildiği zira bazı evrensel öğelerin bulunduğu vurgulanmaktadır. Daha sonra, makalede, kanonik bilgilerin, estetik değerlerin ve toplumsal verilerin tartışılmasına geçilmektedir. Zira, estetik değerin nesnel mi yoksa öznel mi olduğu ele alınarak, kanonik ürünlerin estetik değerlerinin nasıl belirlendiği konusunu inceler. Dolayısıyla kanonik obje yapımında kullanılan kriterlerin genel durumları ve evrenselliği konuları, kanonik ürünlerin estetik değerleri ve toplumsal öğeleri gibi kıstasları ele alınmaktadır. Kanonik eser konsepti, belirli bir dönem kabul edilen ve örnek olarak verilen sanat eserlerine verilen bir isimdir. Sanatın evrensel değerleri, sanatın insan deneyimini ifade etme paylaşma gücüdür. Estetik idealler ise, sanatın güzelliği, uyum ve anlam arayışını ifade eder. Tarama çevrim içi araştırma ve doküman analiz yöntemi ile yürütülmeye çalışılan bu araştırmada kanonik eser kavramının ölçüleri, standart evrensel değerleri ve estetik idealleri üzerinde durulmaktadır. Kanonik eserlerin toplumsal ve kültürel özellikleri de tartışılmaktadır. Bu makale, kanonik eser kavramının boyutlarını etkileyici bir şekilde ele alarak, sanatın evrensel değerlerini ve estetik ideallerini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Kanon, Eser, Felsefe, Estetik

Kaynakça

• Alkan, C. (2019). Kanonik mücadele alanı olarak Türk sinemasında ulusal anlatı: (1960-1980). (609332), [Maltepe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Aydın, E., & Şenol Sakin, A. (2023). Muammer Sun’un koro eserlerinin müzik eğitimi ana bilim dallarında kullanılırlığına yönelik öğretim elemanı görüşleri. Sanat ve Yorum Dergisi, (41), 31-40.
• Balcı, F. (2019). Epistemolojik bir problem olarak sanat eseri. Journal of Arts, 2(1), 1-15.
• Cengi̇z, M. (2021). Eski Arap şiiri sorgulanamaz mı?: Câhiliye şiirinin kanonlaşmasına dair bir değerlendirme. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 56, 169-186.
• Erol, A., & Erol, M. (2018). Platon’un “devlet” eserinin eğitsel açıdan değerlendirilmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 12-27.
• Ganbarli, L. (2021). Gerçeküstücü şiirde ve sinemada imge. (622502), [Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Goffen, R. (2002). Rönesans rakipleri: Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale Üniversitesi Yayınları.
• Gülüm, E. (2021). Somut olmayan kültürel miras-kültürel yaratıcı endüstriler etkileşimlerine kültürel istatistikler çerçevesi’nden bakmak. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(34), 468-483.
• Işikli, Ş. (2014). Büyük veri, epistemoloji ve etik tartışmalar. AJIT-e: Academic Journal of İnformation Technology, 5(17), 89-122.
• Karaca, G. (2017). Yerellik ve gelenekten beslenen evrensel-çağdaş sanat anlayışı. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 3(2), 40-49.
• Karakuş, E. (2018). Sovyet dönemi “kanonik edebiyat” örneği olarak Türkmen edebiyatında Agahan Durdıyev’in “kadın” konulu iki hikâyesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(2), 1031-1046.
• Karaaslan, S., & Özgür, Ü. (2021). Müzik Öğretmeni adaylarının makamsal, modal ve tonal dizi bilgilerinin karşılaştırılması. Sanat Dergisi. 38, 407-421.
• Kılıç, C. (2014). Platon'un metafizik terminolojisi ve mağara alegorisinin mistik temelleri. Jouurnal of International Social Research, 7(34). 686-702.
• Kuşçuoğlu, G. Ö., & Taş, M. (2017). Sürdürülebilir kültürel miras yönetimi. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
• Meral, Y. (2007). Yeni ahit kanonu'nun oluşumu (I-IV. asırlar). (210378), [Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ünver, M. E. (2022). Edebiyatın müzikleştirilmesinde medyalararası yaklaşımlar. (749163), [Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ülger, E. (2013). Platon’un sanat kuramının düşünsel evrimi. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 15-28.
• Şahin, H. (2012). Postmodern Sanat. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 1(05), 90-111.
• Şahin, D. (2017). Roma mitolojisi. SD Yayınevi.
• Tökel, E. B., & Şahmurat, A. (2021). Kanonik bağlamda the giver filminin okunması ve bir çözüm önerisi olarak postmodernizm. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 68, 473-489.
• Tunali, İ. (2002). Sanat ontolojisi. İnkılap Kitabevi Yayınevi.
• Tuztaşı, U. & Koç, A. G. P. (2016). Selçuklu mimarlığı neyi ifade eder? Selçuklu mimarlığının üslupsal ve anlamsal okunabilirliğinde muğlâklık. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 113-124.
• Tuztaşı, U. & Koç, A. G. P. (2016). Selçuklu mimarlığı neyi ifade eder? Selçuklu mimarlığının üslupsal ve anlamsal okunabilirliğinde muğlâklık. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 113-124.