FEMİNİST SANAT BAĞLAMINDA AZADE KÖKER'İN SANATSAL ÜRETİMİNE BAKIŞ

Yıl 2024, Sayı: 44, 98 - 108, 25.09.2024

Nilgün Yüksel

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1433578

Öz

Feminist sanat ve feminist sanat tarihi çalışmaları başlangıçta belli kategorizasyonlar ile değerlendilmiştir. Günümüz dünyası ve sanatsal üretimi içinde ise çerçevesi çizilmiş bağlamlarda çalışmak oldukça zorlayıcıdır. Feminizmin genişleyen dili, üretimlere de daha geniş bir perspektiften bakmayı zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda Azade Köker’in çalışmaları düşünce dünyasının zenginliğiyle yoruma ilişkin oldukça fazla veri barındırmakta, geniş okumalara olanak sağlamaktadır.
Azade Köker, salt feminist düşünce üzerinden üretmemiş, çağına duyarlı yaklaşımlarıyla politik bir dil geliştirmiş, kendi dili içinde geniş bir alanda farklı meseleleri ele almış, ele aldığı konu üzerinden de biçimi ve malzemeyi belli sınırlara bağlı kalmadan kullanmayı tercih etmiştir.
Bu makalede Azade Köker’in erken dönem çalışmalarından itibaren feminist düşünce üzerinden ortaya koyduğu eserleri sanatçının kariyerindeki tarihsel süreç içinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azade Köker, feminizm, sanat, feminist sanat, kimlik, toplumsal cinsiyet

Kaynakça

• Adams, C. J. (2013). Etin cinsel politikası feminist-vejeteryan eleştirel kuram, (Çev. Guray Tezcan & Mehmet Emin Boyacıoğlu). Ayrıntı
• Ahmed, S. (2019). Duyguların kültürel politikası, (çev. Sultan Komut). Sel Yayıncılık.
• Akalın, T. Ve Baş, R. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın sanatçılara yansıması, Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2(2), 112-128 DOI: 10.26695 (Aktarılan Kaynak: Bock, G. (2004). Avrupa tarihinde kadınlar. (Çev. Z. A. Yılmazer), Literatür.
• Antmen, A. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında akımlar. Sel Yayıncılık.
• Antmen, A. (2013). Kimlikli bedenler sanat, kimlik, cinsiyet. Sel Yayıncılık.
• Arapoğlu, F. (2013). Hareketli mekanlar, Sergi Kataloğu. Cda Projects.
• Berksoy, F. (2012). Heykelde beden imgeleri: Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm ve Sanat 1923-2007. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları.
• Butler, J. (2001). İktidarın psişik yaşamı, (Çev. Fatma Tütüncü). Ayrıntı Yayınları.
• Cixous, H. (2011). “ Medusa’nın kahkahası “, (Çev. Senem Timuroğlu Bozkurt). Yeniyazı, 11, 151-153
• Cuguoğlu, N. (2016). Her yerde hiçbir yerde, Sergi Kataloğu. Galeri Zilberman.
• ÇALIKOĞLU, L. (2009). “Küskün şehir”, Azade Köker: HybridSpaces/Corridors, Sergi Kataloğu. Galeri Zilberman.
• Donovan, J. (2014). Feminist teori, (Çev. Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek, Fevziye Sayılan). İletişim Yayınları.
• Duran, E. M. (2015). 21. Yüzyıl resminde doğa kavramı, (Yüksek Lisans Tezi), T.C. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Ana Sanat Dalı
• Endler, R. & Köker, A. (2021). Söyleşi, bir katilin provası sergi kataloğu. Zilberman Galeri.
• Özgenç, N., Karaalioğlu, O., & Ömür, İ. (2020). Kadın ve doğa ilişkisi bağlamında ekofeminizmin sanata yansıması. Sanat Dergisi 36, 33-50. https://doi.org/10.47571/ataunigsfd.753750
• Ergenç, A. (2015). Azade Köker çözülüş sergi kataloğu. Elgiz Müzesi.
• Erkanı, B. (2007). 20. Yüzyıl’da heykelde kadın figürünün değişimi, (Yüksek Lisans Tezi), T.C. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Heykel Ana Sanat Dalı.
• Erkayhan, Ş (2011). 1960 sonrası Almanya’da Türk sanatçılar: Göç ve kültürel kimlik. Lulu.Com.
• Foucault, M. (1994). Özne ve iktidar, (Çev. Işık Ergüden-Osman Akınhay). Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2012) İktidarın gözü, (Çev. Işık Ergüden). Ayrıntı Yayınları.
• Georgoudi, S. (2005). Bir anaerkillik miti yaratmak, kadınların tarihi I antik tanrıçalardan Hıristiyan azizelere, (Ed. Georges Duby, Michelle Perrot) (Cilt Editörü Paulineschmittpantel), (Çev. Ahmet Fethi). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Haraway, D. (2010). Başka yer, (Çev. Güçsal Pusar). Metis Yayınları.
• Higonnet, A. (2005). Tasvirler-görünüş, boş zaman ve geçim, kadınların tarihi, devrimden dünya savaşına feminizmin ortaya çıkışı (Ed. Georges Duby, Michelle Perrot), (Cilt Editörü Genevievefraisse, Michelle Perrot, (Çev. Ahmet Fethi). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Irigiay, L. (2006). Sen ben biz: Farklılık Kültürüne Doğru, (Çev. Sabri Büyükdüvenci, Nilgün Tutal). İmgekitabevi.
• Jakobi, F. (2009). “Bedensel gerilimler: Azade Köker’in yeni heykelleri”, Resme Bakan Yazılar – Iı, (Ed. Deniz Artun). Galeri Nev.
• Kanaç, A. R. (2021). Çağdaş Türk resim sanatında melezleşmenin plastiği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Anasanat Dalı. Kerstın, M. (2006) “Azade Köker ile söyleşi: Beden özel olarak icat edilen bir anatomidir”, Bellek Ve Ölçek, (Yay. Haz. Cem İleri). İstanbul Modern Yayınları.
• Kocadere, N. (2021). “Özü arayışta” bir katilin provası sergi kataloğu. Zilberman Galeri.
• Kristeva, J. (2018). Korkunun güçleri: İğrençlik üzerine bir deneme, (Çev. Nilgün Tutal). Ayrıntı.
• Nochlin, L. (2008). Neden hiç büyük kadın sanatçı yok, sanat cinsiyet: Sanat Tarihi ve feminist eleştiri, (Ed. Ahu Antmen), (Çev. Ahu Antmen). İletişim Yayınları.
• Muller, N. (2016). Azade Köker çözülüş sergi kataloğu. Can Elgiz Müzesi
• Nochlin, L. (2018). Kadınlar, sanat ve iktidar, (Çev. Süreyyya Evren). Yky.
• Öz. B.B. (2014). Türkiye’de toplumsal cinsiyet bağlamında kadın sanatçılar ve kadın kimliklerinin güncel sanatta yansımaları, (Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim Ana Sanat Dalı.
• Pelvanoğlu, B. (2016). Azade Köker çözülüş sergi kataloğu. Can Elgiz Müzesi.
• Pişkiner, G. (2019). 1990’lardan günümüze Türkiye sanatında doğaya yaklaşımlar, Yüksek Lisans Tezi, Tez Danışmanı: Doç. Dr. Oğuz Haşlakoğlu, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Stone, A. (2019). Feminist felsefeye giriş, (Çev. Yonca Cingöz, Bilge Tanrısever). Otonom.
• Wrasse, M. (2011), Üçüncü doğa, Sergi Kataloğu. Zilberman Galeri.
• Yıldız, E. & Duben, İ. (2008). Seksenlerde Türkiye’de çağdaş sanat: Yeni Açılımlar. Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yıldız, E. (2007). İnsanlık hali. İstanbul: Milli Reasürans Sanat Galerisi.
• Yurttadur, O. (2021). An Evaluation On Azade Köker Sculptures İn Thecontext Of Theuse Of Materials. In S. Jackowicz& O. T. Ozturk (Eds.), Proceedings Of Icses 2021-- International Conference On Studies İn Educationandsocialsciences (Pp. 95-100), Antalya, Turkey. Istes Organization. Https://Files.Eric.Ed.Gov/Fulltext/Ed625274.Pdf
• Yüksel, N. (2012). “Katmanlar: Azade Köker”. Yayınlanmamış Röportaj.
• İnternet Kaynakçası
• Azade Köker, https://warholamag.com/tr/azade-koker/
• Açıkgöz, A. S. (2021). Bedenin namevcut temsili: ‘Bir Katilin Provası’, http://www.sanatatak.com/view/bedenin-namevcut-temsili-bir-katilin-provasi (Erişim tarihi: 20 Kasım 2021)
• Altay, G. (2019). “100 yıllık kadın tarihine yorum”, https://www.milliyet.com.tr/gundem/100-yillik-kadin-tarihine-yorum-2837713
• Bayraktar, Ç. (2021). “Kadın enerjisi toplumda nasıl yok ediliyor?”, https://gazeteoksijen.com/turkiye/kadin-enerjisi-toplumda-nasil-yok-ediliyor/
• Cixous, H. (1976), “The Laugh of the Medusa” çev. Keith Cohen and Paula Cohen), The University of Chicago Press, Accessed: 30-03-2017 18:20 UTC, http://www.jstor.org/stable/3173239
• Dökmen, C. (2006). http://ceylandokmen.blogspot.com/p/yazlar.html
• Ezik, A. (2021). “Azade Köker ile bir katlin provası üzerine”, https://sanatkritik.com/soylesi/azade-koker-dunya-ve-yasamin-dogusuna-asirlar-boyu-kaynaklik-eden-bir-disi-enerji-nasil-oluyor-da- toplumsal-duzeyde-kayboluyor/
• Hakyemez, A. G. (2015). https://www.aysegulayhakyemez.com/2015/10/azade-koker-belki-de-her-yerde-bir-felaketler-muzesinin-acilmasi-gerekiyor-dusuncesiz-ve-sorumsuz-dunyaya-hakim- olan-siyaseti-baska-felaketlere-karsi-uyarmak-icin.html
• Kahraman, M. (2015). İki şehir bir sanatçı: Azade Köker, https://www.artfulliving.com.tr/sanat/iki-sehir-bir-sanatci-azade-koker-i-3299 (Erişim Tarihi: 20.12.2021)
• Köker, A.( 2011). Üçüncü doğa, https://www.zilbermangallery.com/ucuncu-doga-e69-tr.htm
• Köker, A. (2015), Çözülüş basın bülteninden, http://elgizmuseum.org/tr/?page_id=1899
• May, K. (1999). Bodies of substance / n. paradoxa, vol. 4, London, S. 11, http://www.azadekoker.com/texte.html
• Meriç, Z. Y. (2020). https://artam.com/makaleler/sanatci/azade-koker-dikenli-teller-bu-cagin-simgesidir
• Napikoski, L. (2019). Redstockings radical feminist group, https://www.thoughtco.com/redstockings-womens-liberation-group-3528981
• Ünay, S. (2020). Anlatılar söyleşi serisi: Azade Köker. Güncel Sanat Arşivi, https://guncelsanatarsivi.com/anlatilar-soylesi-serisi-azade-koker/
• Görsel Listesi Görsel 1.
• Peçeli Kadın, 1974
• Görsel 2.
• Taht, 1981
• Görsel 3.
• Kırmızı Çoraplar, 1996, Berlin (Installationen – Intensitäten) sergi kataloğundan, 1998
• Görsel 4-5.
• Preslenmiş Bedenler, (Installationen – Intensitäten) ve Yerleştirme-video, (Installationen – Intensitäten), 1998
• Görsel 6.
• Video, (Installationen – Intensitäten), 1998
• Görsel 7.
• Kolektif beden, yerleştirme, 2000 Berlin, figür I-VIII, PVC, 2000, “Transperency” sergisinden Galeri Apel, 2001
• Görsel 8.
• Günah Elma, 2011, Tuval Üzerine Karışık Teknik, 136x206 cm.
• Görsel 9.
• İklim Değişikliği, 2011, kolaj, 187 X 137 cm.
• Görsel 10.
• Gelinlik, 2009, Kağıt yerleştirme, 190 x 40 x 30 cm
• Görsel 11.
• Why , 2015, Kağıt yerleştirme, 220 x 65 cm
• Görsel 12.
• Marie JuchaczandSister Elisabeth Kirschmann, Kolaj, 2018
• Görsel 13.
• Parçalanma (Venüs), 2021, Kağıt, epoksi, bakır, teldemir, döküm, 80x66x190 cm.
• Görsel 14.
• Femicide, 2021, Güneş paneli, kağıt, pamuk, tül, 198x35x34 cm. (ayrıntı)
• Görsel 15.
• Babalar Günü, 2021, tuval üzerine karışık teknik,150x130 cm.