Mekan Arakesitinde Anıları Anlama: Tasarım Eğitiminde Bir Temsil Aracı Olarak Kolaj

Yıl 2025, Sayı: 45, 44 - 52, 21.03.2025

Merve Atmaca Çetinkaya , Betül Hatipoğlu Şahin , Ali Şahin

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1475838

Öz

Mekân ve mekân algılama yüzyıllardır tartışılan, fikir üretilen ve güncelliğini halen koruyan bir konudur. Mekânın algılanmasında zihinsel ve duyusal süreçlerin tanımlanması ve yorumlanması birçok araştırmanın konusu haline gelmiştir. Bu çalışma “bireyin yaşadığı anılarını mekânsal ve duyusal bağlamda kolaj tekniğiyle ifade etmesi ve yorumlayabilmesi” amacıyla, TÜBİTAK 2237-A kapsamında yapılmış olan bir etkinliğin atölye çalışmasının sonuçlarını içermektedir. Atölyedeki ilk bölüm, “mekân, algılama, anı, deneyim” kavramlarının tartışıldığı teorik bölüm, ikinci bölüm ise katılımcıların hafızalarında yer eden anılarını kolaj tekniğiyle somutlaştırdıkları uygulama bölümü şeklinde kurgulanmıştır. Makale kapsamında öncelikle mekân ve mekân algısı konusu tartışmaya açılmıştır. Ayrıca kolaj tekniğinin uygulama alanları ve mekân anlatımında kullanımının açıklanmasıyla kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Uygulama bölümünde ise; katılımcıların anılarına dair hislerini, mekanla kurdukları ilişkileri ve kolaj çalışmalarına yer verilerek çeşitli sonuçlar çıkarılmıştır. Makalenin öznel bir konuyu farklı bir bakış açısıyla değerlendirmesi ve birçok yorumlamaya açık olabilmesi nedeniyle literatüre önemli bir katkı sunduğu öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mekân, algı, mekan algısı, kolaj, tasarım eğitimi

Understanding Memories in The Interface of Space: Collage As a Representational Tool in Design Education

Öz

The concept of space and how it’s perceived is a subject that has been discussed and generated ideas about it for centuries and remains current. The definition and examination of mental and sensory processes in the perception of space have become the subject of many studies. This study includes the workshop's results supported by TUBITAK within the scope of 2237-A Scientific Education Activities Support to "express and interpret the memories of the individual in a spatial and sensory context with the collage technique". The first part of the workshop was designed as a theoretical part in which the concepts of "space, perception, memory, and experience" were discussed. The second part was designed as a practical part in which the participants embodied their memories with the collage technique. Within the scope of this study, first, the issue of space and perception of space was opened to discussion. In addition, a conceptual framework was created by explaining the general usage of the collage technique and its use in space expression. In the field study section, the participants' feelings about their memories and their relationships with the place were interpreted through their collage works. The results revealed that the scope and duration of education received affected the perception of space, and collage was an appropriate technique for expressing personal and subjective judgments. It is envisaged that the study makes an important contribution to the literature as it evaluates a subjective subject from a different perspective and can be open to many interpretations.

Anahtar Kelimeler

Space, perception, perception of space, collage, design education

Kaynakça

• Aksu, A., Uludağ, Z., & Çağlar, N. (2008). Sanat, kent ve mimarlık eleştirisi için ortak bir tema: Kent kolajları. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(4), 741-748.
• Arayıcı, O. (2015). Mekân ve tasarım üzerine tanımlar. Ege Basım.
• Atkins, R. (1993). Artspoke: A Guide To Modern Ideas, Movements, And Buzzwords, 1848-1944. Abbeville Press.
• Banks, J., Bowman, N. D. (2024, a). Symbolism, purpose, identity, relation, emotion: Unpacking the SPIREs of sense of place across digital and physical spaces. Poetics, 105, 1-12.
• Banks, J., Bowman, N. (2024, b). Murmuring crowds and flickering lights: exploring sense of place across spatial materialities and valences. 57th Hawaii International Conference on System Sciences.
• Birer, E., Kaya, S. (2019). Duyusal kolaj ve mekân. Sanat ve Tasarım Dergisi, 24, 111 - 125.
• Canbakal Ataoğlu, N. (2013). Sirkülasyon alanları tasarımında kolaj etkisi. Mimarlık Dergisi, 374, 107-119.
• Canoğlu, S. (2019). İçmimarlık eğitiminde kolaj tekniğinin yaratıcı düşünceye etkisi üzerine bir değerlendirme. IDA: International Design and Art Journal, 1(1), s. 74-88.
• Ching, F. D. (2019). Mimarlık -Biçim mekan ve düzen. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Emir, G., Ayataç, H. (2020). Kamusal mekânın beş duyuda algısı: Kentsel duyu mekânları: Duyu kaybı olan kullanıcıların kentsel mekân kalitesi üzerine bir araştırma. 28. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu, Kentsel Tasarımda Süreci Tasarlamak. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları.
• Güleç Solak, S. S. (2017). Mekân-Kimlik etkileşimi: Kavramsal ve kuramsal bir bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 13-37.
• Güler Akyüz, D. M. (2020). Mekan algısı ve işitsel konfor üzerine bir araştırma. IDA: International Design and Art Journal, 2(1), 17:30.
• Gümüş, İ. (2019). Duyular mimarlığı ve Zumthor. Yapı Dergisi, 449, 44-49.
• Hasol, D. (2005). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. Yem Yayın.
• Kuban, D. (2016). Mimarlık kavramları. Yem Yayın.
• Lynch, K. (2012). Kent imgesi. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Lynton, N. (1991). Modern sanatın öyküsü. Remzi Kitabevi.
• Manav, B. (2015). Renk-Anlam-Mekân ilişkisi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication TOJDAC, 5(3), 22-27.
• Öztürk, N. (2014). Malzeme ve İnşaat süreçlerinin yeniden tasarlanması: Bruder Klaus Şapeli ve betonarmenin potansiyeli. Anadolu Sanat ve Tasarım Dergisi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, 13, 93-103.
• Pallasmaa, J. (2011). Tenin gözleri. Yem Yayın.
• Scannell, L., Gifford, R. (2017). The experienced psychological benefits of place attachment. Journal of Environmental Psychology, 51, 256-269.
• Sharr, A. (2010). Mimarlar İçin Heidegger. Yem Yayın.
• Sözen, M., Tanyeli, U., (2001). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Şimşek, O., Balkan, S., & Koca, A. (2022). Mekânsal deneyimlerde sinestezi (Çoklu duyusal algı) kavramı ve teknolojiyle değişiminin incelenmesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 7 (Özel sayı), 40-59.
• Online References
• Url-1. (2023). https://www.youtube.com/watch?v=dWNV_JFolLg. adresinden alındı. 03.12.2024.
• Url-2. (2019). https://invisiblebordeaux.blogspot.com/2019/12/is-cite-du-vin-really-any-good.html. adresinden alındı. 15.02.2024.
• Url-3. (2016) https://www.archdaily.com/798340/peter-zumthors-bruder-klaus-field-chapel-through-the-lens-of-aldo-amoretti/5813909fe58ece9678000316-peter-zumthors-bruder-klaus-field-chapel-through-the-lens-of-aldo-amoretti-photo?next_project=no. adresinden alındı. 17.02.2024.
• Url-4. (2009). https://www.archdaily.com/13358/the-therme-vals. adresinden alındı. 20.02.2024.
• Url-5. (2024). https://sozluk.gov.tr/. 05.01.2024.
• Url-6. (2024). https://www.etymonline.com/search?q=collage adresinden alındı.. 10.01.2024.
• Url-7. (2023). https://tobyleon.com/tr/blogs/sanat-tasarim/tembel-nerd-aciklayici-pablo-picassonun-kolaj-sanati adresinden alındı. 15.01.2024.
• Url-8. (2017). https://manifold.press/cool-zamanlar-genclik-archigram-ve-tarifi-zor-bir-his-uzerine adresinden alındı.20.01.2024.
• Image References
• Image 1. Created by authors.
• Image 2. https://www.youtube.com/watch?v=dWNV_JFolLg. 2023
• Image 3,4,5. https://invisiblebordeaux.blogspot.com/2019/12/is-cite-du-vin-really-any-good.html. 2023
• Image 6,7,8. https://www.archdaily.com/798340/peter-zumthors-bruder-klaus-field-chapel-through-the-lens-of-aldo amoretti/5813909fe58ece9678000316-peter-zumthors-bruder-klaus-field-chapel-through-the-lens-of-aldo-amoretti-photo?next_project=no. 2023
• Image 9,10. https://www.archdaily.com/13358/the-therme-vals. 2023
• Image 11,12. https://tobyleon.com/tr/blogs/sanat-tasarim/tembel-nerd-aciklayici-pablo-picassonun-kolaj-sanati . 2023
• Image 13,14. https://manifold.press/cool-zamanlar-genclik-archigram-ve-tarifi-zor-bir-his-uzerine. 2023
• Image 15. Birer, E. & Kaya, S. (2019). Duyusal kolaj ve mekân. Sanat ve Tasarım Dergisi, 24, 111 – 125
• Image 16, 17. Created by authors.