Sinestezi Işığında Duyular Arası Etkileşim ve Çağdaş Sanat Paradigmaları

Yıl 2025, Sayı: 45, 72 - 81, 21.03.2025

Müzeyyen Yeşim Yorulmaz

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1483242

Öz

Bir duyunun uyarılması durumunda diğer duyuların da etkilenmesi olarak tanımlanan sinestezi, sanat dünyasında, özellikle çağdaş sanat uygulamalarında, sanat izleyicilerinin eseri incelerken algılarını zenginleştiren bir olgudur. Çağdaş sanatçılar sinestezinin duyular arası etkileşim özelliğini kullanarak, yapıtlarının izleyiciler üzerindeki etkilerini güçlendirmek adına faydalanmaktadırlar. Böylece izleyicilerin algı sınırlarını zorlayarak, yapıtlarını farklı duyusal deneyimlerle algılamalarını sağlayarak, yapıtlarının izleyiciye yaşattıkları deneyimi faydalanmaktadır. Sinestezi ile zenginleştirilmiş bir sanat eseri, algılama deneyimini genişleterek, izleyicisini eserin içine çekmektedir. Bu çalışmada sinestezi kavramı ışığında duyular arası etkileşim ile sanat paradigmasının nasıl birbirini şekillendirdiği ve çağdaş sanatın bu etkileşimdeki rolü incelenmektedir. Yapıtlarında duyular arası etkileşimi sağlayacak uyaranları kullanan sanatçıların, uygulama örnekleri üzerinden izleyicilerle kurdukları etkileşim incelenerek, sinestezinin sanatçıya ve sanatseverlere sunduğu katkılar üzerinde durulmaktadır. Bu makalede ilgili literatürü ele alarak, sanat eserlerinin izleyiciyle etkileşimindeki sinestezik unsurlar analiz edilmektedir. Ayrıca, çağdaş sanatın duyusal deneyimleri nasıl genişlettiğini ve izleyici ile sanat eseri arasındaki etkileşimin nasıl şekillendiğinin üzerinde durulmaktadır. Sinestezi kavramının çağdaş sanat bağlamında olmaktan çıkarıp aktif bir katılımcı haline getirerek, duyular arası etkileşimi ve sinestetik deneyimleri merkezine alarak sanatın nasıl işlevselleştirildiği ve izleyiciye sağladığı çoklu duyusal deneyimlerin sanat eserlerinin algılanması ve yorumlanması üzerindeki etkileri irdelenmektedir. Özellikle, eserlerinde bilinçli olarak sinesteziyi kullanan sanatçılar ve bu sanatçıların yapıtları üzerinden, çoklu duyusal etkileşimlerin sanatsal anlamı ve üzerindeki etkisi tartışılmaktadır. Bu bağlamda, sinestezik deneyimlerin sanat pratiği içerisindeki yeri ve önemi incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sinestezi, Çoklu Duyu Uyaranları, Çağdaş Sanat

Intersensory Interaction and Contemporary Art Paradigms in the Light of Synesthesia

Öz

Synesthesia, which refers to the phenomenon where the stimulation of one sense affects others, enriches the viewer's perception of the art world, particularly in contemporary art. Many contemporary artists use the interplay of senses brought about by synesthesia to enhance the impact of their work on audiences. By pushing the boundaries of perception and allowing viewers to experience their art in new, multisensory ways, artists deepen their overall engagement with their works. A piece of art enhanced through synesthesia draws viewers in, expanding their sensory experience. This study explores the relationship between sensory interaction and artistic expression, focusing on how contemporary art incorporates synesthesia to shape the audience's experience. By examining artists who use sensory stimuli to create intersensory connections, the paper investigates the interaction established with the audience, emphasizing the benefits synesthesia offers to both artists and art lovers. Through a review of literature, the study analyzes how synesthetic elements influence the connection between artwork and viewers, while also looking at how contemporary art broadens sensory experiences and reshapes the interaction between the viewer and the piece. By positioning synesthesia as an active element in contemporary art, the study shows how sensory interaction is central to the functionality of art. Furthermore, it explores how multi-sensory experiences offered to viewers shape their perception and interpretation of art. The study also discusses the artistic significance of synesthesia, focusing on artists who intentionally incorporate it into their work, and examines the place of synesthetic experiences in artistic practice.

Anahtar Kelimeler

Synesthesia, multi-sensory stimuli, contemporary art

Kaynakça

• Cavallero, D. (2013). Sinestezi ve sanat. McFarland.
• Cytowic, R. E. (2002). Synesthesia, a union of the senses. London: A Bradford book.
• Day, S. A. (2014). Syneshesia and artistic gravity. Editoryal Fundación Internacional artecittà, s. 2.
• Day, S. A. (2016). Synesthetes: A handbook. California: CreateSpace Independent Publishing Platform.
• Galton, F. (1880, Temmuz ). Zihinsel görüntüleme istatistikleri. Mind, s. 301-318.
• Hubbard, E. M. (2013). Sinestezi. Oxford: Oxford.
• Önal, A. (2018). Müzik ve resim ilişkisi: Resim Sanatında Müziğin Yenidenüretimine İlişkin Örnekler. İnonü University Journal of Art and Design, 8 /18, s. 98-109.
• Rich, A., & Mattingley, J. (2002, Şubat). Sinestezide anormal algı: Bilişsel sinirbilim perspektifi. Nature Reviews Neuroscience, s. 43-45.
• Tarlacı, S. (2001, Aralık). Renkleri işitmek sesleri görmek. Bilim ve Teknik, s. 62-65.
• Vajpeyi, P. (2001). Designing rich sensory experiences with strategies of transformation and augmentation. New York.
• İnternet Kaynakça
• Acute Art. (2024, 05 03). https://acuteart.com/artist/carsten-holler/ adresinden alındı.
• Carsten Nicolai. (2024). 04 22, 2024 tarihinde Carsten Nicolai: https://www.carstennicolai.de/?c=biography adresinden alındı.
• Ekonomist. (2019, 07 18). Ekonomist. 04 19, 2024 tarihinde Ekonomist: https://www.economist.com/prospero/2019/07/18/the-powerful-simplicity-of-olafur-eliassons-art?utm_medium=cpc.adword.pd&utm_source=google&ppccampaignID=18151738051&ppcadID=&utm_campaign=a.22brand_pmax&utm_content=conversion.direct-response.anonymous&gad_so adresinden alındı.
• GUSTO, O. (2023, 12 28). OG GUSTO. 04 19, 2024 tarihinde OG GUSTO: https://www.oggusto.com/sanat/sanatci/olafur-eliasson-hayati-eserleri-ve-bilinmeyenleri#Olafur_Eliasson_Kimdir?_ adresinden alındı.
• Haus der Kunst. (2024, 04 22). Haus der Kunst: https://www.hausderkunst.de/en/eintauchen/carsten-nicolai adresinden alındı.
• Işık, G. Y. (2022, 03 22). Typelish. 02 12, 2024 tarihinde https://www.typelish.com/b/muzigin-ressami-kandinsky-ve-sinestezi-102668 adresinden alındı.
• Mallet, W. (2024, Mayıs). Sissel Tolas,. Pin Up(36), s. 27. Pin Up. adresinden alındı.
• Miller, R. B. (2014, 03 19). Denver Sanat Müzesi. 03 21, 2024 tarihinde https://www.denverartmuseum.org/en/blog/wassily-kandinskys-symphony-colors adresinden alındı. Olafur Eliasson. (2023, 10 24). 04 19, 2024 tarihinde https://olafureliasson.net/: https://olafureliasson.net/ adresinden alındı.
• Spector, N. (2023). (S. H. Derneği, Prodüktör) 03 19, 2024 tarihinde Guggenheim: https://www.guggenheim.org/artwork/1924l adresinden alındı.
• Zeiba, D. (2004). Hesaplanan Bozukluk. 03 05, 2024 tarihinde https://archive.pinupmagazine.org/articles/exhibition-review-carsten-hoeller-sunday-mushrooms-delirium-museo-tamayo-drew-zeiba adresinden alındı.
• Görsel Kaynakça
• Görsel 1. https://www.guggenheim.org/artwork/1924
• Görsel 2. https://formafantasma.com/work/sissel-tolaas-re Fotoğraf, Christian Qen Erişim Tarihi: 07-08-2024
• Görsel 3. https://olafureliasson.net/ Fotoğraf: Tate Fotoğraf, Andrew Dunkley & Marcus Leith Erişim Tarihi: 22-04-2024
• Görsel 4. https://www.dezeen.com/2019/07/12/olafur-eliasson-in-real-life-tate-modern-interview-video/ Erişim Tarihi: 10-04-2024
• Görsel 5. https://www.carstennicolai.de/?c=works&w=trmg Erişim Tarihi: 22-04-2024
• Görsel 6. https://archive.pinupmagazine.org/articles/exhibition-review-carsten-hoeller-sunday-mushrooms-delirium-museo-tamayo-drew-zeiba Erişim Tarihi: 07-03-2024