Çocuk/Erken Yaşta ve Zorla Evlilik Sorununa Estetik Düzlemde Eleştirel Bakış Vasili Vladimiroviç Pukirev'in ''Eşitsizlik Evlilik'' Eseri ve Erdal Kocabey Resimleri Örneklemi

Yıl 2025, Sayı: 46, 45 - 52, 24.09.2025

Merih Bender , Ekin Boztaş

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1506619

Öz

Bu çalışmada, toplumsal bir sorun olarak değerlendirilen çocuk/erken yaşta ve zorla evlilik teması, sanat eserleri aracılığıyla estetik düzlemde eleştirel bir bakışla incelenmektedir. Bilindiği gibi sanatçılar, sosyal sorunlara duyarsız kalmayarak eserleriyle bu konulara tanıklık eder ve eleştirel bir tutum geliştirirler. Bu bağlamda çalışma, sanatın çocuk/erken yaşta ve zorla evlilik sorununa sunduğu eleştirel bakışı ve bu bakışın toplumsal farkındalık yaratma potansiyelini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çocuk yaşta yapılan evliliklerin çocuk ruhu üzerindeki tahribatları bilinmekte; bu evliliklere engel olunamaması, toplumun erkek egemen yapısının bir yansıması olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemiyle yapılandırılmış ve sanat kuramları doğrultusunda sanat eseri çözümleme yöntemleri benimsenmiştir. Rus ressam Vasili Vladimiroviç Pukirev’in 1862 tarihli “Eşitsiz Evlilik” adlı sembolik eseri ile genç sanatçı Erdal Kocabey’in 2013–2015 yılları arasında ürettiği altı eser, estetik ve toplumsal eleştiri bağlamında detaylı biçimde analiz edilmiştir. Eserlerde biçim-öz ilişkisi, renk, kompozisyon, sembol kullanımı gibi plastik ögeler ve temsili anlam katmanları üzerinden inceleme yapılmıştır. Eserler, yalnızca bireysel hikâyeleri değil, yapısal bir şiddet biçimi olarak zorla evlilikleri temsil etmektedir. İncelenen eserler çocuk/erken yaşta ve zorla evlilik sorununu çarpıcı biçimde görünür kılmış, izleyicinin empati ve sorgulama süreçlerini tetiklemiştir. Sorunların kelimelerle ifade edilemediği durumlarda bile sanatın kendine has dili güçlü bir aktarım sağlamaktadır. Araştırma, sanatın toplumsal sorunları görünür kılma ve etik sorgulama başlatma gücünü ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Çocuk , zorla evlilik , sanat eseri , Erdal Kocabey , Vasili Vladimirovich Pukirev , Eşitsiz Evlilik eseri

An Aesthetic Critique of Child/Early and Forced Marriage (CEFM) Vasily Pukirev's ''Unequal Marriage'' and Erdal Kocabey as Case Studies

Öz

In this study, the theme of child, early and forced marriage, recognized as a serious social problem, is examined through works of art from a critical, aesthetic perspective. As is well known, artists do not remain indifferent to social issues, and through their works they bear witness to such realities and adopt a critical stance. In this context, the study aims to reveal the critical gaze that art can offer on the problem of child, early and forced marriage, as well as its potential to raise public awareness.
The destructive impact of child marriages on the psyche of the child is well documented, and the inability to prevent such practices is regarded as a reflection of the patriarchal structure of society. This research is designed as a qualitative study, employing art-theoretical approaches and methods of visual analysis. It focuses on a detailed aesthetic and social critique of Russian painter Vasily Vladimirovich Pukirev’s symbolic 1862 painting The Unequal Marriage, along with six works produced between 2013 and 2015 by Turkish artist Erdal Kocabey.
The examination considers the relationship between form and content, the use of color and composition, symbolic elements, and layers of representational meaning. The works do not merely depict individual stories; they also stand as representations of forced marriage as a structural form of violence. By making the issue of child, early and forced marriage strikingly visible, these works have the power to spark empathy and prompt critical reflection in the viewer. Even when words fail to express the full scope of the problem, the unique language of art can communicate it with compelling force. This research underscores art’s capacity to render social issues visible and to initiate ethical questioning.

Anahtar Kelimeler

child , forced marriage (CEFM) , artwork , Erdal Kocabey , Vasili Vladimirovich Pukirev , The Unequal Marriage

Kaynakça

• Akıntürk, T. & Karaman, A. D. (2010). Türk medeni hukuku aile hukuku. Beta Yayınları.
• Berger, J. (2014). Görme biçimleri (Çev. Yurdanur Salman). 21. Basım. Metis Yayınları. (İlk basım: 1986)
• Bird, A. (1987). A history of russian painting. Phaidon.
• Butler, J. (1990). Gender trouble: feminism and the subversion of Identity. Routledge.
• Delphy, C. (1984). Close to home: a materialist analysis of women’s oppression. (Çev. Diana Leonard), The University of Massacusets Press.
• Dilmaç, S. (2019). Hegel estetiğinde sanatın anlamlandırılışı. ESBDER, 12(1), 102-122.
• Dural, M., Öğüz, T. & Gümüş, M. A. (2010). Türk özel hukuku cilt III aile hukuku. Filiz Kitabevi.
• Ergüven, M. (1998). Görmece. Metis Yayınları.
• Foucault, M.(2000). Disiplin ve ceza: hapishanenin doğuşu (Çev. M. Ali Kılıçbay). İmge Kitabevi.
• Foucault, M.(2003). Cinselliğin tarihi 1: bilme istenci (Çev. H. Deliceçaylı & F. Keskin), Ayrıntı Yayınları.
• Gür, N. (2023). 19. Yüzyıl rus resim sanatında evlilik ritüeli ve eşiksellik ilişkisi/relationship of marriage ritual and threshold in 19th century russian painting. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 16(32), 1110-1125.
• Karayağmurlar, B. (1990). Sanatta yaratıcılık ve eğitim (Tez No: 9729) [Yüksek Lisans Tezi, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK tez merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Keskin, D. (2011). Küçük yaşta evlenmenin müeyyidesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(4), 65-83.
• Kris, E. (1952). Psychoanalytic explorations in art. International Universities Press.
• Panofsky, E. (1962). Studies in iconology: humanistic themes in the art of the renaissance. Harper & Row.
• Pollock, G. (1988). Vision and difference: feminism, femininity and the histories of art. Routledge.
• Ranciere, J. (2004). The politics of aesthetics: the distribution of the sensible. Continuum.
• Scarry, E. (1985). The body in pain: the making and unmaking of the world. Oxford University Press.
• Sontag, S. (2004). Başkalarının acısına bakmak (Çev. Osman Akınhay), Agora Kitaplığı.
• Steiner, E. (2009). A battle for the people’s cause or for the market case, kramskoi and the itinerants. Cahiers du Monde Russe,627-646 https://doi.org/10.4000/monderusse.9910: Erişim Tarihi: 08.06.2024
• Tekin Bender, M. (2003, 28-29 Mayıs). Bir büyük tanıklık Üzere [Tam metin]. Hacettepe Üniversitesi 7. Ulusal Sanat Sempozyumu Bildiri Kitabı. Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Tekin Bender, M. (2013). Duyguların izinde sanatsal yaratma. Nobel Yayıncılık.
• Tekinay, S. S.(1990). Türk aile hukuku. Filiz Kitabevi.
• Thompson, E. (2014). The wedding dress, the 50 designs that changed the course of bridal fashion. Prestel Publishing. https://prestelpublishing.penguinrandomhouse.de/leseprobe/The-Wedding- Dress/leseprobe_9783791348735.pdf
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel-Kaptanoğlu, İ., & Ergöçmen, B. (2014). Early marriage: trends in Turkey, 1978–2008. Journal of Family Issues, 35(12), 1707–1724. https://doi.org/10.1177/01 92513X14538025
• İnternet Kaynakça
• Güneş, E. (2023, 28 Mart). Reşit olmayan evlilik-Vasili Pukirev. Wanart. https://wannart.com/icerik/ 39833-resit- olmayan-evlilik-vasili-pukirev adresinden 8 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• İhuam. (2024). İnsan hakları evrensel beyannamesi. https://ihuam.ankara.edu.tr/insan-haklari-evrensel- beyannamesi. adresinden 8 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Tretyakov gallery. (2024). https://www.tretyakovgallery.ru /?lang=ru adresinden 8 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Vasili Pukirev. (2024, 16 November). In wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Vasili_Pukirev adresinden 5 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Victoria. (2021, 4 Temmuz). In Wikipedia. https://tr. wikipedia.org /wiki/Victoria_(Birleşik_Krallık_Kraliçesi) adresinden 5 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Görsel Kaynakça
• Görsel 1. Pukirev, V. V. (1862). Eşitsiz evlilik [Resim]. Tretyakov Devlet Galerisi, Moskova, Rusya. https://my.tretyakov.ru/app/masterpiece/8446?lang=en
• Görsel 2. Erdal Kocabey, “Gelin kız”, 100x130cm, tuval üzerine karışık teknik, T.C. Kültür Bakanlığı - ‘13. Şefik Bursalı Resim Yarışması’ sergileme, Temmuz- 2013. Sanatçı Erdal Kocabey’in kendi fotoğraf arşivinden izniyle temin edilmiştir.
• Görsel 3. Erdal Kocabey, “Gelin kız ve tevellüt hatırası”, 100x130cm, tuval üzerine karışık teknik, 2013. Sanatçı Erdal Kocabey’in kendi fotoğraf arşivinden izniyle temin edilmiştir.
• Görsel 4. Erdal Kocabey, “Eşref-i mahlûkat / gelin kız 1”, 100 x 130 cm, tuval üzerine karışık teknik, 2014 (36. DYO Resim Yarışması 2014 - başarı ödülü). Sanatçı Erdal Kocabey’in kendi fotoğraf arşivinden izniyle temin edilmiştir.
• Görsel 5. Erdal Kocabey, “Eşref-i mahlûkat / yatan gelin-1”, 100 x 110 cm, tuval üzerine karışık teknik, 2014 (T.C. Kültür Bakanlığı - ‘14. Şefik Bursalı Resim Yarışması’ sergileme-Temmuz- 2014). Sanatçı Erdal Kocabey’in kendi fotoğraf arşivinden izniyle temin edilmiştir.
• Görsel 6. Erdal Kocabey, “eşref-i mahlûkat / yatan gelin-2”, 100 x 110 cm, tuval üzerine karışık teknik, 2014. Sanatçı Erdal Kocabey’in kendi fotoğraf arşivinden izniyle temin edilmiştir.
• Görsel 7. Erdal Kocabey, “eşref-i mahlûkat / gelin kız-8”, 100 x 100 cm, tuval üzerine Karışık teknik, 2015. Sanatçı Erdal Kocabey’in kendi fotoğraf arşivinden izniyle temin edilmiştir.