“Gelin -Düğün- Diyet” A New Look At The Presentation Of Gender Roles In Turkish Cinema After 50 Years

Yıl 2025, Sayı: 46, 147 - 153, 24.09.2025

Yelda Özkoçak

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1635790

Öz

Societies that must continue to exist must keep their sexual and social relations alive. In this context, societies need to reconcile themselves with the biological facts of gender. Although there are differences between countries (societies), codes of femininity and masculinity are generally established within the social order. The established codes have been disseminated in all spheres and have been accepted by individuals, thus facilitating legitimation.
In this context, the study is a general evaluation for Turkish cinema, especially to understand how gender roles are reflected in cinema and the impact of these reflections on social norms and values. Gender roles in Turkish cinema 50 years ago and today, and the social and cultural changes that have taken place between these periods. A literature-based assessment of how this has been reflected in cinema.
How female characters were represented within the framework of gender studies and feminist theory of the period, their social roles, power dynamics and how these representations have evolved over time, as well as the responsibilities of male characters, their strengths, and weaknesses, and how their social roles have taken place in cinema from the past to the present.

Anahtar Kelimeler

Turkish Cinema , Gelin -Düğün- Diyet , Gender

“Gelin -Düğün- Diyet” 50 Yil Sonra Türk Sinemasinda Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Sunumuna Yeni Bir Bakış

Öz

Varlıklarını devam ettirmek durumunda olan toplumlar, cinsel ve toplumsal ilişkilerini ayakta tutmak zorundadır. Bu kapsamda toplumların kendilerini, cinsiyetin biyolojik olgularıyla bağdaştırması gerekmektedir. Ülkeler (toplumlar) arası farklılıklar olsa da toplumsal düzen içerisinde kadınlık ve erkekliğe dair kodlar genel olarak belirlenmiştir. Belirlenen kodlar her alana dağılmış, bireyler arasında kabullenilmiş, dolayısıyla meşrulaşma da kolaylaşmıştır.
Bu bağlamda çalışma, özellikle toplumsal cinsiyet rollerinin sinema ile nasıl yansıtıldığını ve bu yansımaların toplumsal normlar ve değerler üzerindeki etkisini anlamaya yönelik olarak Türk Sineması için genel bir değerlendirme niteliğindedir.50 yıl önceki ve bugünkü Türk sinemasında toplumsal cinsiyet rolleri, bu dönemlerdeki sosyal ve kültürel değişimlerin sinemaya nasıl yansıdığı üzerine literatüre dayalı durum tespiti yapılmıştır.
Türk Sinemasının öncü filmlerinden olan "Gelin", "Düğün" ve "Diyet" üzerinden dönemin toplumsal cinsiyet çalışmaları ve feminist teori kapsamında kadın karakterlerin nasıl temsil edildiği, toplumsal rolleri, güç dinamikleri ve bu temsillerin zaman içinde nasıl evrildiği ile erkek karakterlerin sorumlulukları, güçlü ve zayıf yönleri, toplumsal rollerinin dünden bugüne sinemada nasıl yer aldığı tartışılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Sineması , Gelin -Düğün- Diyet , Toplumsal Cinsiyet

Kaynakça

• Akad, Ö.L. (2004). Işıkla karanlık arasında. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ağırtmış, F. K. & Aydemir, D. K. (2022). Sinemada kadın temsili ve feminist söylem: Eşitlik Savaşçısı filmi, Uluslararası İletişim Bilimleri Sempozyumu Bildiri Tam Metin Kitabı.
• https://www.researchgate.net/publication/366702724_Sinemada_Kadin_Temsili_ve_Feminist_Soylem_Esitlik _Savascisi_Filmi
• Arat Y. (1998). Türkiye’de modernleşme projesi ve kadınlar, Sibel Bozdoğan ve Reşat Kasaba (ed), Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Tarih Vakfı.
• Ault, A. (2008). Gender and globalization: Trends and debates battleground - Women, gender, and sexuality. Volume 1 (A–L) Edited by Amy Lind and Stephanie Brzuzy Greenwood Press Westport, Connecticut.
• https://www.amazon.com/Battleground-Women-Gender-Sexuality-L/dp/0313340382/ref=sr_1_3?crid
• Bazin, A. (2007). Sinema nedir? İ. Şener (Çev.), İzdüşüm Yayınları.
• Berktay, F. (2013). Toplumsal cinsiyet çalışmaları. Anadolu Üniversitesi Yayınları. Beauvoir, S. D. (2022). İkinci cinsiyet (4. bs, C. 1). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Bolat, İ. (2023). Feminist kuram açısından 2000 sonrası Türk sinemasında kadına şiddet teması. (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/
• Butler, J. (2005). Cinsiyet belası-Feminizm ve kimliğin altüst edilmesi-Metis Yayınları.
• Connell, R.W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar, Çev. C. Soydemir,Ayrıntı Yayınları.
• Çiçekoğlu, F. (2020). Female agency in Pelin Esmer films: The Play (2005) and Queen Lear (2019). In D. Sezen, F. Çiçekoğlu, A. Tunç, ve E. Thwaites Diken (Eds.), Female agencies and subjectivities in film and television (p. 45– 60). Palgrave Macmillan.
• https://www.academia.edu/102010328/Female_Agencies_and_Subjectivities_in_Film_and_Television
• Çöloğlu, D. (2013). Bir üçlemeyi, ‘modern – geleneksel ve kadın- erkek’ karşıtlığında yeniden okumak: Gelin, Düğün, Diyet. Selçuk İletişim, 6(1), 144-153.
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/177860
• Dabak, B. (2021). Cross-dressing in Turkish cinema: Politics, gender and national trauma. Bloomsbury Publishing.
• Derrida, J. (2011). Öteki hedef (Başka baş). çev. Melih Başaran. Bağlam Yayınları.
• Ecevit, Y. (2003). Toplumsal cinsiyetle yoksulluk ilişkisi nasıl kurulabilir? Bu ilişki nasıl çalışılabilir? Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Sayı: 25.http://www.cumhuriyet.edu.tr/edergi/makale/495
• Güneş, S. (2001). Medya ve kültür (sessiz yığınların kültürel intiharı), Vadi Yayınları, 2.Baskı.
• Hall, S. (1990). Cultural identity and diaspora, (Der. J. Rutherford), Identity, Community, Culture, Difference, Lawrence and Wishart.
• Kaypakğlu, S. (2004). Medyada cinsiyet stereotipler toplumsal cinsiyet ve iletişim. Naos Yayınları.
• Keller, E. F. (2007). Toplumsal cinsiyet ve bilim, toplumsal cinsiyet ve bilim üzerine düşünceler. Metis Yayınları.
• Kozan, T. (2019). Türk sinemasında toplumsal gerçekçi filmlerde kadın temsilleri: Gelin, Düğün, Diyet üçlemesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.https://tez.yok.gov.tr/ Kümbetoğlu, B. (2010). “Değersizleştirme: Kadın edeninin maruz kaldığı şiddet”- Kadın ve bedeni, Edt: Yasemin İnceoğlu- Altan Kar, Ayrıntı Yayınları.
• Künüçen, H. (2001). Türk sinemasında kadının sunumu üzerine. Kurgu Dergisi, (18), 51- 64.
• https://dergipark.org.tr/tr/pub/kurgu/issue/889/14158
• Mulvey, L. (1997). Görsel Haz ve Anlatı Sineması, (Çev. Nilgün Abisel), Kare, (21): s.38-46.
• Onaran, A. Ş. (1997). Ömer Akad ve sineması. Avrupalı yönetmenler. Kitle Yayınları.
• Ozan, R. (2014). Son dönem Türk sinemasında kadın yönetmen bakışı. Köprü Kitapları.
• Öztürk, R. (2000). Sinemada kadın olmak. Alan Yayıncılık.
• Scott, J. (2007). Toplumsal cinsiyet, Agora Kitaplığı.
• Yaşın, D. Z. (2004). Toplumsal cinsiyet, Sistem Yayıncılık.
• Zeybekoğlu, Ö. (2010). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında türk toplumunun erkeklik algısı. ETHOS, 3(1), 3. https://ethosfelsefe.com/sites/default/files/2021-09/Ethos-6-%20Erkeklik.pdf